Bazı AT Ülkelerindeki Havalandırma Sistemi Tipleri

9 Şubat 2012 | TEKNİK MAKALE
193. Sayı (OCAK 2012)

1.771 kez okundu

Andrei LITIU - REHVA Bürosu Proje Mühendisi

Giriş

Havalandırma sistemi iç ortama dış ortamdaki havayı gönderen ve kirlenmiş havayı dışarı egzoz eden cihazların bir kombinasyonudur. Havalandırma sistemi olarak aynı zamanda sıcaklık farkını ve rüzgârı kullanarak veya bina ön cephesindeki ızgaralarla havalandırma yapan ve mekanik egzozlu ile kombinasyonlu (örneğin: koridor ve tuvaletler için) doğal havalandırma sistemlerine de atıf yapılabilir. Hem mekanik hem doğal havalandırma hareketli pencerelerle kombine halde olabilir. Aynı zamanda mekanik ve mekanik olmayan elemanların bir kombinasyonu da olabilir (hibrit sistemler).

AB ülkeleri arasında havalandırma için aynı uygulamalar yapılmaz. Bu farklılık iklim şartları ve bina yapım geleneğinden kaynaklanmaktadır. İyi bir iç ortam havası için ilerideki enerji tasarruflu havalandırma sistemlerinin tasarımında halen Avrupa’nın mevcut bina stokundaki havalandırma sistemlerinin bilinmesi önemlidir.

Bu özet çalışmada Avrupa’da konutlarda, okullarda, çocuk yuvalarında ve ofis binalarındaki genel olarak kullanılan havalandırma sistemleri incelenmiştir. Havalandırma sistemleri doğal veya mekanik havalandırma sistemleri olabilir. Bu ana kategoriler ilave olarak birkaç alt sisteme bölünebilir (Şekil 1).

Veri Toplama

Bu yazıda sunulan veriler HealtVent projesi içinde yar alan özel bir anketle proje ortaklarından ve havalandırma üzerine diğer ulusal uzman şirketlerden toplandı. Bu REHVA’nın proje içindeki göreviydi. HealtVent projesinin genel amacı ev, okul, anaokulu ve büro gibi mekânlardaki insanları düşük iç ortam havasından kaynaklanan sağlık problemlerinden korumak için sağlıklı bir havalandırma prensipleri geliştirmek ve aynı zamanda enerjinin tasarruflu kullanılmasını sağlamaktı.

Anket, AB üye ülkeleri içinde iyi bir örneklemeye imkân verecek şekilde Şekil 2’de sarı olarak renklendirilmiş ülkeleri kapsadı.

Gelen cevaplar ya ulusal yönetmeliklere, inşaat uygulamalarında ulusal bilgilere veya ulusal istatistiklere dayandı. Her ülkeden az sayıda denek hata kaynağı oldu. Ancak, Avrupa’nın genel olarak durumunu yansıtan veriler toplandıkça bu minör derecedeki hatalar ihmal edilebilir bir seviyede kaldı.

Şekil 1’deki 15 sistemin her biri için renk tasarlandı (Tablo 1). Sonuçlar diyagramlarda gösterildi (Şekil 3-13). Renkler görsel olarak sistemin ve bağlı sistemlerin hassas bir ayırımı sağlayacak şekilde seçildi (şöyle ki; aynı rengin değişik tonları kullanıldı).

Bina Stoklarında Kullanılan Havalandırma Sistemleri

Katılan ülkelerdeki deneklerden gelen cevaplar havalandırma sistemleri üzerine ulusal resmi istatistiklerin her ülkede mevcut olamadığını gösterdi.

Aşağıda gösterilen sonuçlar katılan ülkelerdeki uzmanlardan gelen cevaplara dayanarak hazırlanmıştır. Sonuçlardaki bazı havalandırma sistemlerini gruplamak için bazı sübjektif değerlendirmeler de kullanılmıştır.

Özellikle bina stokunda kullanılan havalandırma sistemlerine ait toplanan bilgiler de tam değildir. Bina stokundaki havalandırma sisteminin tahmini sadece konut binalarını, okulları ve anaokullarını verebilecektir ve bu da sadece birkaç ülkeye aittir (Şekil 3, 4, 5 ve 6).

Dağılımı Şekil 3’de verilen konutlar için havalandırma sistemleri doğal havalandırma ve fan kullanılarak yapılan havalandırmanın mevcut sistemlerin %50’den fazlasını oluşturduğu açık olarak göstermiştir.

Değerler Bulgaristan için %100 doğal, Finlandiya için %52 doğal ve %48 mekanik havalandırma olarak değişmektedir.

Şekil 4’de gösterilen apartman binaları için durum sadece küçük değişikliklerle Almanya ve Yunanistan için aynıdır, ancak Finlandiya’da mekanik havalandırmanın bariz üstünlüğü görülmektedir.

Fransa’da sadece egzoz veya basma üzerine çalışan havalandırma sistemleri olması buna karşılık Yunanistan ve Almanya’da üçte bir oranında egzoz ve basma yapan (ısı geri kazanımı olan veya olmayan) mekanik sistemler olduğu ve Finlandiya’da evlerin yarısından fazlasında ve apartmanların hemen tamamında basma ve egzoz özellikli havalandırma sistemlerinin olduğu ilgi çekmiştir.

Bazı Ülkelerde Konutlarda Kullanılan Havalandırma Sistemlerinin Gelişimi

Belli bir ülkede kullanılan havalandırma sistemi tipleri yönetmeliklerdeki ve inşaat teknikleri uygulamalarındaki değişiklikler nedeniyle inşaat yılına göre farklılık göstermektedir. Ankete gelen cevaplarda her ülke kendisine ait inşaat yılı aralığını seçti.

Seçilen inşaat yılı aralığındaki binalar esas alınarak hazırlanan havalandırma sistemlerinin dökümü belirtilen zaman periyodunda inşa edilen belli binalara göre dağılım yüzdesi yukarıdaki çubuk diyagramın üst tarafında gösterilmiştir.

Avrupa’daki konut olarak kullanılan bina stoku (m² olarak) tüm bina stokunun yaklaşık %75’ini oluşturmaktadır ve bunların %64’ü müstakil evlerdir. Şekil 7-13 belirtilen her zaman periyodunda inşa edilen binalardaki havalandırma sistemlerinin dağılımını göstermektedir.

Havalandırma sistemlerinin gelişmesine baktığımızda tüm ülkelerde doğal havalandırma sistemlerinin mekanik havalandırma sistemlerinin lehine azaldı belirgin olarak görülmektedir. Bu gelişme her ülkede farklıdır ancak eğilim aynıdır.

1980’den önce tüm ülkeler genel olarak doğal havalandırma kullanmışlardır.
Finlandiya, 1959’dan önce mekanik besleme ve/veya egzoz havalandırma sistemlerini devreye sokarak, değişikliği yapan ilk ülkelerden biri olmuş ve durum giderek 2004 yılından sonra yapılan binaların hepsinde sadece mekanik sistemler yer alacak şekilde değişmiştir.
İngiltere’de değişiklik 1980-2010 yılları arasında olmuş, bu dönemde inşa edilen binalarda havalandırma çoğunlukla fan destekli doğal havalandırma sistemi olsa da aynı zamanda mekanik besleme ve/veya egzoz havalandırma sistemleri yerleştirilmiştir, sadece son yıllarda, yani 2011 den sonra inşa edilen konutların yarısından fazlasında mekanik sistemler yer almıştır;
Yunanistan için 1978 yılı bir dönüm noktası olmuş ve bu yıldan sonra daha fazla fan destekli doğal havalandırma ve mekanik egzoz ve/veya beslemeli havalandırma sistemleri kullanılmıştır; bu durum hala yavaş şekilde gelişmektedir ancak hâlâ doğal havalandırma yeni inşa edilen evlerin yarısından fazlasında yer almaktadır.
Belçika’da sadece son yılarda, 2008 ve sonrası, doğal havalandırmadan daha fazla mekanik havalandırma tesisatı yapılmıştır;
Portekiz’de tabii havalandırmaya nazaran fan destekli tabii havalandırma tercih edilmesine rağmen, mekanik havalandırma sistemleri hibrit havalandırma olarak monte edildi.
Romanya 2010 yılında yeni bir yönetmelik kabul etti, buna göre sonra yapılan evlerin %20 sinde mekanik havalandırma sistemleri bulunmaktadır; ancak 2008 yılına kadar binaların %99’u doğal havalandırma ile havalandırılıyordu.
Norveç’ten gelen bilgiler sadece doğal havalandırma sistemleri payının mekanik havalandırma sistemleri lehine azaldığını göstermektedir.

Sonuç olarak havalandırma sistemlerinin dağılımı doğal havalandırma sistemlerinden mekanik sistemlere doğru benzer bir gelişme göstermiştir. Gelişme bazı ülkelerde diğerlerine göre daha erken olmuştur ancak şurası açıktır ki, son zamanlardaki mekanik havalandırma uygulamaları ortaya çıkan enerji verimliliği ve performansı ile ilgili yeni yönetmeliklerin zorlaması ile olmuştur.

Ancak, hâlâ bina stokunda yer alan evlerin çoğunun eski evler olması dağılımın genel görünümünde en büyük payın doğal havalandırmada olduğunu göstermektedir.

HealthVent projesi

Sağlık ve Müşteri Yürütme Ajansı (Executive Agency for Health and Consumers (EAHC)) tarafından 2009 12 08 numaralı bağış anlaşmasıyla desteklenmektedir. EAHC Müşteri Programını ve Güvenli Gıda girişimi için daha iyi eğitim programını uygulamaya geçirmiştir. REHVA proje ortaklarına ve diğer ulusal uzman kişi ve kuruluşlara havalandırma sistemleri üzerine sağladıkları bilgilerden dolayı teşekkür eder.

İlginizi çekebilir...