Ataköy Atıksu Toplama Havzası konumu itibari ile kentleşme baskısını eski dönemlerden beri yoğun olarak yaşamış bir bölgedir. Mevcut durumda Ataköy havzasından toplanan atıksular muhtelif kolektörler aracılığıyla eski Ataköy Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisine ulaşmakta ve bu tesiste arıtılmaktaydı. Yapılan planlama çalışmaları neticesinde tesisin atıksu topladığı bölgede gerçekleşen yapılaşma ve nüfus artışına paralel olarak mevcut tesisin yetersiz olduğu ve yeni tesis inşaatının yasal yükümlülüklerde göz önünde bulundurularak yapılması gerekliliği ortaya çıkmıştır.

 

Marmara Denizi’nin kirlenme noktasında hasas konumda bulunması havza çevresindeki yerleşimlerden kaynaklanan atıksuların hassasiyetle toplanması ve arıtılmasını gerektirmektedir. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi, Marmara Denizini atıksu kirliliğinden korumak amacıyla 2010 yılında ortalama 390.000 m³/ gün’lük ileri biyolojik arıtma kapasitesi ve ortalama 600.000 m³/ gün’lük ön arıtma kapasitesi ile işletmeye alınmıştır. 

 

Ataköy Tesisi; Bakırköy, Bahçelievler, Bağcılar İlçelerinin tamamı ile Küçükçekmece ve Gaziosmanpaşa (GOP) İlçelerinin bir bölümünden gelen atıksuları arıtmaktadır. Ayamama ve Tavukçu derelerinden gelen sular da söz konusu tesiste arıtmaktadır. Arıtma tesisi, nihai 2.400.000 kişilik bir nüfustan kaynaklanan ve 600.000 m³/gün debiye sahip atıksuları arıtmaktadır.

 

Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi kaba ızgara, terfi merkezi, ince ızgara, havalandırmalı kum tutucu, ön çökeltme havuzları, biyo-fosfor tankları, nitrifikasyon-denitrifikasyon havuzları ve son çökeltme tanklarından oluşmaktadır. Ayrıca tesis çamur yoğunlaştırma, çamur çürütme, çamur susuzlaştırma,çamur kurutma, kojenerasyon ve koku kontrol üniteleri de içermektedir.

 

Proje Kriterleri

Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi, 3 paralel proses havuzunda 390.000 m3/gün atıksu debisini ve aşağıdaki kirlilik yüklerini arıtabilecek biçimde dizayn edilmiş ve inşaatı tamamlanmıştır. Proses hesapları ATV-DVWK-Standartlarına (ATV 131) ve özellikle Mayıs 2000 tarihli “Tek-kademeli aktif çamur arıtma tesislerinin boyutlandırılmasına göre yapıl-mıştır.

 

Kaba Izgaralar

Kaba ızgaralar koruyucu ekipman olduklarından ilk ünite olarak kullanılmıştır. Dolu savak yapısından 2.400 mm’lik hatla -5,23 m’den gelen atıksular kaba ızgara ünitesine girmektedir. Kaba ızgara çubuk aralığı 50 mm olup evsel atıksu ile gelebilecek 50 mm’den iri maddeler (çöp, naylon, ahşap malzeme v.b) ızgarada tutulur. Bu maddelerin arıtma tesisinde mevcut mekanik ekipmanlara zarar vermemesi ve boru hatlarında tıkanıklık yaratmaması için mutlaka uzaklaştırılması gereklidir. Otomatik temizlemeli kaba ızgaralarca tutulan atıklar konveyör sistemleri ile konteynırlarla boşaltılmaktadır. Bu ünitede atıksudan ayrıştırılan 16 m3/günlük katı atık, düzenli depolama sahasına gönderilmektedir. Kaba ızgaralar için tasarım değerleri Tablo 2’de verilmektedir.

 

Giriş Terfi Merkezi

Pompalar, suyun düşük bir seviyeden daha yüksek bir seviyeye taşınabilmesi amacıyla geliştirilmişlerdir. Kaba ızgaradan geçen atıksu pompa haznesine gelerek hazne içine monte edilen ultrasonik tip seviye ölçerlere bağlı olarak değiştirilebilen debi ile her biri maksimum 1.160 L/sn debi kapasiteli 5+1 adet ve her biri 650 L/sn kapasiteli 2+1 adet giriş pompaları tarafından tesise basılmaktadır. Terfi yüksekliği ise yaklaşık 14,5 m (-5.23’den 9.30 m’ye) dir. Giriş terfi merkezi için tasarım değerleri Tablo 3’de verilmektedir.

 

İnce Izgaralar

İnce ızgara çubuk aralığı 10 mm olup kaba ızgaralardan geçen 50 mm’den küçük maddeler tutulur. Otomatik temizlemeli ince ızgaralarca tutulan atıklar konveyör sistemleri ile konteynırlarla boşaltılmakta ve bu üniteyle 13,36 m3/günlük katı atık düzenli depolama sahasına gönderilmektedir. İnce ızgaralar için tasarım değerleri Tablo 4’te verilmektedir.

 

Havalandırmalı Kum ve Yağ Tutucu 

Arıtma tesisine gelen atıksuda bulunan kum, çakıl ve yağ gibi maddeleri sudan ayırmak ve bunların arıtma tesisinin diğer ünitelerine geçmesini önlemek için, 6 adet havalandırmalı kum ve yağ tutucu ünitesi inşa edilmiştir. Kumun yıkanmasını ve yağların kenara toplanmasını sağlayacak bir spiral akım meydana getirmek için her havuzun bir kenarı boyunca hava verilmektedir. 

 

Havalandırmalı kum tutucu havuzu üzerinde ileri geri hareket eden köprü ile tabandan sıyrılan kumlar pompa ile kum yıkayıcı helezona göndermektedir. Aynı sıyırıcı köprü yağları da sıyırıp yağ haznesine toplamaktadır. Yağ haznesi tabanında bulunan kuru tip santrifüj pompalar ile yağ vb. yüzer maddeler dıştan alışlı tambur eleklerden geçirilerek yağ konteynırlarına alınmaktadır. Havalandırmalı kum ve yağ tutucu için tasarım değerleri Tablo 5’te verilmektedir.

 

Ön Çökeltme Havuzu

Ön çöktürme havuzları çökebilen ve yüzebilen katıların ayrılarak giderildiği ünitelerdir. Ham atıksudan katıların giderilmesi ile birlikte bir miktar askıda katı madde ve BOİ5 giderilmiş olur. Böylece biyolojik arıtma ünitesinde arıtılacak organik yük azaltılmış olur. Organik yükteki azalma biyolojik arıtma ünitesinde sisteme verilmesi gerekli oksijen miktarının azalmasına, dolayısı ile enerji gereksiniminin ve oluşan fazla aktif çamur miktarının azaltır. Ham atıksuda ki köpüğün giderilmesi ile de havalandırma havuzu ve son çöktürme havuzlarında köpük oluşumu azalır.

 

İnce ızgaralardan geçen atıksuların bir kısmı (185.000 m3/gün) 2 adet ön çöktürme havuzuna alınmaktadır.  Ön çöktürme havuzları, iki kat halinde 0.50 ila 1 saat arasında bir bekletme süresi için tasarlanmıştır. Güvenli bir denitrifikasyon işlemi için atıksu miktarı iki hatta bölünür. Normal işletim süresi boyunca, ham suyun %50’si doğrudan biyolojik arıtmaya, kalan %50’si ön çöktürme havuzlarına alınır. Ön çöktürme havuzları için tasarım değerleri Tablo 6’da verilmektedir.

 

Biyolojik Arıtma Nedir?

Biyolojik arıtmanın amacı, atıksuda bulunan çökelemeyen koloidal katıları pıhtılaştırarak gidermek ve organik maddeleri kararlı hale getirmektir. Evsel atıksu arıtımında organik madde içeriğinin yanı sıra azot ve fosfor gibi besi maddeleri de biyolojik arıtımda giderilir. Besi maddelerinden azot ve fosfor arıtılmış atıksuların deşarjında önemli parametrelerdendir. Azot ve fosforun deşarj edilmesi, göl ve rezervuarlarda ötrifikasyonu hızlandırır ve sığ sularda köklü sucul bitkilerle beraber alg büyümesini teşvik eder. Estetik olmayan görünümüne ilave olarak, alg ve sucul bitkilerin varlığı özellikle su temini, balık üretimi ve eğlence amaçlı kullanım gibi su kaynağının faydalı kullanımlarını engeller. Ataköy İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi biyofosfor havuzları, anoksik ve oksik havuzlar ve son çökeltme havuzlarından oluşmaktadır.

 

Biyofosfor Havuzu

Biyolojik fosfor giderimi, mikroorganizmaların strese sokularak hücre büyümesi için gerekenden daha fazlasını fosforu bünyelerine alması esasına dayanır. Mikroorganizmaları strese sokmak için atıksu da uçucu yağ asitleri ve anaerobik bir ortama ihtiyaç duyulur.

 

Ön arıtma ünitelerinden gelen atıksuyun % 56’lık kısmı geri devir çamuruyla karışarak biyolojik fosfor ünitesine girmektedir. Bu sistemde paralel çalışan 2 havuz mevcuttur. Havuzların toplam hacmi 27.150 m3’tür. Havuzların girişindeki ve havuzları birbirine bağlayan motorlu kapaklar ile her bir havuzun ayrı ayrı çalıştırılması veya devre dışı bırakılması mümkündür. Çökelmeyi önlemek için herhangi bir havuza 4 adet mikser yerleştirilmiştir. Proses şartlarını devamlı izlemek amacıyla, her bir havuza yerleştirilen redoks metreler ve oksijen metreler mevcuttur.  Biyofosfor havuzları için tasarım değerleri Tablo 7’de verilmektedir.

 

Havalandırma Havuzu

Biyolojik arıtma, nitrifikasyon ve denitrifikasyon olarak iki kademede gerçekleştirilir. Nitrifikasyon için gerekli hava miktarı sağlanarak giriş suyundaki amonyum azotu çevrilir ve oluşan nitrat biyolojik oksijen ihtiyacı (karbon) giderimi için elektron acısı olarak kullanılır. Her havuzda AKM’nin çökelmesini önlemek, hava kabarcıklarını yolunu uzatarak havalandırma verimini attırmak ve homojen karışımını sağlamak üzere, her bir havalandırma tankında 7 adet muz tipi karıştırıcılar monte edilmiştir. Havalandırma havuzları tabanlarına ince kabarcıklı membran difüzörler yerleştirilmiştir. Her kanala verilecek hava miktarı motorlu hava ayar vanaları ile ayarlanarak, tanklardaki çözünmüş oksijen seviyesi önceden belirlenmiş seviyede tutulmaktadır. Havuzlardaki anoksik – oksik şartları izlemek amacıyla, havuzlara redoks metreler ve oksijen metreler yerleştirilmiştir. Havalandırma havuzların ortasında iç resirkülasyonu sağlamak, nitrifikasyon sonucu oluşan nitratlı suyu anoksik bölgeye pompalamak amacıyla resirkülasyon pompaları temin edilmiştir. Proses havuzları için tasarım değerleri Tablo 8’de verilmektedir.