Sismik koruma, ciddi bir mühendislik sürecinin yürütüldüğü, uluslararası ve yerel yönetmelikler ile standartlara hakimiyetin gerektiği ve bu alanda uzun yıllara dayalı tecrübenin önem arz ettiği bir konudur.

Sismik koruma yapılmadan önce, gerekli malzemelerin tespiti için, öncelikle ilgili projenin şartnamesi incelenmeli ve şartnamede ismi geçen standartların ve yönetmeliklerin gerektirdikleri dikkatle süzülmelidir. Bu gereksinimler, yerel yönetmelikleri de kapsar veya karşılar nitelikte olmalıdır.

İlgili projenin plan, kesit ve detay çizimleri, ekipman listeleri veya tesisatın keşif özeti, sismik koruma keşif özeti hazırlanmasında asgari düzeyde gerekli olan bilgilerdir. Bunların ışığında, ilgili yönetmeliklere ve standartlara uygun, şartnamenin gerektirdiklerini doğru belirlemek, sismik koruma için gereken malzemelerin listelenmesi için yapılması gerekenler, bu yazıda adım adım anlatılmaktadır.

1. GİRİŞ

Depremler öngörülemeyen doğal afetlerdir. Günümüz teknolojileri ile depremlerin önceden belirlenmesi pek olası değildir. Bu nedenle yapılması gereken şey, yıllara dayalı deneyimler neticesinde uzman kuruluşlarca kaleme alınmış yönetmeliklere ve standartlara uygun şekilde, tesisatlar için gereken sismik koruma önlemlerini yerine getirmektir.

Bir binanın veya tesisin yapısal olarak depreme dayanıklı olması, tesisatlar gibi yapısal-olmayan bileşenlerinin de aynı şekilde depreme dayanıklı olması anlamına gelmez. Bina içerisinde yer alan ve can güvenliğini doğrudan ilgilendiren tesisat sistemlerinin, mutlaka korunması gerekmektedir.
 

2. SİSMİK KORUMA KEŞİF ÖZETİNİN HAZIRLANMASI

Sismik koruma keşif özeti hazırlanması, ihaleye çıkan bir projede yüklenici firmalar arasındaki olası haksız rekabetin engellenmesi açısından çok önemlidir. Maalesef ki ülkemizde hala, ihale dosyaları içerisinde sismik koruma tek bir satır olarak yer almaktadır. Yüklenici bu satıra doğru miktarları girememektedir. Dolayısıyla, bir sismik koruma malzeme satıcısına başvurmaktadır. Satıcı firmalar ise kendi çıkarlarına yönelik malzeme listelerini yüklenicilere sunmaktadırlar. Bu nedenle farklı malzeme satıcılarından alınmış sismik keşif özetleri arasında da tutarsızlıklar meydana gelmektedir.

Bir başka sakıncalı durum, piyasada çok sayıda sismik koruma malzemesi satıcısı bulunmamasından dolayı, çoğu zaman malzeme satıcılarının kendi sattıkları malzemeleri ürün kodlarıy ile birlikte keşif özetinde belirtmeleridir. Böyle hazırlanmış keşif özetleri, ihale süreçlerinde haksız rekabet ortamı oluşturmaktadır.

Haksız rekabetin önüne geçmek için öncelikle keşif özetinin şartnamede belirtilen yönetmeliklere ve standartlara uygun oluşturulduğundan emin olunması gerekmektedir. Ürün tanımları markaların model numaralarını içermemeli, şartnamede tanımlanmış sertifikalara sahip olmalı ve kapasite değerleri dikkate alınarak tanımlanmalıdır.

Özetle, sismik koruma keşif özetlerinde haksız rekabetin önüne geçebilmek için bilerek ya da bilmeyerek aşağıda listelenmiş hataların yapılmadığından emin olunmalıdır:

• Sertifikasız veya farklı sertifikalara sahip ürünlerin teklif edilmesi
• Farklı teknik özelliklere haiz ürünlerin teklif edilmesi (yük kapasitesi, kopma dayanımı vb)
• Ürün setlerinde eksik parçaların bulunması
• Tamamlayıcı ürünlerin ayrıca belirtilmemesi

2.1. Sismik Keşif Özeti Temel Bilgiler

Sismik keşif özeti hazırlanırken aşağıda belirtilen üç parametre çalışma kapsamını ortaya koymaktadır. Projenin önem düzeyi muafiyetler üzerinde belirleyiciyken, teklif istenme amacı, çalışma hassasiyeti açısından belirleyici olmakta, konfor şartı başlığı ise ürün belirlenmesini etkilemektedir. Aşağıda bu başlıklar hakkında kısa bilgiler yer almaktadır.

• Projenin Önem Düzeyi:
- Hastane, havalimanı, okul gibi yüksek öneme sahip projeler
- Alışveriş merkezleri, Konut ve Ofis binaları gibi nispeten düşük öneme sahip projeler

• Teklifin İstenme Gayesi:
- Bütçe Çalışması
- Satın Alma Çalışması

• Konfor Şartı:
- Titreşim yalıtımı açısından konfor şartı aranıyor
- Konfor şartı aranmıyor


Projenin Önem Düzeyi

Bir projenin önem düzeyi, Performansa Dayalı Tasarım yaklaşımıyla deprem sonrası binadan istenen performans seviyesinin tespitiyle belirlenir (Şekil 1).

İlgili projenin şartnamesinin, sismik koruma bölümü hazırlanırken, yukarıda belirtilen hasarlardan istenmeyenlere göre yapının performans düzeyi belirlenmeli ve tesisatların bu performans düzeylerini sağlayacak dayanıklılıkta olması için gerekli donanımların şartnamede belirtilmesi gerekmektedir. Ayrıca bu hedefe ulaşabilmek için gerekli olan sismik tasarım hizmetlerinin ve şantiyede montaj sırasında gerekli incelemelerin de yapılması gerekliliği net olarak belirtilmelidir.

Projenin İstenme Gayesi

Keşif özeti hazırlama sürecinin hassasiyeti, teklifin istenme gayesine göre belirlenmektedir. Hassasiyet derecesinde azdan çoğa göre sıralama aşağıdaki gibi düşünülebilir:

• Bütçe Çalışması
Bütçe çalışması için çok hassas bir keşif özeti gerektirmemektedir. Belirtilen disiplinin (ısıtma-soğutma boruları veya elektrik kablo tavaları gibi) metrajı, bunlara bağlı ekipman adetleri (AHU, Chiller vb.) ve ilgili şartname keşif özetinin oluşturulmasında yeterli olacaktır.

• Satın Alma Çalışması
Hassas bir çalışma yapılması önemlidir. Çünkü bahse konu teklif direkt olarak satın almaya esas teşkil edecektir. İlgili disiplinin nihai projelerine ve ekipman listelerine göre belirlenmiş olması gerekmektedir ki, hassas bir çalışma yapılabilsin.

Konfor Şartı

Ekipman ya da tesisatın bulunduğu kat ve komşu mahallere göre sismik koruma ürünlerinin tespit edildiği durumlardır. Örneğin titreşim ileten bir cihazın bulunduğu mahale komşu olan ofis, daire, toplantı salonu vb. konfor gerektiren yerler olması durumunda, statik çökme değeri daha yüksek izolatörler kullanılmalıdır (örneğin çelik yaylı izolatörler kauçuk esaslı izolatörlerden daha iyi titreşim yalıtımı gerçekleştirmektedirler)

2.2. Sismik Keşif Özeti için Gerekli Dokümanlar

Şartname: Projeye ait teknik bilgilerin bulunduğu dokümandır. Bu doküman, projede hangi yerel ve uluslararası yönetmeliklere uyulması gerektiğini belirtmektedir.

Keşif Özetleri: Mekanik ve elektrik tesisata ait disiplinlerin metrajlarını (yangın, sıhhi tesisat vd. borular, HVAC kanalları, elektrik kablo tavaları vd. ekipman adetleri de bulunabilir) içeren tablolardır.

Ekipman Listeleri: Mekanik ve elektrik tesisata ait ekipmanların (chiller ve soğutma kuleleri, ısıtma kazanları, pompalar, klima santralleri, fanlar, ana dağıtım panoları, trafolar, jeneratörler vb) ağırlıklarını, kapasitelerini ve temel bazı fiziksel özelliklerini belirtmektedir.

Çizimler: Mekanik ve elektrik tesisatlarına ait disiplinlerin plan, kesit ve uygulama detaylarını içeren ve çoğunlukla AutoCad formatında yer alan dosyalardır.

Bütçe esaslı sismik keşif özeti hazırlarken hızlı sonuçlanması gerekliliği veya eldeki bilgilerin daha az detaylı olmaları nedeniyle, proje çizimlerinden ziyade mekanik ve/veya elektrik tesisatlarının keşif özetleri ve ekipman listeleri baz alınır. Satın alma aşamasındaki sismik koruma keşifinin ise kesinlikle son proje çizimleri ile ekipman listesi dikkate alınarak oluşturulması gerekir.

Sismik koruma keşif özetleri, tesisatlar ve ekipmanlar için iki ayrı kısımda hazırlanırlar. Tesisatlar için sismik askıların türleri ve miktarları belirlenirken, ekipmanlar için ise istenen konfor şartlarına bağlı olarak yaylı ve kauçuk esaslı sismik izolatörlerin veya sismik sınırlayıcıların türleri ve miktarları belirlenir.

Tesisatlar için gerekli sismik askıların satın almaya esas keşif özetinin hazırlanmasında sismik projenin bir ön mühendislik aşamasından geçmesi gerekir. Ekipmanlar için ise sismik ve titreşim izolatörleri ve sınırlayıcılarının da nihai olarak belirlenebilmesi için, ekipmanın teknik özellikleri belirlenmiş olmalıdır.

2.3. Disiplinlere Göre Sismik Koruma Keşif Özeti Çalışmaları

Sismik koruma keşif özetleri, mekanik ve elektrik disiplinlerine göre ikiye ayrılırlar:

MEKANİK SİSMİK KORUMA KEŞİF ÖZETİ

Mekanik Tesisatlar [6]

• Yangın
• Isıtma – Soğutma
• Havalandırma
• Sıhhi Tesisat
• Diğer (Kızgın Su, Buhar, Medikal Gaz vb)

Mekanik Ekipmanlar [4]

• Soğutma Grupları
• Soğutma Kuleleri
• Kazanlar
• Pompalar
• Hidroforlar
• Klima Santralleri
• Fanlar
• Fan-coil Üniteleri
• Isı Geri Kazanım Cihazları
• Klima İç ve Dış Üniteleri
• Genleşme Tankları
• Su, Yakıt, Muhtelif Tanklar

ELEKTRİK SİSMİK KORUMA KEŞİF ÖZETİ

Elektrik Tesisatları [6]

• Kablo Tavaları
• Busbarlar
• Diğerleri (Conduit vb)

Elektrik Ekipmanları [5]

• Dikili Tip Panolar
• Trafolar
• Jeneratörler
• UPSler
• Data Kabinetleri
• Akü Rafları


Tesisatlarda sismik koruma uzmanlık gerektiren bir mühendislik kapsamıdır. Bu alanda faaliyet gösteren kuruluşların nispeten sayılarının az olması, haksız rekabetin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu bilgilendirici çalışmamızın amacı, sismik koruma keşif özeti hazırlanmasına yönelik temel bilgileri, sektörde yer alan proje firmaları, yükleniciler ve yatırımcıların dikkatine sunarak, sektör genelindeki farkındalığı artırıp, olası haksız rekabetin önüne geçmektir.

https://www.sismikmarket.com/kategori/sismik-koruma-urunleri