Bir Tatil

1975’den bu yana her yaz çocuklarla ÇeÅŸme’ye yazlığa giderim. 36 yıl sonra ilk defa bu yaz 15 günden fazla kalabildim. Bu yıl bunun zevkini yaşıyorum. Ne kadar güzelmiÅŸ sabahleyin istediÄŸin saatte kalkmak, istediÄŸin zaman kahvaltı etmek. Telefonların devamlı çalmaması, demek ki gerçek dinlenme bu ÅŸekilde olabiliyormuÅŸ. Ä°nsanın iÅŸ hayatının rutin stresinden kurtulması çok önemli. Bu anlamda meslektaÅŸlarıma ileri yaÅŸları beklemeden her yıl tatil yapmalarını öneririm. Ä°nanın iÅŸ hayatını ne kadar önemli görürseniz görün, yeterince tatil yapan, çocuklarına zaman ayıran, beraber gezen, onlarla beraber eÄŸlenen, onlarla dost ve arkadaÅŸ olan insanlar hayatlarının en büyük mutluluÄŸunu yaÅŸarlar. ÇeÅŸme, Alaçatı, Ilıca Ä°zmir yöresinin en güzel tatil yerleri. Denizli termal bölgeleri, yiyecek içecek yerleri dünyada rastlanmayacak güzellikleri öne seriyor. Rüzgârı ile Ankara ve Ä°stanbul’dan daha serin, insana büyük bir huzur veriyor. 

 

Neden çalışıyoruz; Tabi herkes gibi yaÅŸamak, geçinmek için, ancak insanın kendini yıpratırcasına çalışması herhalde gerekmiyor. Ancak bunu sonradan anlıyoruz. Bizlerin bir sorunu istikbalimizi garanti etmek. Bizim meslek için biraz zor olmakla beraber proje tasarım dışında uygulama, üretim ve malzeme tedarik iÅŸlerinde çalışanların ekonomik bağımsızlığını kazanmaları daha kolay sayılır. Bu anlamda tesisat mühendislerinin yaÅŸamlarında makina mühendislerine nazaran daha kolay imkânlara vakıf olduÄŸu inancındayım. Özellikle insanların hobisi olması, spor yapmaları, yüzme, yürüme, koÅŸma gibi uygulamalarla uÄŸraÅŸmaları çok önemlidir. Bu yönleri ile insanoÄŸlunun yaÅŸam mücadelesinde mutluluk, kendine zaman ayırması ve bu zamanı yakınları ile paylaÅŸabilmesi ile mümkün oluyor. Dolayısıyla insanoÄŸlunun öncelikle saÄŸlıklı olması ve saÄŸlıklı mutlu yaÅŸayabilmesi ÅŸarttır. Ancak bunlar ile mutluluk sadece saÄŸlık ve spor ile saÄŸlanamaz. Mutluluk bir huzurdur. Ancak bu huzur bedensel saÄŸlığın yanı sıra zihinsel saÄŸlığa eriÅŸmekle mümkündür. Müzik, edebiyat gibi uÄŸraşıların getirdiÄŸi mutluluk çoÄŸu kez insanı huzura kavuÅŸturur. Genç yaÅŸta sevmek, aşık olmak ve beraberlikte mutluluÄŸun temel ilkeleridir. Ancak kalıcı mutluluÄŸu insanoÄŸlunun yanında hissetmesi gerekir. YaÅŸam sevgisi, saygısı, özlemi bir arada olmalıdır. Hepsinin önünde yaÅŸamın güzelliÄŸine eriÅŸmek onu tatmak gerekmektedir. Uçak ile bulutların üzerinden geçerken duyulan huzura benzer tarzda bir geminin arkasında seyrettiÄŸiniz köpükler aynı ÅŸekilde bir otobüs yolculuÄŸunun penceresinden aÄŸaçlara, ovalara baktığınızda duraÄŸan ÅŸekillerde hissedilen güzellik, çocukların doÄŸumlarında, baÅŸarılarında, torunların dünyaya geliÅŸinde hissedilen sevgi ile doruk noktalara eriÅŸebilir. Sonuçta insanoÄŸlunun geriye baktığında duyduÄŸu mutluluk sonucu Eh! Ne güzel yaÅŸadım diye Allah’a ÅŸükrediyor ise bunun adı mutluluktur. 

 

Mesleki Tasarımdan Anılar

Serbest hayata atılışımda ilk iÅŸim Ankara’daki Karayollar Genel MüdürlüÄŸü Kompleksi yapıları oldu. Mimar Fikret Cankutan eseri olan yapıları Engin Kerber’in Ankara’yı terketmesi yerine beni önermesi sonucu aldım. Bu vesile ile mesleÄŸin en çalışkan mühendisi ile becerekli ressamı kadromuza geçti. Projenin baÅŸarı ile birlikte iÅŸin yatırımcısı proje bedeli olan 100.000 TL yerine ve 30.000 TL artışla 130.000 TL ödedi. O tarihten itibaren mimar Behruz Çinici’yi tanıdım. ODTÜ kampüs projelerini meslektaşım Kevork ile bölüÅŸerek yaptık. Ayrıca Emcet Zadip beni Ä°ÅŸ Bankası’na tavsiye etti. 1968’den 1998 yılına kadar 30 yıl Ä°ÅŸ Bankası’nın tüm iÅŸlerini Bayındırlık fiyatından % 20 tenzilatta yaptım. Üniversiteler ve bankalar derken Ankara’da Atatürk Bulvarı ve Ä°nönü Bulvarı’nın bütün projelerini yapmak bana nasip oldu. Bu arada Bilkent Üniversitesi kanalıyla Bilkent Gaziantep, Sivas, Van, Samsun, EskiÅŸehir, Erzurum gibi üniversitelerin tüm projeleri Bilkent mimarları yönetiminde yapma imkanına eriÅŸtim. En mutlu olduÄŸum taraf ülkenin en önemli mimarları ile çalışmak olmuÅŸtu. Ayrıca mimarlarla yarışmalara girdim. Bakırköy Ruh SaÄŸlığı, ÅžiÅŸli Çocuk Hastanesi, Ä°zmir Hükümet Konağı, Ä°zmir Devlet Hastanesi gibi yapılar üzerine çalıştık ve çok baÅŸarılı olduk. 

 

Bu dönemde A. Osman Sözen, Aydın Bingöl, Kaya Çorabatır, Fatma ÇölaÅŸan, Bahri Sönmez, Bülent Özgür, Fuzuli Topal, Hakan Yazman ve Meriç Sapçı gibi tasarımda baÅŸarılı arkadaÅŸlarla beraberdik. Sayıları 100 adedi eriÅŸen mühendis ve ressamlarla öÄŸünürüm. Ä°lk yüksek binamızı Ä°hsan Önen ile beraber Ä°ÅŸ Bankası Genel MüdürlüÄŸü binası Ä°ndüksiyon Sistemi ile yaptık ve uyguladık. Yarışmaların çoÄŸunda jüri de yer aldım. Bu bana deneyim kazandırdı. Mimariyi tanıdım. Åžöyle ki mimarinin temel kavramlarını anladım. Mimaride aranan espiriyi kavradım. Daha doÄŸrusu konsepti sezdim ve yaratıcılığı gördüm. Nitekim günümüz yapılarında görülen mimari konsept o yapının özünü teÅŸkil etmektedir. Projeden amaç yapıların fonksiyonu kadar onun niteliÄŸini belirlemektedir. Nitekim bugün mimarinin enerjiye yönelik ilkeleri bizleri bunu kanıtlamaktadır. 

 

Bu anlamda baktığımızda tasarım bir ÅŸekillenmenin ötesinde bir yaratıcılık haline gelmiÅŸtir. Ayrıca projeyi ekip halinde yapılabilmek gerekir. Bu tasarım sürecinde kopukluk yoktur. Öncelikli standartlara ve yapı kodlarına uyum içinde mimari özelliÄŸi olan bir yapı elde etmek ve bunu yapı enerjisine göre fonksiyonel hale getirmek amaç olmalıdır. Bu yaklaşım içinde bir müze, bir kongre merkezi veya bir havaalanı terminal binası yapmak onu projelendirmek bayağı bir sorundur. Yapının ihtiyaç programını bilmek yanı sıra kullanım ÅŸekli ve tarzına da vakıf olmak zorunludur. Bu nedenle tasarımlarda uzmanlara ihtiyaç duyulur. Eskiden olsa tasarımcının kabulüne göre yapılan bir proje bugün her noktası tartışılarak kararlaÅŸtırılıp dizayn edilmektedir. Dolayısıyla artık bir projede ben yaptım oldu denilememektedir. Önemli olan tasarım yöntemidir. Mimar koordinasyonunda proje ekibi statikçi, tesisatçı, tasarımcısı, elektrik ve yangın uzmanından oluÅŸur. Detayda iç mimar devreye girer. Sıra ile yapının ısı yalıtımı, dış kabuk elemanları, araziye optikasyonu, yönlendirme, fasat kriterleri ve fonksiyonel iliÅŸkileri deÄŸerlendirilerek çıkan mimari üzerinde bütün ekip çalışarak sistem seçimlerinin uygulama kararlarını  belirlemek suretiyle mimariye yol gösteren öneriler ile tasarım gerçekleÅŸir. Buna göre kesinleÅŸen mimariye uygun iç dekorasyon verileri yanı sıra asmatavan bölgeleri, yükseklikleri üzerindeki mefez, aydınlatma, elemanları ve ÅŸaftlar belirlenir. Bu koÅŸullar içinde, proje müdürlüÄŸüm uzman ekiplerin katılımı ile malzeme fiyatları, omur ekonomiklik ve verimlilik devreye girer. Bu faktörler enerji tasarrufu ve performansını gündeme getirir. Hatta bazı yapılar için Leed ve Breams kriterlerine göre deÄŸerlendirmeler yapılır. Bu anlamda tasarım aÅŸamalarının kesin proje etabında imzalanan proje imara verilerek imar yasaları ÅŸartname ve yönetmeliklerine uygun onayı alınarak uygulama projelerinde uygulamaya dönük geliÅŸimler proje konseptine sadık kalınmak suretiyle shop drawinglerle tamamlanır ve tatbikata geçilir. Bu ÅŸekilde proje üzerinde yaklaşık 100 (mimar, mühendis, ressam) adet teknik eleman çalışmış olur. Bunun dışında meslek odası, yapı denetim, imar kontrol mühendislerinin kontrol hizmetleri mevcuttur. Dolayısıyla böyle bir prosedür içinde elde edilip uygulanan proje bayağı çözülmüÅŸ, uygulanabilir proje sayılır. Ancak bir projenin her noktasında doÄŸru veya yanlış dizayn noktaları mevcuttur. 

 

Markalar ve DeÄŸiÅŸimleri

Tesisat sektöründe isim yapmış Carrier, Daikin gibi firmaların zaman zaman deÄŸiÅŸimleri halka açılım ile olmaktadır. BilindiÄŸi üzere Carrier önce Tokar, sonra Ä°stanbul temsilciliÄŸi, bilahare Alarko ortaklığı ile gerekli deÄŸiÅŸimi yaparken Daikin önce Teba, sonra da Isısan ile evlilik yapmış, bugün Airfel ile baÄŸlantı kurmuÅŸtur.

 

Bu yönleri ile marka seçimi sadece isim ile olmamalı spekt ve karakteristik ile belirlenmelidir. Sektörde artık en iyi en güvenilir markalar yerlerini hemen hemen tümüyle almıştır. Bu anlamda cihazların verimliliÄŸi yanı sıra onların ömürleri, servis ve bakım olanakları öne çıkmaktadır. SoÄŸutma grupları, kazanlar gibi önemli cihazların yanı sıra borular, vanalar ve deÄŸiÅŸik aksesuarlar artık önemli olmuÅŸtur. Pazarlama sisteminde hiç bir ÅŸekilde ÅŸu ucuz ve kullanışlıdır diye reklamlara güvenmemek gerekir. Ancak bunların konuyu bilen uzmanlar tarafından kontrolü de bazen yanlış olabilir. Bunlar için en doÄŸru yol standart ve yapı kodları. EÄŸer malzeme mümkün mertebe yapı kodlarına standartlara uygun ise bu takdirde seçim kriterleri sadeleÅŸir. En sonunda fiyat rol oynar. Ä°ÅŸte bu aÅŸamada uzmanların ve proje mühendislerinin kararları geçerli sayılabilir. Ülkemizde maalesef seçimlerde eÅŸ-dost iliÅŸkisi öne çıkmakta. Yatırımcı iÅŸin sonunda yanlış yönlendirilmektedir. Tasarımın sistem seçimlerinde de bazen yanılgılar mevcuttur. Isıtma ve soÄŸutma sistemleri ile geri kazanma yollarında muellife güvenmek yanısıra kesin olan yanlışlarında kendilerine müdahale etmek gerekir. Bu hizmette ihtisas sahibi müÅŸavirler kanalı ile yapabilir. Aksi halde fevri kararlar yapımcıya çok büyük sorunlara mal olur. 

 

Sonuç olarak bir yatırımda tesisat sistemlerinin basit, uygulanabilir ve kullanışlı olması gerekir. Bu sistemlerin geri kazanımlı ve verimli olması yararlıdır. Ayrıca dayanıklılık ve kullanabilirlilik faktörleri dikkate alınmalıdır. 

 

Ä°leri YaÅŸ

Ä°nsanlar ileri yaÅŸlarında karşılaÅŸtıkları dostları ile saÄŸlık sorunlarını konuÅŸmakta, kendilerinin saÄŸlıklı olduÄŸu hususlarda mutlu olmaktadırlar. ÇoÄŸu kez çok iyi görünüyorsun diye baÅŸlayan konuÅŸma kalp-damar yetmezliÄŸi, kalp kapakçığı deÄŸiÅŸimi ve stendlerle devam etmekte. Åžeker, böbrek yetmezliÄŸi, prostat ile son noktalara eriÅŸmektedir. Halbuki en önemli nokta yaÅŸamın güzelliÄŸidir. Ancak bunun için her ÅŸeyin başı saÄŸlık denildiÄŸi gibi insanların kendine iyi bakması gerekir. Bu amaçla temiz hava, deniz, sıcaklık ve rutubet kontrollü iklim ortamları çok önemlidir. Ayrıca spor yapmak, kasları çalıştırmak, güçlü kalmak gerekir. Genç yaÅŸta bilinmeyen dikkate alınmayan bu konu ileri yaÅŸta insanoÄŸluna sorunlar yaratmaktadır. Özellikle yürümek insanoÄŸlu için büyük bir nimettir. BaÅŸlangıçta çok basit görünen bu spor sonradan zor yapılmakta, insanın gücüne dokunmaktadır. Kılcal damarları açma, kasları çalıştırmak yaÅŸlılar için çok zordur. Ayrıca yürüyüÅŸlerde topukları basmadan ayağı sürümek en tehlikeli durumların habercisi olmaktadır. 

 

Somali Sorunları

Afrika’da yaÅŸanan açlık sorunlarının Somali ile TV’lerden bizlere yansıması çok üzücüdür. Asırlardır Afrika’yı doÄŸal kaynakları nedeni ile sömüren batı devletlerinin bu soruna karşı tutumları çok acımasızdır. Hükümetimizin ramazan nedeni ile bu soruna eÄŸilmesi çok yararlı olmuÅŸtur. Bir deri bir kemik kalmış zavallı bebelerin imdadına bütün devletlerin yetiÅŸmesi gerekir. Bu bağışların toplum tarafından yapılmasında ülkelerin vergi indirimi de yanlıştır. Bizlerin içten gelen bağışlarımızı vergiden düÅŸmeden yapmamız daha saÄŸlıklıdır. Somali benzeri tüm Afrika ülkeleri kurak toprakları ile verimsiz bir ülke haline gelmiÅŸtir. Afrika sadece doÄŸal kaynakları ile öne çıkmakta, kömür, petrol, bakır, altın üretmektedir. Üretilen bu ürünlerin iÅŸlemesi batı ülkeleri kontrolündedir. Bu nedenle hiç bir Afrika ülkesi öne çıkamamakta ekonomilerini zayıf kılmaktadır.  Futbol, atletizim gibi bireysel yarışmalarda bu kadar meÅŸhur olan Afrika ülkelerinin ekonomi ve sanayi alanlarında düÅŸmüÅŸ olduÄŸu durum çok ÅŸaşırtıcıdır. Halkın cehaleti yanı sıra iktidarların ilkelliÄŸi göze batan bu ülkelerde ilk yapılacak iÅŸ eÄŸitim ve kültürel yönden geliÅŸim olmalıdır. Özellikle tarım yönünden toprakların verimli hale getirilmesi bu ülkelere hayat verecektir. Bunun için öncelik batı ülkelerinin bu topraklardaki hegemonyasını kaldırmak çok önemlidir.