MUHİTTİN TEKMAN
Makina Mühendisi - MBA

İSKİD - İklimlendirme Klima İmlatçıları Derneği’nin yıllık istatistik çalışması her yıl olduğu gibi bu yıl da yapılarak yayınlandı. İSKİD’in üyeleri tarafından hazırlanarak kapalı zarf içinde verilen klima ve soğutma sektöründe imal edilen, ithal edilen, ihraç edilen ve yurt içinde satışı yapılan ürünler bazında toplanarak belirlenen bu envanter çalışması sektörümüze çok önemli bilgiler verirken gelecek yıllara yönelik yapılacak çalışmalarda da yardımcı olmakta. Bu istatistik çalışmasında her zamanki gibi klima ve soğutma sektöründe kullanılan pek çok ürün hakkında 2007 - 2018 yılları arasındaki son 11 yıla ait imalat, ithalat miktarları “giriş” başlığı altında, iç satış ve ihracat miktarları ise “çıkış” başlığı altında sunulmaktadır. Biz ise daha önce verilen istatistiklerdeki değerleri de kullanarak son 11 yılın sadece yut içi satış olarak belirtilen miktarlar üzerinden çeşitli değerlendirmelerde bulunduk.

DURUM DEĞERLENDİRMESİ
1. 2008 ve 2009 yıllarında sektörde genel bir küçülme olduktan sonra 2010, 2011 ve 2013 yıllarında büyüme yaşandığı dikkat çekmektedir.
2. Ancak 2014 yılındaki satışlarda ani ve önemli oranlarda küçülmeler yaşanmış ve 2015 yılında ise bu küçülmenin durduğu görülmüş, sonraki yıl olan 2016’da ise genel bir büyüme yaşanmıştır.
3. 2017 yılının önemli özelliği ise split klima ve VRF’lerin satışlarında artış, diğer ürünlerde; çatı paket klimalar, fan-coiller, klima santralleri, soğutma grupları ve ısı değiştirici bataryalarda ise önemli oranlarda azalış yaşanmış olmasıdır.
4. 2018 yılında ise sadece klima santrallerinin yurt içi satışlarında %27 oranında artış görülürken diğer ürünlerin yurt içi satışlarında ise ya 2017 yılının değerlerini ancak yakalayabildikleri (VRF iç ve dış ünitelerde yaklaşık %1 artış) ya da az bir oranla geçen yılın altında kalabildikleri (split klimalarda; iç ünite %2, dış ünitelerde %3 azalış, çatı tipi paket klimalarda %2 azalış, fan-coillerde %5 azalış, ısı değiştirici bataryalarda m2’ cinsinden %3 adet cinsinden %4 azalış) ama soğutma gruplarında ise %27, gibi önemli bir oranda düşüş olduğu görülmektedir.

İSKİD’İN KLİMA VE SOĞUTMA YILLIK İSTATİSTİK ÇALIŞMASINA KATILAN ŞİRKETLER
2007-2018 yılları arasında yapılan İSKİD’in istatistik çalışmalarına Türkiye klima ve soğutma sektöründe faaliyette bulunan şirketler içinden toplam 118 şirketin katıldığı, ancak 2007 yılında bu istatistik çalışmasına katılan şirket miktarı 72 iken, 2013 yılında 95’e ulaşarak zirve yaptığı, sonraki yıllarda ise şirket katılımlarının azaldığı ve 2016 yılında 68 şirkete, 2017 yılında da 69 şirkete ve 2018 yılında da 67 şirkete düştüğü görülmektedir. (Tablo 1)

Ancak İSKİD’in yetkilileri tarafından bu çalışmaya sürekli katılan kurucu üye şirketlerinin zaten klima ve soğutma sektörünün çok önemli üretim - satış - pazarlama faaliyetlerini sürdürmekte olan şirketler olmaları nedeniyle bu istatistik çalışmasının miktarsal değerlerinin çok önemli bir kısmını oluşturmakta oldukları, dolayısıyla da sonradan bu çalışmaya katılıp, daha sonra katılmayanların sonuç değerlerine etkisinin fazla olmadığını belirtilmekteler. Bu çalışmada İSKİD’in Klima ve Soğutma Yıllık İstatistik Çalışmaları içinde yer alan ürün bazındaki yurt içi satış miktarları için yapılan değerlendirmeler aşağıda ayrıntılı sunulmaktadır.

2. SPLİT KLİMALAR
Split klimaların mono, multi ve kanallı tiplerinin toplam iç üniteleri 2007 yılındaki 1,2 milyon adetlik yurtiçi satış sonrasındaki iki yılda %9 ve %45 oranlarında azaldıktan sonra 2010 yılından başlayarak 2014 yılına kadar önce %21 ve %54’lük artışlar yaşanmış sonra da %3-5’lik oranlarda da olsa satış miktarı artışı gerçekleşerek yeniden 1,2 milyon adetlik yurt içi satış miktarına ulaşmıştır. 2014 yılında %44’lik sert bir düşüş olmuş ve yaklaşık 700 bin adetlik satış gerçekleştikten sonra 2015 yılında da yaklaşık olarak bu miktarda kalmıştır. 2016 yılında yaşanan %18’lik artış 2017 yılında %22 olarak toplam satış miktarını 1 milyon adetin üzerine çıkarmıştı. 2018 yılında ise yine 1 milyon adeti geçerek geçmiş yılın yurt içi satış miktarına yakın miktara ulaşarak tamamlamıştır. (Tablo 2.1 ve Tablo 2.2)

İç ünite satış miktarları 2007 yılından 2018 yılına kadar geçen 11 yıl içinde dış ünite satış miktarlarına göre giderek daha fazla olmuştur. Satış miktarları arasındaki farkların dış üniteye oranı %1,2’den %7,4’e yükselmiştir. Bu da bize iç ünitelerin her bir dış ünite için uygulanma miktarının arttığını göstermektedir. Split klima satışlarının 2007 yılı baz alınarak 100 kabul edilirse son 11 yıllık değişiminde en yüksek satışın 2013 yılında 102 olabildiği, 2014 yılındaki yaklaşık %50 oranında gerçekleşen pazar küçülmesi sonucunda 57’ye düştüğü, 2017 yılına kadar küçük oranlardaki satış artışlarıyla 85’e ulaştığı ve 2018 yılını da 83 indeks değeriyle tamamladığı anlaşılmaktadır.

Sonuç olarak 11 yıl önce 2007 yılında gerçekleşen satış miktarı 2013 yılında yakalanıp geçilmiş ama sonraki üç yıl boyunca önemli oranlarda düşük gerçekleştikten sonraki 2017 ve 2018 yıllarında 2013 yılındaki miktar henüz yakalanamamış olsa bile bu miktarlara yaklaşıldığı görülmektedir.

3. VRF’LER
VRF’lerin mono, multi ve kanallı tiplerinin toplam iç üniteleri 2007 yılındaki yaklaşık 34 bin adet iç ünite ve 6 bin adetlik dış ünite yurt içi satış miktarında iken sonrasındaki yıllar içinde sürekli (sadece 2016 hariç) artış göstermiş ve 2018 yılında 222 bin adet iç ünite ve 37 bin adet dış ünite ulaşmıştır. (Tablo 3.1 ve Tablo 3.2) Aradan geçen 11 yıllık süreç içinde sadece 2016 yılında toplam yurt içi satış miktarları iç ünitede %12’lik, dış ünitede ise %5’lik düşüş göstermesine karşın 2017 yılında yeniden yükselişe geçmiş, 2018 yılında artışını sürdürmüştür.

İç ünite satış miktarları 2007 yılından 2018 yılına kadar geçen 11 yıl içinde dış ünite satış miktarlarına göre birbirlerine yakın gerçekleşmiştir. İç üniteyle dış ünite satış miktarları arasındaki farkların oranı genellikle 5 misli civarında olmuştur. Bu da bize iç ünitelerin her bir dış ünite için uygulanma miktarının değişmediğini göstermektedir. İç ve dış ünite satış miktarlarının 2007 yılından 2018 yılına kadar geçen 11 yıl içinde yaklaşık 6 mislinden fazla miktarda artış yaptığı görülmektedir.

4. ÇATI TİPİ PAKET KLİMALAR
Çatı tipi paket klimaların 2007 yılındaki 1.591 adetlik yurt içi satış sonrasındaki 3 yıl boyunca (2010 yılı dahil) azalan satış miktarları 2011 yılında %24’lük artış göstermiş ve 2012 yılında 2007 yılındaki miktarı yakalamıştır. (Tablo 4.1 ve Tablo 4.2) Sonraki yılların satışlarında düzensiz artış ve azalışlar yaşanmasına karşın 2016 yılında 2.288 adet ile zirve yaşanmıştır. Ancak 2017 yılında %55’lik azalma ile 1.025 adet satışın gerçekleşebilmiş, bu miktar 2018 yılında yaklaşık 1.000 adet olabilmiştir.

Çatı paket klima satışlarının 2007 yılı baz alınarak 100 kabul edilirse son 11 yıllık değişiminde en yüksek satışın 2016 yılında 144 olduğu, 2018 yılında da 63 olabildiği görülmektedir.

5. FAN COİLLER
Fan-coillerin yurtiçi satış miktarı 2007 yılındaki yaklaşık 90 bin adet sonrasındaki yıl %18’lik artış göstererek 105 bin adeti geçmesine karşın, 2009 yılında %21’lik azalma yaşanmıştır. (Tablo 5.1 ve Tablo 5.2) Sonraki yıllarda 2012 yılına kadar sürekli artışlar olmuş ve 113 bin adetlik satış miktarına ulaşılmıştır.

2013 yılında yine %14,6’lık ani bir satış azalması yaşanmış ve 100 bin adetin altında satış gerçekleştikten sonraki 3 yıl yeniden artışlar yaşanarak 2016 yılında %31’lik önemli orandaki artış ile zirve yapılarak 149 bin adete yaklaşılmıştır. Fakat 2017 yılında yeniden azalma yaşandıktan sonra 2018 yılında da bu azalma sürmüş ve yaklaşık 120 bin adet satış gerçekleşmiştir.

Fan coil satışlarının son 11 yıllık değişiminde 2007 yılı baz 100 kabul edilirse en yüksek satışın 2016 yılında 165 indeks, en düşük satış miktarlarının ise 2008 yılında 93 indeks değeri ile olabildiği, 2017 yılında 141 indeks, 2018 yılında da 133 indeks değerini ancak yakalayabildiği ama azalmanın sürdüğü görülmektedir.

6. KLİMA SANTRALLERİ
Klima santrallerinin 2007 ve 2008 yıllarındaki yaklaşık 7 bin adetin üzerindeki yurt içi satış miktarları sonrasındaki 2009 yılında %27’lik azalış göstererek 5,5 bin adetin altına inmesinden sonra 2010 yılında da bu düzeyde kalmasına karşın, 2011 yılında %56’lık artış ile 8.210 adetlik satışa ulaşılmıştır. (Tablo 6.1 ve Tablo 6.2) Sonraki beş yıl bu düzeylerde süren satış miktarları 2016 yılında %38’lik büyük bir sıçrama yaparak 10.269 adet ile zirve gerçekleştirmiştir.

Ancak 2017 yılında 2009 yılında olduğu gibi %27’lik önemli bir oranda azalış ile yurt içi satış yeniden 8 bin adet değerinin altına düşerek 7.738 adet satış olmuşsa da 2018 yılında %27’lik artış ile bir yıl önceki değere yaklaşılmıştır.

Klima santrali satışlarının 2007 yılı baz alınarak 100 kabul edilirse son 11 yıllık değişiminde en yüksek satışın 2016 yılında 149 olduğu, en düşük satış miktarlarının ise 2010 yılında 74 olduğu, 2017 yılındaki satış miktarlarının 108 indeks ve 2018 yılında da 138 indekse ulaşabildiği görülmektedir.

7. SOĞUTMA GRUPLARI
Soğutma gruplarının 2007 ve 2008 yıllarındaki yaklaşık 2.200 adetin üzerindeki yurtiçi satış miktarları sonraki yıllarda 2011 yılına kadar azalış göstermiş ve 2011 yılında neredeyse iki katı kadar artış yaşanarak 3.153 adete sonra da 2012 yılında 3.775 adete ulaşarak zirve yapmıştır. (Tablo 7.1 ve Tablo 7.2)

Sonraki 2 yıl önce %35, sonra da %24’lük azalmalarla yeniden 2010 yılı değerlerine yaklaşmış fakat 2011 yılında yaşanan %31’lik artış ile 2.434 adetlik satış değeri yakalanmıştır. Ancak 2016 ve 2017 yıllarında küçük oranlardaki azalmalarla 2.111 adete düşerek 2007 yılı değerlerine geri dönmüştür. 2018 yılında ise 1.534 adet ile 2009 yılındaki en düşük miktar olan 1.580 adetlik satış miktarına geri dönülmüş olduğu dikkat çekmektedir.

Soğutma grupları satışlarının 2007 yılı baz alınarak 100 kabul edilirse son 11 yıllık değişiminde en yüksek satışın 2012 yılında 171 indeks olduğu, en düşük satışın ise 2009 yılında 72 indeks olduğu görülmektedir. 2018 yılında en düşük indeks olan 70 indeks görülmüştür.

8. ISI DEĞİŞTİRİCİ BATARYALAR
Isı değiştirici bataryaların m² cinsinden yurt içinde 2007 yılındaki yaklaşık 4 milyon m²’lik satış değeri 2008 yılında gerçekleşen yaklaşık %9’luk azalma sonrasında 2011 yılında %54’lük artış ile 8 milyon m2 geçilerek 2013 yılına kadar sürekli artış göstermiş ve 11 bin m2’nin üzerinde satış değerine ulaşarak zirve yapmıştır. (Tablo 8.1 ve Tablo 8.2)

Ancak 2014 yılında %24’lük azalma ile ancak 8,6 milyon m2’lik bir satış miktarına ulaşılabilmiş, sonrasında ise yeniden yükseliş yaşanarak 2015 yılında %17’lik artış ile 10 milyon m2’nin üzerine çıkılmıştır. Son üç yıl içinde sürekli olarak satış azalması yaşanarak 2018 yılında son sekiz yılın en düşük değeri olan yaklaşık 8 milyon m2’nin çok az altında satış yapılabilmiştir.

Isı değiştirici bataryaların adet cinsinden satışları m2 cinsinden satışların değerlerindeki değişimler gibi görünmesine karşın 2007 yılındaki yaklaşık 340 bin adetlik satış yapılış olmasına karşın özellikle 2011 yılındaki %64’lük satış artış oranı ile bu değer 750 bin adeti geçerek en yüksek değerine ulaşmıştır.

Ancak bu yıldan sonraki yıl olan 2012 yılında %22’lik satış azalması olmuş ve 583 bin adetlik satış gerçekleşebilmiştir.2011 yılında yeniden satış artışı olmuş ve yaklaşık 650 bin adete ulaşıldıktan sonra son beş yıl sürekli olarak satışlar düşmüş ve 2018 yılında 513 bin adet ile son sekiz yılın en düşük yurt içi satış miktarı gerçekleşmiştir.

Isı değiştirici bataryaların m2/adet oranlarına bakıldığında 2007 yılında 1057’den başlayan oran 2013 yılında 1658 ile zirve yapmış, 2018 yılında 1443 olmuştur. Bir başka deyişle yaklaşık 10 mislinden 15 misline çıkmıştır.

Envanter ile ilgili tablolara e-dergi üzerinden ulaşmak için lütfen tıklayınız...