En etkili gürültü kontrolü yöntemi gürültü kaynağını gürültüye hassas mahallerden uzak konumlandırmaktır. Fakat kaçınılmaz olarak çok katlı binalarda teknik alanlar hizmet verdikleri katlara yakın olabilmeleri için ara katlarda konumlandırılırlar. Teknik alanlarda yüzer döÅŸeme ve duvar iç kaplama sistemlerinin doÄŸru uygulanması, içeride bulunan tesisat ve ekipmanların titreÅŸim izolatör seçimlerinin doÄŸru yapılması halinde, bu mahallerin gürültüye ve titreÅŸime duyarlı mahallere bitiÅŸik kurulmaları mümkündür.

DöÅŸeme, duvar veya tavana doÄŸrudan baÄŸlı ekipman baÄŸlı olduÄŸu yerden titreÅŸimi binaya iletir ve binanın herhangi bir yerinde istenmeyen seviyelerde yapı yoluyla iletilen gürültünün oluÅŸmasına sebep olabilir. Benzer bir biçimde borular ve havalandırma kanalları da eÄŸer yapıya doÄŸrudan baÄŸlılarsa yapı yoluyla gürültü iletimine sebep olurlar. Ekipman titreÅŸiminin duvar, döÅŸeme ve tavana iletilmemesi için yalıtılması yapı yoluyla iletilen gürültünün önüne geçmek için önem arz eder. Hava doÄŸuÅŸlu gürültünün iletilmesine karşı da en etkili yöntem duvar, tavan ve döÅŸemelerde iki katman arasında hava boÅŸluÄŸu oluÅŸturarak bu yapıların ses yalıtım performansını arttıracak bir yüzer oda tasarlanmasıdır.

Mekanik tesisatın sismik korumasında ise; deprem meydana geldikten sonra da tesisat donanımı, hava kanalları ve boruları ile elektrik tavaları, aydınlatma armatürleri gibi tesisat birimlerinde herhangi bir deÄŸiÅŸiklik ya da onarım yapılmasına gereksinim duyulmadan tesisatın fonksiyonlarına devam edebilmesi güvence altına alınmalıdır. Fakat bunun için tüm bu yapısal olmayan tesisatın ve ekipmanların titreÅŸim ve akustik yalıtımı uygulamalarını göz önünde bulundurarak olası deprem yüklerine karşı binaya doÄŸru yöntemler ile baÄŸlanması veya sınırlandırılması gerekmektedir. Ancak, bu uygulamalar önemli koordinasyon karmaÅŸasına yol açabilmektedir. Dolayısıyla bu tarz uygulamalar dikkatli bir biçimde deÄŸerlendirilmelidir.
 

1. YAPISAL OLMAYAN ELEMANLARDA DEPREM KORUMASI
Depremlerin tahmin edilemez doÄŸaları sebebiyle büyüklüklerinin, konumlarının ve sıklıklarının kayıt altına alınması büyük önem taşır. Yapılan en büyük hatalardan bir tanesi yapısal olmayan elemanlar için yapılan koruma ile ilgili, belli bir büyüklükteki veya ÅŸiddetindeki bir depreme dayanıklı olup olmadığının sorulmasıdır. Herhangi bir bina veya tesisat için belirli bir büyüklükteki depreme dayanım derecesinden bahsedilemez. Aynı büyüklükteki depremlerin, sığ veya derin odaklı olması veya diÄŸer parametrelere de baÄŸlı olarak meydana getireceÄŸi hasarlar arasında büyük farklar olabilir. Benzer ÅŸekilde belirli bir ÅŸiddetteki depreme dayanım derecesinden de bahsedilemez. Çünkü depremin ÅŸiddeti, zaten meydana gelmiÅŸ olan hasara göre belirlenir. Bir yapı üzerindeki sismik kuvvetler tipik olarak yerin hareketinden kaynaklı atalet kuvvetleri veya destek elemanlarının hareket farklılıklarından doÄŸan kuvvetlerdir. Sismik tasarım yönetmelikleri ve rehberlerinde deprem yükleri tepki spektrumunun en yüksek mutlak ivmesi ile ifade edilir. Bu deÄŸere tüm bir yerkabuÄŸunun zamana baÄŸlı ivme geçmiÅŸi verilerinden ulaşılır.
 

2. TESÄ°SAT VE EKÄ°PMAN BÄ°LEÅžENLERÄ°NDE UYGULAMALAR
Deprem meydana geldikten sonra da tesisat ekipmanlarının, hava kanalları ve borular ile elektrik tavaları, busbarlar ve aydınlatma armatürleri ile sprinkler gibi tesisat birimlerinde herhangi bir deÄŸiÅŸiklik ya da onarım yapılmasına gereksinim duyulmadan tesisatların fonksiyonlarına devam edebilmesini güvence altına almak amaçlanmaktadır. YaÅŸamsal öneme sahip sistemler için sismik koruma yapılmasındaki ana hedef; sistemin depremden hemen sonra hasar görmeden fonksiyonlarını devam ettirmesini saÄŸlamaktır. DiÄŸer sistemler için sismik koruma yapılmasındaki nedenlerden en önemli olanı insan güvenliÄŸi iken diÄŸer önemli neden ise oluÅŸabilecek hasarları minimum düzeyde tutabilmektir.
 

2.1. Asılı tesisatta sismik koruma ve titreşim yalıtımı uygulamaları
Binaya doÄŸrudan baÄŸlı tesisatlar, eÄŸer hareketli parçaları olan ve bina içinde rahatsız edici gürültü ve titreÅŸime sahip pompa, fan, kompresör vb., ekipmanlara baÄŸlı ise, ekipman çıkışından 15m mesafe boyunca yapıya baÄŸlı askı rotlarında titreÅŸim askıları (çelik yaylı, kauçuk vs.) kullanılmalıdır.

TitreÅŸim askılı bütün tesisatlar (Åžekil 1), deprem karşı proje ÅŸartnamesinde belirtilen yönetmelik doÄŸrultusunda uygun yöntemler ve bağımsız kuruluÅŸlarca test edilmiÅŸ ve sertifikalandırılmış rijit olmayan (çelik halat gibi) ürünler ile salınımı engellenmelidir.

Şekil 1. Asılı tesisatlarda sismik koruma ve titreşim yalıtımı uygulaması

2.2. Asılı ekipmanda sismik koruma ve titreşim yalıtımı
Mekanik odalarda veya kullanılan mahallerin asma tavanlarında vb. ÅŸekilde konumlandırılmış, binaya doÄŸrudan baÄŸlı, çalışırken hareketli parçaları olan ve bina içinde rahatsız edici gürültü ve titreÅŸime sebep olabilen asılı ekipmanlarda (fanlar, pompalar vs.), tipi ve çökme miktarı ekipmanın zorlamalı frekansına baÄŸlı olarak belirlenecek titreÅŸim askıları (çelik yaylı, kauçuk vs.) ile Åžekil 2’de gösterildiÄŸi üzere titreÅŸim yalıtımı yapılmalıdır.

TitreÅŸim askılı bütün ekipmanlar, deprem sırasında oluÅŸabilecek hareketi önlemek amacıyla bağımsız kuruluÅŸlarca test edilmiÅŸ ve sertifikalandırılmış rijit olmayan (çelik halat gibi) ürünler ile salınımı engellenmelidir.

Şekil 2. Asılı ekipmanda sismik koruma ve titreşim yalıtımı uygulaması

2.3. Yere baÄŸlı ekipmanda sismik koruma önlemleri ve titreÅŸim yalıtımı
Mekanik odalarda veya teraslarda bulunan soÄŸutma grubu, pompa, kompresör vb. titreÅŸim yapan ekipmanlarda, tipi ve çökme miktarı ekipmanın zorlamalı frekansına baÄŸlı olarak belirlenecek izolatörler (çelik yaylı, kauçuk vs.) ile Åžekil 3’te gösterildiÄŸi üzere titreÅŸim yalıtımı yapılmalıdır. Kritik uygulamalarda pompalar ve kompresörler, kendi ağırlıklarının 1-2 misli ağırlıkta atalet kütleli betonarme ÅŸasiler üzerinde monte edilmelidirler.

Sismik sınırlamadan muaf olmayan ve döÅŸemeye oturan tüm ekipmanlar, özellikle titreÅŸim izolatörleri ile montajı yapılmış cihazlara etkiyen deprem yükleri hesaplanarak uygun sınırlandırıcı ürün seçimi yapılmalıdır.

Şekil 3. Yere bağlı ekipmanda sismik koruma ve titreşim yalıtımı uygulaması

3. MÄ°MARÄ° BÄ°RLEÅžENLERDE UYGULAMALAR
Mekanik odalar için akustik yalıtım ekipman tipi, ekipman ağırlığı, gürültü seviyesi ve komÅŸu mahal kullanım amacına göre tasarlanmalıdır. GereÄŸinden fazla yalıtım maliyet yükünü arttıracaktır. Yasal ve tüm dünyada kabul görmüÅŸ performans ve yaÅŸam kalitesi standartlarını saÄŸlayamayan yalıtım ise daha büyük ve telafisi zor sorunlara sebep olacaktır.

3.1. Yüzer döÅŸemelerde sismik koruma, titreÅŸim ve ses yalıtımı
Tasarım aÅŸaması döÅŸeme ve tavan yapısının fiziksel özelliklerini belirlemek için en doÄŸru zamandır. SoÄŸutma grubu, jeneratör gibi yüksek gürültü seviyelerinde çalışan ekipmana komÅŸu mahale hava doÄŸuÅŸlu sesin iletiminin engellenmesi için bir yüzer döÅŸeme sisteminin tasarlanması önerilir.

Åžekil 4. Mekanik alanlarda ASHRAE’ye uygun yüzer döÅŸeme detayı.

EÄŸer döÅŸeme tasarımında belirlenen öncelikli hedef ekipmanların çalışmalarından kaynaklanan darbe sesi yalıtımının saÄŸlanması ise ekipman altında yay veya kauçuk titreÅŸim izolatörlerinin kullanımı uygun olacaktır. Yüzer döÅŸeme uygulamaları ise ekipman titreÅŸim yalıtımı amacıyla deÄŸil, öncelikle hava doÄŸuÅŸlu ses yalıtımı amacıyla yapılır. Bir mekanik odanın döÅŸemesinde ses yalıtım performansı yüzer döÅŸemenin ve ağır ekipmanların sabit kaidelerinin ses iletim kayıplarından hesaplanan kompozit bir spektral ses yalıtım performansı ile belirlenebilir.

Bir ekipmanı doÄŸrudan yüzer döÅŸeme üzerine sabitlemek dolaylı ses ve titreÅŸim iletimi yollarını azaltacaktır fakat yüzer döÅŸeme sistemi ve ekipman altında kullanılan titreÅŸim izolatörleri çift serbestlik derecesine sahip dinamik bir sistem oluÅŸturacaklardır. Uygunsuz yalıtım malzemesi ve titreÅŸim izolatörü çifti seçimi iletilen titreÅŸimin azaltılması yerine artmasına sebep olabilir. Ayrıca yüzer döÅŸeme sisteminin taşıyabileceÄŸi ağırlık yüzer donatılı beton kütlenin taşıma kapasitesi ile de sınırlıdır. Bu sebeple ağır ekipmanın sabit kaide üzerinde taşıtılması tercih edilmelidir (Åžekil 4). YükseltilmiÅŸ bir döÅŸeme üzerine bir ekipmanın sabitlenmesi gerektiÄŸi durumda ise sistemin ağırlığı (WP), döÅŸeme sisteminin ağırlığını, döÅŸemeye sabitlenmiÅŸ olan ekipmanın ağırlığının tamamını ve döÅŸeme sistemi tarafından taşınan fakat döÅŸemeye sabitlenmemiÅŸ olan ekipmanın ağırlığının %25'ini hesaba katarak belirlenmeli ve devrilme hesabı buna göre yapılmalıdır.
 

3.2. Bölme, giydirme ve ikincil duvarlarda sismik koruma, titreÅŸim ve ses yalıtımı
DüÅŸük frekanslarda yüksek ses enerjisine sahip gürültülerin, yığma duvar çözümleri ile giderilmeleri daha uygun olacaktır. Duvarların ses yalıtım performanslarının diÄŸer yapı elemanlarıyla olan baÄŸlantılarına ve üzerlerindeki açıklıklara baÄŸlı olarak düÅŸeceÄŸi de göz önünde bulundurulmalıdır. Bu sebeple önce mekanik oda içerisindeki toplam ses gücü seviyesi hesaplanmalı; analizi yapılan duvarın spektral ses iletim kaybı karakteri belirlenmeli; komÅŸu mahaldeki yasal gürültü seviyesi sınırına göre tasarımda iyileÅŸtirmeler yapılmalıdır.

Åžekil 5. TitreÅŸim yalıtımlı duvar sabitleyici köÅŸebentler

3.3. Asma tavanlarda sismik koruma, titreşim ve ses yalıtımı
Ses yalıtımlı asma tavanlar tipik olarak titreÅŸim yalıtımlı askılarla tavan strüktürüne taşıyıcı konstrüksiyonla baÄŸlı birkaç katman alçı panelden oluÅŸur. EÄŸer komÅŸu üst mahalde gürültü seviyelerine hassasiyet gösteriliyorsa mekanik ekipman ses yalıtımlı asma tavanın altında kalmalı ve sürekli bir bariyer oluÅŸturması saÄŸlanmalıdır. EÄŸer tavanda bulunan ekipmanın gürültüsüne karşı aynı mahal içerisinde gürültü seviyelerinin aÅŸağıya çekilmesi amaçlanıyorsa mekanik ekipman asma tavanın üstünde kalmalıdır. Her halükarda sismik halatların, boruların, havalandırma kanallarının ve benzeri yapıların yalıtımlı tavan ile temas etmesi engellenmelidir.

Åžekil 6. Asma tavan taşıyıcı konstrüksiyonu için sismik koruma uygulaması

Bundan dolayı yapılması gerekenler; öncelikle yasal gereksinimler ve performans beklentileri doÄŸrultusunda konusunda uzman mühendislerce ekipmanların titreÅŸim yalıtımı ve sismik koruma tasarımlarının yapılması, bu tasarımların ilgili tüm disiplinlerle (tesisat, ekipman, mimari bileÅŸenlerin vs.) titiz bir ÅŸekilde koordine edilmesi; ekipmanın konumlandırıldığı mahallerin duvar, tavan ve döÅŸemelerinin ve gürültüye maruz kalan komÅŸu mahal cephelerinin akustik yalıtım performanslarının yasal ve uluslararası normlar doÄŸrultusunda belirlenmesi, deÄŸerlendirilmesi ve gerekli tasarımların yapılması; bağımsız kuruluÅŸlarca (üniversiteler, test ve sertifika kurumları vs.) özel laboratuvarlarda testleri yapılmış sertifikalı ilgili ürünlerin temininin saÄŸlanması ve yine doÄŸrudan uzman gözetimi altında saha uygulamalarının tamamlanmasıdır.

https://www.sismikmarket.com/kategori/titresim-yalitim-urunleri