Avrupa BirliÄŸi Komisyonu tarafından hazırlatılan bir raporda yer alan bilgilere göre 27 AB üyesi ülkede 2008 yılında makina sektöründe faaliyet gösteren 91.800 giriÅŸimci (atölyeler dahil) 598 milyar euro deÄŸerinde makina imal etmiÅŸti. Bu kuruluÅŸlarda 3,2 milyon kiÅŸi istihdam edilmiÅŸtir. Ä°stihdamı 20 kiÅŸiden fazla olan imalatçı sayısı ise 20.660’dır. Makina sektörü 1995-2000 yılları arasında % 4 gibi ılımlı bir büyüme gösterdikten sonra 2000-2005 arasında ortalama yıllık büyüme cari fiyatlarla % 2,3’e gerilemiÅŸtir. Dünyadaki hızlı geliÅŸme ve artan yatırımlara paralel olarak 2005-2008 yıllarında ise ortalama büyüme % 10,4 gibi önemli bir deÄŸere yükselmiÅŸtir. 2008 yılında bazı Uzak DoÄŸu ve Güney Asya Ülkeleri dışında yaÅŸanan ekonomik krizin etkisi ile Avrupa’da 2008-2010 döneminde ortalama % 8,4’lük bir imalat azalması olmuÅŸtur (2005 bazlı sabit fiyatla % -9,3).

 

Avrupa’da makina sanayii, tüm imalat sanayii içinde % 9,1 paya sahiptir. Kimya, otomotiv… gibi bazı sektörlerle karşılaÅŸtırıldığında makina sanayiinde imalat derinliÄŸi daha fazladır, yani firma içi imalat oranı daha yüksektir. Bunun nedenlerinden birisi, sipariÅŸ rakamlarının azlığı dolayısıyla yan sanayi için fazla ilginç olunmamasıdır. DiÄŸer bir neden, beklenen yüksek teknik özelliklerin imalat sırasında mühendislik bölümleri ile yakın iÅŸbirliÄŸi içinde olunmasını gerektirmesidir.

 

27 AB üyesi ülke ortalaması olarak firma başına istihdam 34,9 kiÅŸidir. Yapı Almanya’da farklı olup, bu ülkedeki önemli sayıda firmada istihdam birkaç yüz kiÅŸi, az sayıda da olsa 1000 kiÅŸiyi aÅŸmaktadır. VDMA raporuna göre Almanya 2008 yılında imal ettiÄŸi 195,2 milyar Euro’luk makina ile AB27’deki imalatın % 31,6’sını gerçekleÅŸtirmiÅŸ, 5.920 firmada (istihdamı 20 kiÅŸi ve daha fazla olan firma sayısı) 913 bin kiÅŸi istihdam edilmiÅŸ, bu deÄŸerlerle firma başına ortalama istihdam 154 kiÅŸi olmuÅŸtur. Avrupa genelinde istihdamı 20 kiÅŸiden fazla olan firma sayısı ise 20.660’dır (toplam giriÅŸimcinin % 21,1’i). AB Komisyonu raporu, sektörde faaliyet gösteren firmaların küçük ve orta ölçekli olmalarının ana nedeninin, az sayıda makina türünün seri imalata uygun olduÄŸunu belirtmektedir. AB’deki imalatın % 19,1’ini gerçekleÅŸtiren Ä°talya ikinci sırada yer alırken % 6,3 ile Ä°ngiltere, % 7,9 ile Fransa ve % 3,9 ile Ä°spanya takip etmektedir. Türkiye 2008 yılında 13,87 milyar Euro deÄŸerinde makina imalatı ile Avrupa’daki imalatın % 2,3’ünü gerçekleÅŸtirmiÅŸ ve sıralamada 6 konumda yer almıştır.

 

Sektörün Ülkemizdeki Durumu

Makina sektöründe faaliyet gösteren firmalarımızın önemli bir kısmı, 2011 yılı ilk yarısını olumlu kapatmıştır. Makina satışlarının artmasına raÄŸmen TÜÄ°K verilerine göre yılın ilk 6 ayında artışın beklenen ölçüde olmadığı görülmektedir. Ä°lk 6 ayda ithalat % 47,4 (GTÄ°P 84 tamamı) artarken yerli makina imalatının Haziran 2010’da 131,7 olan endeks deÄŸeri, Haziran 2011’de 148,9’a çıkmış ve % 13,1 artış göstermiÅŸtir. Aralık ayından Haziran sonuna kadar sadece % 7 artmış olması ise düÅŸündürücüdür. Aynı dönemde ihracatımızın 1,2 milyar dolar ve % 26,4 arttığı dikkate alındığında iç pazarda yerli makina satışlarında önemli bir artış olmadığı, imalattaki artışın önemli kısmının ihracattaki artıştan kaynaklandığı, diÄŸer bir ifade ile pazarda ithal makina payının arttığı sonucu çıkmaktadır.

 

12 aylık ortalamalara göre imalat sanayiinin genelinde fiyat artışları % 8,14 olurken makina sektöründe sadece % 2,46’da kalması, yılın ilk yarısında piyasada düÅŸük döviz kuruna baÄŸlı olarak artan ithalatın bir fiyat baskısı oluÅŸturduÄŸu izlenimi vermektedir.

 

Burada, sıkça kullanılan yanlış rakamlara da deÄŸinmekte yarar bulunmaktadır. Kısa bir süre önce düzenlenen bir toplantıda üst düzey bir bürokrat, ülkemizde 21.000 makina imalatçısı bulunduÄŸunu bu sayının tüm Avrupa ülkelerindeki ile aynı olduÄŸunu söylemiÅŸtir. Yukarda belirtildiÄŸi gibi Avrupa ülkelerindeki 20.660 olarak belirtilen firma sayısı istihdamı 20 kiÅŸiden fazla olan kuruluÅŸ sayısıdır. Tümü dikkate alındığında AB27’de 91.800 kuruluÅŸ bulunmaktadır. Ülkemiz için kullanılan 21.000 rakamı giriÅŸimci sayısı olup, satış, servis ve tamir atölyelerini de kapsamaktadır. Dolayısıyla AB27’de istihdamı 20 kiÅŸiyi geçen imalatçı firmalar toplamın % 21,1’idir. Ülkemizde aynı oranın geçerli olduÄŸunu kabul edersek istihdamı 20 kiÅŸiden fazla olan, daha açık ifade ile atölye yapısında olmayan imalatçı sayısı en çok 4.400 olmaktadır. Türkiye’de atölye ölçeÄŸinde olan firma sayısının oransal olarak daha fazla olabileceÄŸi dikkate alındığında gerçek imalatçı sayısının 4.000’i geçmediÄŸi söylenebilir.

 

Çin’de Takım Tezgahları Sektörü

Çin Takım Tezgahları ve Takım Ä°malatçıları BirliÄŸi CMTBA’nın verdiÄŸi bilgilere göre, tezgah ve takım imalatı 2011 yılı ilk çeyreÄŸinde % 38,1 artış göstermiÅŸtir. TalaÅŸlı imalat tezgahı imalatı %28,3 artarken, bu gurup içinde CNC tezgahlar için artış % 39’a eriÅŸmiÅŸtir. Metal ÅŸekillendirme (dövme ve sac iÅŸleme) tezgahı imalatı genelinde artış % 0,3 olurken, CNC tiplerde artış % 33,7 olarak gerçekleÅŸmiÅŸtir. Bu rakamlar Çin’de son dönemde klasik modellerden çok CNC tezgah imalatına öncelik verildiÄŸini göstermektedir. Tezgah ve takım ithalatı yılın ilk çeyreÄŸinde % 61,9 artarak 4,74 milyar dolara, ihracat ise %32,7 artış ile 1,83 milyar dolara ulaÅŸmıştır. TalaÅŸlı imalat tezgahı ithalatı % 71,5, metal ÅŸekillendirme tezgahı ithalatı ise % 73,4 artmıştır. Ä°thalatın % 42’si Japonya’dan, % 21’i Almanya’dan, % 12’si Tayvan’dan ve % 7’si de Kore’den gelmektedir.

 

Çin’in ihracatının % 23’ü taÅŸlama ve aşındırma makinaları, % 22’si kesici takımlar, % 17’si  talaÅŸlı imalat tezgahları, % 9’u aÄŸaç iÅŸleme makinaları ve % 8’i de metal ÅŸekillendirme tezgahlarından oluÅŸmaktadır. Döküm makinaları, aşındırma ve taÅŸlama tezgahları ile metal ÅŸekillendirme tezgahlarının imalatı ortalamadan daha fazla artış göstermiÅŸtir.