Standart Glob Vana

Dünya üzerinde tesisatlarda en yaygın kullanılan vana tipi Glob vanadır. (Şekil 1) Akışkanların akışını kesmek veya kontrol etmek için geliştirilmiş olan bu tip vanalar zaman içinde kullanım amaçları doğrultusunda teknolojilerinin de gelişmesine sebep olmuştur. 

Konvansiyonel Glob vanalarda akışkanı kontrol etmek için vana volanının döndürülerek supabın site basması ile vana kapatılmakta dolayısıyla devre sızdırmazlığı sağlanmaktadır. Gövde ile kapak arasında dış sızdırmazlık bir conta ile ve hareket milinden dış ortama sızdırmazlık ise salmastra ringleri ile sağlanmaktadır.

 

Sızdırmazlık İyileştirici Çözümler

Devre (iç sızdırmazlık) sızdırmazlığının supap ve sit arasında metal metale olması, sızdırmazlık sağlayan her iki metalin hem yüzey kaliteleri ile hem de akışkan kirliliği vb. unsurlardan dolayı dezavantaj olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu problemi en aza indirmek için vana supablarının leblenmesi, kullanım sıcaklığının uygun olabileceği yerlerde şekilde görüldüğü gibi supaba yumuşak (PTFE, NBR gibi) bir malzeme takılması (Şekil 2) veya supap yüzeylerine elastomer malzemelerle kaplama yapılması uygun çözümlerdir.

 

Dış sızdırmazlık ise, özellikle tehlikeli ve yanıcı akışkanlarda dünya üzerinde oluşan çevre kirliliği ve bunun getirdiği kurallar çerçevesinde daha da bir önem kazanmış, üreticileri bu yönde tedbirler almaya zorlamıştır.

 

Standart Glob vanalarda dış sızdırmazlık, bir salmastra kutusuna yapılan baskı ve neticesinde bu salmastranın mili sarması ile oluşmaktadır. 

 

Ancak zamanla vananın açılıp kapanması ile bu salmastra grubunun aşınmasına ve baskının azalmasına sebep olmakta ve kaçaklar zaman içinde çoğalarak devam etmektedir. Bu durumun iyileştirilmesi için bulunan çözümlerden biri de dış ortam ile irtibatı kesmek için salmastra grubuna ek olarak vana miline kaynakla bağlanan metal bir körük ve çan ile sızdırmazlık sağlanmaktadır.

 

Vana mili aşağı yukarı hareket ettiğinden dolayı bağlanan bu sızdırmazlık elemanının esnek olması ve mile kaynakla bağlanmasını gerektirmektedir. Her türlü akışkanda, çok değişken ve ağır işletme şartlarında kullanılabilecek bu körüklerin belli kalitelerde olması gerekir. 

 

Vana Körükleri ile İlgili Bazı Önemli Şartlar

Bu konuda “Vana ve Fitings İmalatçıları Standardizasyon Derneği” olan MSS bazı uygulama standartları geliştirmiştir. Bu standart (MSS SP117) vanalarda kullanılacak metal körüklerin minimum malzeme kalitesi, imalat usulleri ile birlikte testlerinin standart altına alınması konusunda esasları belirlemiştir.

 

Vanalarda kullanılan körüklerin sertifika alabilmesi için, standartta yer alan bazı önemli şartlardan örnek verilmesi gerekirse:

 

Kabul edilebilir körük malzemeleri

Metal körük ihtiva eden vanalardaki körükler; vana mili ve üst çanla kaynak bağlantılı olarak imal edildiğinden, kaynak bağlantısı sonrası akışkanın kimyasal özelliklerine dayanacak bir malzemeden olması gerekir. Burada esas kaynak sonrası karbürleşmenin yani malzemenin kaynak sonrası fiziksel ve kimyasal yapısının bozulmasının önüne geçmektir. Bundan dolayı belirtilen standartlarda kabul edilebilir körük malzemeleri aşağıdaki şekildedir.

 

Çevrim sayısı

Körüğün tam açıktan tam kapalıya ve tekrar tam açığa geçmesi bir çevrim olarak tanımlanmaktadır. Körük takımına aşağıda belirtilen çevrim sayıları tatbik edildikten sonra körükte ve kaynak bağlantılarında herhangi bir deformasyon ve kaçak olmamalıdır. 

 

Körük takımı testi

Körük elemanının mile ve çana kaynak yapılmasından sonra ve kalifikasyon testinden önce her körük takımı Helyum gazıyla test edilmekte ve 10-6 cm3/sn. He hassasiyetli bir cihaz kullanarak hiçbir kaçağın tespit edilmemesi gerekmektedir.

 

Metal Körüklü Glob Vana ve Uygulama Alanları

Yukarıda açıklandığı üzere metal körüklü vanaların dış ortama olan emisyonları sıfır olup, çok daha az bakım gerektirmektedirler. Körük, mil ve çan plazma yöntemi ile kaynatıldığından, tesisattaki akışkan ile dış çevre arasında kesintisiz bir engel oluşturarak dış sızdırmazlığı sağlarlar.

 

Bu nedenle çevrenin korunması, zararlı, yanıcı ve kirli akışkan kaçaklarından insan sağlığının korunması, enerji kaybının ve salmastra değişimlerinin önlenmesi açısından oldukça ideal vanalardır.

 

Bu tip vanalar öncelikle tehlikeli, yanıcı (kızgın yağ gibi), ölümcül ve patlayıcı akışkanlar için uygundur. 

 

Koç darbeleri, titreşimler, tekrarlı gerilmeler ve şoklar gibi ağır çalışma koşulları ile dış ortamda yanıcı olan kızgın yağ ve benzeri akışkanlar söz konusu olduğu durumlarda, zararlı akışkanlarda ve sınır çalışma koşullarında gövde malzemesi en az sfero döküm (JS1049) olan vanalar seçilmelidir.