Havalandırma üzerine Avrupa Standartları Avrupa Standardizasyon Komitesince (European Committee for Standardization (CEN)) yayınlanmıştır. Standartlar sektörde yar alan giriÅŸimciler, kamu yetkilileri, kullanıcılar ve yine sektör ticari derneklerin arasında yapılan Avrupa ve uluslararası seviyede tanınan bağımsız standardizasyon kuruluÅŸlarınca organize edilen bir danışma toplantısında konsensüs saÄŸlanarak ÅŸekillendirilmiÅŸtir. Bu standartlar ürünler, hizmetler ve üretim süreçleriyle ilgili katılanların oluÅŸturduÄŸu teknik ve kalite kriterleri ve aynı zamanda teknik özellik setlerinden oluÅŸur. Standartlara uymak, eÄŸer bunlar ulusal mevzuatın bir parçası deÄŸilse, isteÄŸe baÄŸlıdır. Bir taslak standardı son ÅŸeklinin EN Standardı olarak kabul edilmeden önce ağırlıklı resmi bir oylama için CEN’nin 30 üyesine sunulur. Kabul edilmesinden sonra, 30 Ulusal Standart KuruluÅŸunun her biri yeni EN’yi eÅŸdeÄŸerde bir ulusal standart olarak yayınlar ve bununla çeliÅŸkili herhangi bir ulusal standardı geri çeker. Böylece, bir EN, Avrupa Standardizasyon Komitesinin 30 üye ülkesinde ulusal bir standart haline gelir.

 

IAQ (Indoor Air Quality-Ä°ç Ortam Hava Kalitesi) ile Alakalı Standartlar ve Teknik Raporlar

Avrupa Standardizasyon Komitesinde (CEN) havalandırma ile alakalı çalışma havalandırmanın farklı konuları üzerine çalışan ve halen 11 çalışma grubundan oluÅŸan Binalar için Havalandırma Teknik Komitesine (CEN TC 156) koordine edilmektedir. Bu makalenin yazıldığı sırada, halen CEN TC 156 komitesince 65 adet Avrupa standardı yayınlamıştı. Bu yazının amacı 65 adet standardı süzmek ve doÄŸrudan iç ortam hava kalitesi ile alakalı olanları çıkarmaktır (Tablo 1).  DoÄŸrudan iç ortam hava kalitesiyle ilgili olmanın anlamı, söz konusu bu standartların doÄŸrudan bir noktadan iç ortam hava kalitesinin artmasına yönelik önlemlere hitap etmesidir. Standartlar ya konut ya ticari binalar ya da her ikisine de hitap etmektedir. Tablo 1 genel olarak havalandırma sistemi veya cihazlarının iÅŸlevsel özellikleriyle ilgilenen standartlar listesini içermektedir. CEN TC 156 tarafından yayınlanan ve iç ortam hava kalitesiyle alakalı listede gözükmeyen diÄŸer standartlar genel olarak mekanik özellikler ve havalandırma sistemleri ve cihazlarının testleriyle ilgilidir.

 

AÅŸağıda verilen standart listesi arasında sadece birkaçı doÄŸrudan iç ortam hava kalitesine atıf yaparken diÄŸerleri dolaylı olarak atıf yaparlar. Sadece EN 15251 standardı ve CEN/TR 14788 raporu doÄŸrudan iç hava kalitesine tahsis edilmiÅŸtir, diÄŸer standartları hava akış oranı, sistemlerde kontrolsüz nemin önlenmesi ÅŸartları gibi sadece özel olarak iç ortam hava kalitesi ile ilgili hususlarla ilgilenir. 

 

CEN/CR 1752:1998. Binalar için havalandırma- iç ortam için tasarım kriteri

Bu teknik rapor havalandırma ve klima sistemlerinin tasarım, devreye alma, iÅŸletme ve kontrolü için iç ortam hava kalitesini ifade eden ÅŸartları ve metotları belirler. Bu rapor bir standart hüviyetinde deÄŸildir, ancak iç ortam hava kalitesi ve iklimi ile ilgili bilgilere sahiptir. Rapor iç ortam çevresi dediÄŸimiz havayı kapsar ve burada en önemli ilgi konusu insandır, ancak evleri kapsam dışına alır. Sanayi proseslerinin veya özel ÅŸartların saÄŸlanmasını gerektiren benzer operasyonların olduÄŸu binaları kapsamaz.  Devreye alma, kontrol ve iÅŸletme için ölçülmesi gereken parametreler dahil özel uygulama süreçlerini kapsamaz. 

 

EN 15251:2007. Ä°ç ortam hava kalitesine, ısıl çevreye ve akustiÄŸe hitap eden binaların tasarım ve enerji performansının deÄŸerlendirilmesi için iç ortam havası girdi parametreleri.  

 

Bu Avrupa standardı binaların enerji performansı üzerine etkisi olan iç ortam havasına it parametreleri belirler. Standart bina sistemi tasarımı ve enerji performansı hesaplamaları için iç ortam çevresine ait girdi parametrelerinin nasıl oluÅŸturulacağını belirler. Bu standarttaki iç ortam çevresine ait parametreler CR 1752 veya diÄŸer önceki basımlı standartlara dayanmaktadır. Standart hesaplamaların veya ölçmelerin sonucu olarak iç ortam çevresinin uzun vadeli deÄŸerlendirmesi için metotları belirler. Standart ayrıca denetleme ile uyumlu olmanın ölçülmesi gerektiÄŸinde ölçme yapmak için gerekli olan kriterleri belirler. Mevcut binalardaki iç hava kalitesini izleme ve göstermede kullanılacak parametreleri tanımlar. Bu standart genel olarak iç ortam çevresi için kriterlerin insanların bulunacağı dikkate alınarak belirlenmiÅŸ ve üretim veya iÅŸlemlerin binanın iç ortam çevresine önemli etkisinin olmadığı sanayi binaları dışındaki binalara uygulanır. 

 

EN 13779:2007. Konut dışı binalar için havalandırma – havalandırma ve oda klima sistemleri için performans ÅŸartları 

 

Bu Avrupa standardı insanların kullanımının söz konusu olduÄŸu konut dışı binaların sanayi benzeri kullanımlar hariç olmak üzere tasarım ve uygulamasına uygulanır. Standart bu sistemlerle iliÅŸkili deÄŸiÅŸik parametrelerin tanımları üzerine odaklanır. Bu standart ve eklerinde tasarım için verilen ana esaslar genellikle mekanik besleme ve egzoz havalandırma sistemlerine ve hibrit havalandırma sistemlerinin mekanik kısımlarına uygulanır. Konut havalandırma sistemleri için uygulamalar bu standardın kapsamına girmez. Konut binalarındaki havalandırma sistemlerinin performansı CEN/TR 14788’de ele alınmıştır. Sınıflandırmada deÄŸiÅŸik kategoriler kullanılır. Bazı deÄŸerler için örnekler verilmiÅŸ ve ÅŸartlar için olaÄŸan olarak verilen deÄŸerlerle tipik uygulama aralıkları sunulmuÅŸtur. Bu standart içinde olaÄŸan olarak verilen deÄŸerler bir norm özelliÄŸini taşımaz ve herhangi bir deÄŸerin belirtilmediÄŸi yerde kullanılmalıdır. Sınıflandırma daima binanın tipine ve kullanım amacına uygun olmalı ve sınıflandırmanın esası eÄŸer bu standartta verilen örnekler kullanılmayacaksa açıklanmalıdır. 

 

CEN/TR 14788:2006. Binalar için havalandırma – konutlar için havalandırma sistemlerinin tasarım ve ölçülendirilmesi 

Bu teknik rapor tek bir aileye, birden fazla aileye ve apartman tipi evlere yaz ve kış boyunca hizmet eden havalandırma sistemlerinin performansı ve tasarımı için önerileri belirler. Bu standart özellikle mimarları, tasarımcıları, inÅŸaat iÅŸinde olan ve ulusal, bölgesel ve yerel standartların uygulanmasıyla ilgili ÅŸahısları ilgilendirir. Standartta dört temel havalandırma stratejisi kapsanmıştır: doÄŸal havalandırma, besleme fanı kullanarak yapılan havalandırma, egzoz fanı kullanarak yapılan havalandırma ve fan destekli hava dengeli havalandırma. Bu sistemlerin kombinasyonları standart dışı bırakılmamıştır ve bir havalandırma sistemi bireysel sistem olarak tek bir aileye veya merkezi sistem olarak birden fazla aileye hizmet edebilir. Kombine sistemlerin havalandırma özellikleri (ısıtmalı ve/veya soÄŸutmalı havalandırma) kapsama alınmamıştır. Garajların, ortak alanların, çatı boÅŸluklarının, zemin altındaki boÅŸ alanların, duvar oyuklarının ve yapıdaki yaÅŸam mahallerinin altındaki, üzerindeki veya etrafındaki diÄŸer alanlar kapsama alınmamıştır. 

 

Rehva Journal/January 2012