AB Hastane Havalandırma Teknik Komisyonu Standart Çalışmalarında Güncel Durum

7 Haziran 2011 | TEKNİK MAKALE
185. Sayı (MAYIS 2011)

1.562 kez okundu

Avrupa Birliği’nde ortak standartlara sahip olmak amacıyla kısa adı CEN olan Avrupa Standardizasyon Komisyonu kuruldu. Bu kurum farklı bir çok alanlardaki çalışmalarını komisyonlar, alt komisyonlar, çalışma grupları ve alt çalışma gruplarıyla yürütmekte olup TC 156 “Ventilation for Buildings” (Binalarda Havalandırma) teknik komisyonunun bir alt çalışma grubu olarak WG 13 “Ventilation in Hospitals” (Hastanelerde Havalandırma) faaliyet göstermekte. Bu komisyonun Avrupa Birliği’ndeki hastanelerde uygulanmak üzere ortak bir standart çıkartılması için çalışmalar yürütmekte. Alarko Carrier Merkezi Klima Sistemleri Ürün Yöneticisi Erkan Tuncay, bu Avrupa Birliği Hastane Havalandırması Komisyonu’nun toplantısına katılarak çalışmaları yerinde izlemesi nedeniyle kendisi ile konu hakkında yaptığımız söyleşiyi siz değerli okuyucularımız için yayınlıyoruz.

Bu toplantı hakkında nasıl bilgi sahibi oldunuz?

Temsilciğini yürüttüğümüz paket hijyenik klimalar konusunda uzman Tecnair firmasının sahibi Alberto Monti, bu çalışma grubunun İtalya delegesi olarak toplantılara katılmaktaydı. Görüşmelerimizde zaman zaman bana da bu toplantılar ve gelişmeler hakkında bilgi veriyordu.

Katılma fikri nereden aklınıza geldi?

Son görüşmemizde Monti’ye bu toplantıya katılma isteğimi bildirdim. Monti isteğimi komisyon başkanına iletti ve komisyon başkanı Prof. Dr. Seipp (Almanya delegesi) üzerinden davet edilerek izleyici statüsünde toplantıya dahil oldum.

Toplantıya kimler katıldı?

Toplantıya İtalya’yı temsilen Milano Üniversitesinden Prof. C.Maria Joppolo ve Tecnair firmasının sahibi Alberto Monti, Almanya’yı temsilen Prof. Dr. M. Seipp (komisyon Başkanı), İsveç’i temsilen Prof. Ljungqvist, İngiltere’yi temsilen Richard Knight, İspanya’yı temsilen Paulino Pastor, Avusturya’yı temsilen Michael Pall, Finlandiya’yı temsilen Minna Vakeva, Hollanda’yı temsilen H.J. Nicolaas, İsviçre’yi temsilen Prof. Dr. Rudiger Külpmann, Polonya’yı temsilen Stawomir Kalbarczyk ve ben katıldım. CARRIER

Toplantı yeri hakkında biraz bilgi verir misiniz?

Toplantı İspanya’nın Madrid şehrinde 3-4 Mart tarihlerinde AENOR-İspanya Standardizasyon ve Belgelendirme Kuruluşu’nun toplantı salonunda gerçekleştirildi.

Toplantıda hangi konular görüşüldü?

Çalışma grubu, tüm birlik ülkelerinin bir ortak noktada buluşma amacına dönük çalışmalar yaptığı için ilk olarak ülkeler hangi noktalar ve ne gibi uygulamalar yapıyorların tespit edilmesine karar verilmiş. Bu amaçla bir önceki toplantıdan sonra İngiliz delegesi tüm üye ülkelerin varolan sistemlerini araştırmış ve bu toplantının başında bu tablo incelemeye sunulmuştur. Hazırlanan doküman geleneksel karışım havalı ameliyathane odaları ve ultra temiz ameliyathane odalarının ülkelere göre farklılıklarını gözönüne sunmak için hazırlanmıştı.

İngiliz delege tüm ülkelerin standartlarına hakim olamadığı veya İngilizcesini bulamadığı için bazı ülke bilgileri boş bırakılmış durumda. Ama zamanla bu ülkelerden de bilgi alınarak tablo doldurulacak. Tabloda da gözüktüğü üzere Ülke, Cihaz Tipi, Koruma Alanı, Tasarım Hava Değişim Sayısı, Minimum Taze Hava Oranı, Ameliyat Masasındaki Hava Hızı, Basınç Farkı, Son Filtre, Sıcaklık, Nem, Ses, CFU/m³, ISO14644 gibi ana başlıklara göre mukayese hazırlanmıştır.

Toplantıya bu tabloların üzerindeki bilgilerin katılımcı ülkeler tarafından incelenmesi ile başlandı. Fakat, bu çok az bir bilgi içerdiği için daha sonra katılımcı ülkelerin kendi uygulamalarını anlatmalarına karar verildi. İlk olarak İsviçre delegesi Külpmann kendi ülkesindeki gelişmeleri ve çalışmaları anlattı. Son olarak 2004 yılında yenilenen İsviçre’nin “Heating, ventilation and air-conditioning systems in hospitals” standardı hakkında bilgi verdi. Ayrıca son yapılan araştırmalar hakkında da ayrıntılı bir sunum yaptı ve yeni yaklaşım olan differential flow akışlı ameliyathane tavanları hakkında bilgi verdi.

Differential Şow nedir?

Differential Şow terimini ben ilk olarak 2009 yılında Arnold Brunner’in Teskon’da yaptığı sunumda duymuştum. Bu sunumda Brunner İsviçre’de yaptıkları deneyleri ve bu deneylerin sonuçlarını sunmuştu. Bugüne kadar bildiğimiz laminar akışlı sistemlerde hava hızının tüm yüzeyde ortalama 0.20 ~ 0.25 m/sn arasında olması beklenir. Diffrential şow sistemlerinde ise çekirdekte hava hızı 0.40 m/sn hızına çıkabilirken kenarlarda ise 0.20 ~ 0.25 m/sn hızlarındadır. Şekilde görüldüğü üzere differential şow merkezde daha yüksek kenarlarda daha düşük hız anlamına gelmektedir. Bay Külpmann bu şekilden farklı olarak aşağıda gözüktüğü gibi bir tavan için hız dağılımını vermiştir.

Görüldüğü üzere bu sistemde ana odaklanılan nokta, tam olarak hastanın üzerine daha yüksek hızda hava üşenmesi şeklindedir. Fakat gerek bu sistemde gerekse tüm yüzeyde eşit hava üşenmesinde ortak nokta hava hızının doğrusal akışlı sınırı içinde kalmasıdır.

İsviçre’de artık tüm ameliyathaneler 3.2 x 3.2 m boyutunda laminar tavanlı yapılmakta ve yerden 1 m. yükseklikte koruma alanı olarak 3.0 x 3.0 m bir alan sağlanması temin edilmektedir. Hava değişim sayısının oldukça yüksek olduğu ve ISO 5 sınıfında bir çekirdek alan temin edilmektedir. Geleneksel sistem olan karışım havalı sistemler İsviçre’de çoktan terk edilmiş ve tüm ameliyathaneler bu yeni sisteme göre yapılandırılmıştır. Bu sistemde İsviçreliler % 100 taze hava değil, karışım havalı sistem ve ısı geri kazanımı kullanmaktadırlar.

İsviçre delegesi başka hangi konularda bilgi verdi?

Yapılan deneyler göstermektedir ki, bir ameliyathanede en büyük partikül kaynağı ameliyatı yapan ekibin kendisidir. Bu sebeple İsviçre’de yapılan araştırmalarda odaklanılan en önemli nokta ekibin ameliyat için giydiği kıyafetler olmuştur. Farklı kıyafetlerin etkilerini görmek üzere bir çok deneyler yapılmış ve bunlar kamuoyu ile paylaşılmıştır.

İsviçre deneye çok büyük önem veren bir ülke, tüm çalışmalarını deneysel olarak üniversitelerde kurdukları laboratuarlarda gerçekleştiriyorlar. Bu toplantıdan sonraki ikinci toplantı İsviçre’de yapılacak ve bu toplantıda sunumda gösterilen değerlerin deneysel olarak izlenmesi sağlanacak.

Diğer ülkelerdeki yaklaşımlar nasıl? İsviçre’den farklılık gösteren ne gibi yaklaşımlar var?

İspanya’da ameliyathanelerin % 80’i karışım havalı ve % 20’si ultra temiz olarak temin edilmekteymiş. İspanya’da bizdeki gibi % 100 taze havalı sistemler kullanıyor. Isı geri kazanım kullanımı 1500 m³/sa’den taze hava gereksinim olan bütün mekanlarda zorunlu hale getirilmiş. Bu sebeple sistemler ister hijyenik olsun ister olmasın 1500 m³/sa’den fazla taze hava kullanılacaksa ısı geri kazanımı kullanılması zorunlu.

İspanyol delegesi Pastor ultra temiz ameliyathane için İspanya’da standardın ne şekilde oluşturulduğunun bilgisini verdi. Buna göre ultra temiz bir ameliyathane için;

formülü ile hesap yapılmaktadır. Formülde;

Q : Gerekli minimum üşeme hava debisi (m³/sa)

G: Ortamda yaratılan 0,3 mm boyutundaki partikül sayısı

Cint : İstenen iç ortam hava kalitesinin standartta geçen izin verilen max. 0,3 mm boyutundaki partikül miktarı

CA/S : Klima sisteminde filtre edildikten sonra filtre edilmeden geçen 0,3 mm boyutundaki partikül miktarı (ISO3)

eV: Verimlilik

İspanya’da bir ameliyathane için izin verilen en düşük hava miktarı 2400 m³/sa olarak belirlenmiş, ISO5 sınıfında bir ameliyathane hedefinde olduğumuz ve H13 filtreleme sistemi kullandığımız düşünülmektedir. İspanya bir ameliyathanede partikül kaynağı olarak ameliyat ekibini görmektedir. Buna göre ameliyathanede aktif olarak hareket eden ve ameliyat kıyafetleri giymiş bir görevlininin dakikada 60.000 partkül yayacağını kabul etmişler. Ekibin ortalama 5 kişiden oluştuğunu öngörmüşler. Bu verilenlere göre

ISO 14644 standardına göre ISO 5 kalitesinde bir ortamda izin verilen m³’deki 0,3 em boyutundaki partikül miktarı 10.200 adet olduğu için elde edilen sonuç 8.435 part. /m³ sınırın altında kaldığından, ameliyathanemiz ISO 5 sınıfındadır. Kontroller bu değerlere göre yapılmakta ve tüm ameliyathaneler için aynı formül kullanılmaktadır.

İsviçreliler ameliyathaneler üzerinde uzun araştırmalar yapmışlar ve esas olarak CFU değerinin en önemli kriter olmasına karar vermişler. İsviçrelilerin bu konuda bir standartları yok. Ama yaptıkları deneylerin sonucunda yazdıkları kitaplarda ameliyathanede CFU/m³ değerinin 10’dan az olması gerektiğini tespit etmişler. Konuşmayı yapan Prof. Ljungqvist, yazdıkları kitabın bir kopyasını hediye etti ve kısa bir özetini anlattı.

Daha sonra söz alan Avusturya delegesi Pall, Avusturya standardı olan ÖNORM H6020 hakkında bilgi verdi. Buna göre hastane odaları H1a, H1b, H2a, H2b, H3 ve H4 olmak üzere 4 ana kategoriye bölünmüş durumda. H1 ameliyathaneleri temsil etmekte ve H1a için koruma alanı 8 m²’den büyük, H1b için ise 6 ~ 8 m² arasında olması gerekiyor. Hastanenin diğer odaları için ise diğer sınışar oluşturulmuş durumda.

Koruyucu alan yerden 1,2 metre yüksekte ameliyat masasının üzerindeki alan olarak tespit etmişler ve ölçümleri bu alanda yapıyorlar. Aslında İsviçre’ye çok benzeyen bir sistemleri var.

İtalya da; İsviçre, Almanya ve Avusturya gibi yüksek kaliteli sistemleri kullanmayı isteyen bir ülke. Bu sebeple Joppola, benzer bir yapıyı anlattı.

Bu toplantıda beni en çok şaşırtan ülke İngiltere oldu. İngiltere karışım havalı ameliyathanelerde F7 ve ultra temiz ameliyathanelerde H10 filtre kullanmanın yeterli olduğunu söyledi. Tüm ülkeler <10 CFU/m³ konusunda en azından hem fikirken İngiltere’de bu değerin 180 CFU/m³ olması oldukça şaşırtıcı geldi. Fakat İngiliz delege ısrarla bu sistemin yeterli olduğunu ve raporlanan herhangi bir sorunlarının olmamasının sistemlerinin güvenilir olduğunun bir göstergesi olduğunu söyledi.

İtalya adına söz alan Prof. Joppola ise odaklanılması gereken konunun;

1. Üşeme havasının kalitesi

2. Hava debisi ve hava değişim oranı

3. Verimlilik olması gerektiği üzerinde durdu.

Tüm konuşmacılardan sonra Finlandiya, Polonya, Hollanda ve Türkiye’nin bir sonraki toplantıya hazırlıklı gelerek kendi ülkeleri ve uygulamaları hakkında bilgi vermeleri istendi.

Daha sonra söz alan Prof. Seipp, başlangıç olarak kirlilik kaynaklarının tespiti ve risklerin en aza indirgenmesi için yapılması gerekenler üzerinde durulması gerektiğini belirtti ve bu konu üzerinden hareket edilmesi gerektiğini söyledi. Bu konu üzerindeki görüşmelerden sonra, bir sonraki toplantıda görüşülmek üzere ayrıldık.

Bir sonraki toplantı nerede yapılacak?

Mayıs ayında Stockholm’de yapılacak.

Bu toplantıya katılmak sizin için faydalı oldu mu?

Benim adıma gerçekten çok faydalı oldu. Bu konuda ciddi çalışmalar yapmış ve halen yapmakta olan, konusunda uzman bir çok kişiyle tanışma imkanım oldu. Şirketime bana bu imkanı sunduğu için çok teşekkür ederim. Alarko Carrier olarak her zaman gelişmeleri yakından izlemeyi kendimize hedef edindik. Yöneticilerimizin bu konulardaki destekleri çok yapıcı, kendilerine tekrar teşekkür ederim.

Bundan sonraki toplantıya katılmayı düşünüyor musunuz?

Ben aslında bu toplantıya katılarak bir kapı aralamış oldum. Bence bundan sonra sektör olarak ne yapılması gerektiğine karar vermek gerekir. Sivil toplum örgütlerinin bu çalışmaları yakından takip etmeleri çok faydalı olacaktır.Türkiye’de bu konuda ne gibi çalışmalar var?

Türkiye’de dağınık olarak bazı çalışmalar yapılıyor ama birbirinden kopuk olan bu çalışmalar maalesef istenen hedefe ulaşmıyor. Bu sebeple tüm bu çalışmaların bir çatı altında toplanması gerekir. Devletimizin öncülüğünde çok güzel çalışmalar yapılabileceğine inanıyorum.

Son olarak ne söylemek istersiniz?

Büyük önder M. Kemal Atatürk’ün çok güzel bir sözü var “İlim tercüme ile değil, tetkikle yapılır”. Bu sebeple bizim de incelemelerimizi arttırmamız, bilimin öncülüğünde ilerlememiz gerekir.

İlginizi çekebilir...