Bir Tatil

1975’den bu yana her yaz çocuklarla Çeşme’ye yazlığa giderim. 36 yıl sonra ilk defa bu yaz 15 günden fazla kalabildim. Bu yıl bunun zevkini yaşıyorum. Ne kadar güzelmiş sabahleyin istediğin saatte kalkmak, istediğin zaman kahvaltı etmek. Telefonların devamlı çalmaması, demek ki gerçek dinlenme bu şekilde olabiliyormuş. İnsanın iş hayatının rutin stresinden kurtulması çok önemli. Bu anlamda meslektaşlarıma ileri yaşları beklemeden her yıl tatil yapmalarını öneririm. İnanın iş hayatını ne kadar önemli görürseniz görün, yeterince tatil yapan, çocuklarına zaman ayıran, beraber gezen, onlarla beraber eğlenen, onlarla dost ve arkadaş olan insanlar hayatlarının en büyük mutluluğunu yaşarlar. Çeşme, Alaçatı, Ilıca İzmir yöresinin en güzel tatil yerleri. Denizli termal bölgeleri, yiyecek içecek yerleri dünyada rastlanmayacak güzellikleri öne seriyor. Rüzgârı ile Ankara ve İstanbul’dan daha serin, insana büyük bir huzur veriyor. 

 

Neden çalışıyoruz; Tabi herkes gibi yaşamak, geçinmek için, ancak insanın kendini yıpratırcasına çalışması herhalde gerekmiyor. Ancak bunu sonradan anlıyoruz. Bizlerin bir sorunu istikbalimizi garanti etmek. Bizim meslek için biraz zor olmakla beraber proje tasarım dışında uygulama, üretim ve malzeme tedarik işlerinde çalışanların ekonomik bağımsızlığını kazanmaları daha kolay sayılır. Bu anlamda tesisat mühendislerinin yaşamlarında makina mühendislerine nazaran daha kolay imkânlara vakıf olduğu inancındayım. Özellikle insanların hobisi olması, spor yapmaları, yüzme, yürüme, koşma gibi uygulamalarla uğraşmaları çok önemlidir. Bu yönleri ile insanoğlunun yaşam mücadelesinde mutluluk, kendine zaman ayırması ve bu zamanı yakınları ile paylaşabilmesi ile mümkün oluyor. Dolayısıyla insanoğlunun öncelikle sağlıklı olması ve sağlıklı mutlu yaşayabilmesi şarttır. Ancak bunlar ile mutluluk sadece sağlık ve spor ile sağlanamaz. Mutluluk bir huzurdur. Ancak bu huzur bedensel sağlığın yanı sıra zihinsel sağlığa erişmekle mümkündür. Müzik, edebiyat gibi uğraşıların getirdiği mutluluk çoğu kez insanı huzura kavuşturur. Genç yaşta sevmek, aşık olmak ve beraberlikte mutluluğun temel ilkeleridir. Ancak kalıcı mutluluğu insanoğlunun yanında hissetmesi gerekir. Yaşam sevgisi, saygısı, özlemi bir arada olmalıdır. Hepsinin önünde yaşamın güzelliğine erişmek onu tatmak gerekmektedir. Uçak ile bulutların üzerinden geçerken duyulan huzura benzer tarzda bir geminin arkasında seyrettiğiniz köpükler aynı şekilde bir otobüs yolculuğunun penceresinden ağaçlara, ovalara baktığınızda durağan şekillerde hissedilen güzellik, çocukların doğumlarında, başarılarında, torunların dünyaya gelişinde hissedilen sevgi ile doruk noktalara erişebilir. Sonuçta insanoğlunun geriye baktığında duyduğu mutluluk sonucu Eh! Ne güzel yaşadım diye Allah’a şükrediyor ise bunun adı mutluluktur. 

 

Mesleki Tasarımdan Anılar

Serbest hayata atılışımda ilk işim Ankara’daki Karayollar Genel Müdürlüğü Kompleksi yapıları oldu. Mimar Fikret Cankutan eseri olan yapıları Engin Kerber’in Ankara’yı terketmesi yerine beni önermesi sonucu aldım. Bu vesile ile mesleğin en çalışkan mühendisi ile becerekli ressamı kadromuza geçti. Projenin başarı ile birlikte işin yatırımcısı proje bedeli olan 100.000 TL yerine ve 30.000 TL artışla 130.000 TL ödedi. O tarihten itibaren mimar Behruz Çinici’yi tanıdım. ODTÜ kampüs projelerini meslektaşım Kevork ile bölüşerek yaptık. Ayrıca Emcet Zadip beni İş Bankası’na tavsiye etti. 1968’den 1998 yılına kadar 30 yıl İş Bankası’nın tüm işlerini Bayındırlık fiyatından % 20 tenzilatta yaptım. Üniversiteler ve bankalar derken Ankara’da Atatürk Bulvarı ve İnönü Bulvarı’nın bütün projelerini yapmak bana nasip oldu. Bu arada Bilkent Üniversitesi kanalıyla Bilkent Gaziantep, Sivas, Van, Samsun, Eskişehir, Erzurum gibi üniversitelerin tüm projeleri Bilkent mimarları yönetiminde yapma imkanına eriştim. En mutlu olduğum taraf ülkenin en önemli mimarları ile çalışmak olmuştu. Ayrıca mimarlarla yarışmalara girdim. Bakırköy Ruh Sağlığı, Şişli Çocuk Hastanesi, İzmir Hükümet Konağı, İzmir Devlet Hastanesi gibi yapılar üzerine çalıştık ve çok başarılı olduk. 

 

Bu dönemde A. Osman Sözen, Aydın Bingöl, Kaya Çorabatır, Fatma Çölaşan, Bahri Sönmez, Bülent Özgür, Fuzuli Topal, Hakan Yazman ve Meriç Sapçı gibi tasarımda başarılı arkadaşlarla beraberdik. Sayıları 100 adedi erişen mühendis ve ressamlarla öğünürüm. İlk yüksek binamızı İhsan Önen ile beraber İş Bankası Genel Müdürlüğü binası İndüksiyon Sistemi ile yaptık ve uyguladık. Yarışmaların çoğunda jüri de yer aldım. Bu bana deneyim kazandırdı. Mimariyi tanıdım. Şöyle ki mimarinin temel kavramlarını anladım. Mimaride aranan espiriyi kavradım. Daha doğrusu konsepti sezdim ve yaratıcılığı gördüm. Nitekim günümüz yapılarında görülen mimari konsept o yapının özünü teşkil etmektedir. Projeden amaç yapıların fonksiyonu kadar onun niteliğini belirlemektedir. Nitekim bugün mimarinin enerjiye yönelik ilkeleri bizleri bunu kanıtlamaktadır. 

 

Bu anlamda baktığımızda tasarım bir şekillenmenin ötesinde bir yaratıcılık haline gelmiştir. Ayrıca projeyi ekip halinde yapılabilmek gerekir. Bu tasarım sürecinde kopukluk yoktur. Öncelikli standartlara ve yapı kodlarına uyum içinde mimari özelliği olan bir yapı elde etmek ve bunu yapı enerjisine göre fonksiyonel hale getirmek amaç olmalıdır. Bu yaklaşım içinde bir müze, bir kongre merkezi veya bir havaalanı terminal binası yapmak onu projelendirmek bayağı bir sorundur. Yapının ihtiyaç programını bilmek yanı sıra kullanım şekli ve tarzına da vakıf olmak zorunludur. Bu nedenle tasarımlarda uzmanlara ihtiyaç duyulur. Eskiden olsa tasarımcının kabulüne göre yapılan bir proje bugün her noktası tartışılarak kararlaştırılıp dizayn edilmektedir. Dolayısıyla artık bir projede ben yaptım oldu denilememektedir. Önemli olan tasarım yöntemidir. Mimar koordinasyonunda proje ekibi statikçi, tesisatçı, tasarımcısı, elektrik ve yangın uzmanından oluşur. Detayda iç mimar devreye girer. Sıra ile yapının ısı yalıtımı, dış kabuk elemanları, araziye optikasyonu, yönlendirme, fasat kriterleri ve fonksiyonel ilişkileri değerlendirilerek çıkan mimari üzerinde bütün ekip çalışarak sistem seçimlerinin uygulama kararlarını  belirlemek suretiyle mimariye yol gösteren öneriler ile tasarım gerçekleşir. Buna göre kesinleşen mimariye uygun iç dekorasyon verileri yanı sıra asmatavan bölgeleri, yükseklikleri üzerindeki mefez, aydınlatma, elemanları ve şaftlar belirlenir. Bu koşullar içinde, proje müdürlüğüm uzman ekiplerin katılımı ile malzeme fiyatları, omur ekonomiklik ve verimlilik devreye girer. Bu faktörler enerji tasarrufu ve performansını gündeme getirir. Hatta bazı yapılar için Leed ve Breams kriterlerine göre değerlendirmeler yapılır. Bu anlamda tasarım aşamalarının kesin proje etabında imzalanan proje imara verilerek imar yasaları şartname ve yönetmeliklerine uygun onayı alınarak uygulama projelerinde uygulamaya dönük gelişimler proje konseptine sadık kalınmak suretiyle shop drawinglerle tamamlanır ve tatbikata geçilir. Bu şekilde proje üzerinde yaklaşık 100 (mimar, mühendis, ressam) adet teknik eleman çalışmış olur. Bunun dışında meslek odası, yapı denetim, imar kontrol mühendislerinin kontrol hizmetleri mevcuttur. Dolayısıyla böyle bir prosedür içinde elde edilip uygulanan proje bayağı çözülmüş, uygulanabilir proje sayılır. Ancak bir projenin her noktasında doğru veya yanlış dizayn noktaları mevcuttur. 

 

Markalar ve Değişimleri

Tesisat sektöründe isim yapmış Carrier, Daikin gibi firmaların zaman zaman değişimleri halka açılım ile olmaktadır. Bilindiği üzere Carrier önce Tokar, sonra İstanbul temsilciliği, bilahare Alarko ortaklığı ile gerekli değişimi yaparken Daikin önce Teba, sonra da Isısan ile evlilik yapmış, bugün Airfel ile bağlantı kurmuştur.

 

Bu yönleri ile marka seçimi sadece isim ile olmamalı spekt ve karakteristik ile belirlenmelidir. Sektörde artık en iyi en güvenilir markalar yerlerini hemen hemen tümüyle almıştır. Bu anlamda cihazların verimliliği yanı sıra onların ömürleri, servis ve bakım olanakları öne çıkmaktadır. Soğutma grupları, kazanlar gibi önemli cihazların yanı sıra borular, vanalar ve değişik aksesuarlar artık önemli olmuştur. Pazarlama sisteminde hiç bir şekilde şu ucuz ve kullanışlıdır diye reklamlara güvenmemek gerekir. Ancak bunların konuyu bilen uzmanlar tarafından kontrolü de bazen yanlış olabilir. Bunlar için en doğru yol standart ve yapı kodları. Eğer malzeme mümkün mertebe yapı kodlarına standartlara uygun ise bu takdirde seçim kriterleri sadeleşir. En sonunda fiyat rol oynar. İşte bu aşamada uzmanların ve proje mühendislerinin kararları geçerli sayılabilir. Ülkemizde maalesef seçimlerde eş-dost ilişkisi öne çıkmakta. Yatırımcı işin sonunda yanlış yönlendirilmektedir. Tasarımın sistem seçimlerinde de bazen yanılgılar mevcuttur. Isıtma ve soğutma sistemleri ile geri kazanma yollarında muellife güvenmek yanısıra kesin olan yanlışlarında kendilerine müdahale etmek gerekir. Bu hizmette ihtisas sahibi müşavirler kanalı ile yapabilir. Aksi halde fevri kararlar yapımcıya çok büyük sorunlara mal olur. 

 

Sonuç olarak bir yatırımda tesisat sistemlerinin basit, uygulanabilir ve kullanışlı olması gerekir. Bu sistemlerin geri kazanımlı ve verimli olması yararlıdır. Ayrıca dayanıklılık ve kullanabilirlilik faktörleri dikkate alınmalıdır. 

 

İleri Yaş

İnsanlar ileri yaşlarında karşılaştıkları dostları ile sağlık sorunlarını konuşmakta, kendilerinin sağlıklı olduğu hususlarda mutlu olmaktadırlar. Çoğu kez çok iyi görünüyorsun diye başlayan konuşma kalp-damar yetmezliği, kalp kapakçığı değişimi ve stendlerle devam etmekte. Şeker, böbrek yetmezliği, prostat ile son noktalara erişmektedir. Halbuki en önemli nokta yaşamın güzelliğidir. Ancak bunun için her şeyin başı sağlık denildiği gibi insanların kendine iyi bakması gerekir. Bu amaçla temiz hava, deniz, sıcaklık ve rutubet kontrollü iklim ortamları çok önemlidir. Ayrıca spor yapmak, kasları çalıştırmak, güçlü kalmak gerekir. Genç yaşta bilinmeyen dikkate alınmayan bu konu ileri yaşta insanoğluna sorunlar yaratmaktadır. Özellikle yürümek insanoğlu için büyük bir nimettir. Başlangıçta çok basit görünen bu spor sonradan zor yapılmakta, insanın gücüne dokunmaktadır. Kılcal damarları açma, kasları çalıştırmak yaşlılar için çok zordur. Ayrıca yürüyüşlerde topukları basmadan ayağı sürümek en tehlikeli durumların habercisi olmaktadır. 

 

Somali Sorunları

Afrika’da yaşanan açlık sorunlarının Somali ile TV’lerden bizlere yansıması çok üzücüdür. Asırlardır Afrika’yı doğal kaynakları nedeni ile sömüren batı devletlerinin bu soruna karşı tutumları çok acımasızdır. Hükümetimizin ramazan nedeni ile bu soruna eğilmesi çok yararlı olmuştur. Bir deri bir kemik kalmış zavallı bebelerin imdadına bütün devletlerin yetişmesi gerekir. Bu bağışların toplum tarafından yapılmasında ülkelerin vergi indirimi de yanlıştır. Bizlerin içten gelen bağışlarımızı vergiden düşmeden yapmamız daha sağlıklıdır. Somali benzeri tüm Afrika ülkeleri kurak toprakları ile verimsiz bir ülke haline gelmiştir. Afrika sadece doğal kaynakları ile öne çıkmakta, kömür, petrol, bakır, altın üretmektedir. Üretilen bu ürünlerin işlemesi batı ülkeleri kontrolündedir. Bu nedenle hiç bir Afrika ülkesi öne çıkamamakta ekonomilerini zayıf kılmaktadır.  Futbol, atletizim gibi bireysel yarışmalarda bu kadar meşhur olan Afrika ülkelerinin ekonomi ve sanayi alanlarında düşmüş olduğu durum çok şaşırtıcıdır. Halkın cehaleti yanı sıra iktidarların ilkelliği göze batan bu ülkelerde ilk yapılacak iş eğitim ve kültürel yönden gelişim olmalıdır. Özellikle tarım yönünden toprakların verimli hale getirilmesi bu ülkelere hayat verecektir. Bunun için öncelik batı ülkelerinin bu topraklardaki hegemonyasını kaldırmak çok önemlidir.