Hayati Can
SOSÄ°AD Yönetim Kurulu BaÅŸkanı

Dünya SoÄŸutma Günü 26 Haziran. Bu yılki tema ise geleceÄŸin bize baÄŸlı olduÄŸunu anlatan bir baÅŸlık. Yeni Nesil SoÄŸutma: Gelecek bizim ellerimizdedir.

Son yılların bunu anlatan muhtelif kavramları oluÅŸtu. Bunların başında ise iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi gelmektedir. Artık tüm insanlık bu evrensel sorun için çözüm bulunması gerektiÄŸi konusunda birlik oldu. Paris AnlaÅŸması bunun somut verisi olarak ortaya çıktı ve biz Türkiye olarak buna imza atarak, sorumluluÄŸumuzu bildiÄŸimizi ve gereÄŸini yerine getireceÄŸimizi onayladık.

Global bakışta ne yazık ki iÅŸler pek iyi gitmiyor. 2020 verileri ile 2021 verileri kıyaslandığında dünya ölçeÄŸinde ve ülkemizde artış trendi devam ediyor. (Türkiye 2020 yılında 523,9 MT CO2 eÅŸdeÄŸeri salınım yapmışken, bu deÄŸer 2021 yılında 564,4 MT CO2 eÅŸdeÄŸeri salınım gerçekleÅŸmiÅŸtir. Bu durum % 7,7 oranında bir artışa karşılık gelmektedir.) Bu salınım deÄŸerlerini kıyaslarsak enerji sektörü % 71,3 ile başı çekerken endüstriyel iÅŸlemler % 13,3 ile ikinci sırayı tutmaktadır. Tarım %12,8 ile yer alırken atık sektörü % 2,6 ile son sırayı tutmaktadır.

Yukarıdaki verilere baktığımızda ülke olarak yapmamız gerekenler ortaya çıkmaktadır. Fosil yakıt projelerinden uzaklaÅŸmak ve yenilenebilir enerji projelerine yönelmek gerekliliÄŸi açıktır. (Petrol ve doÄŸal gaz yatırımlarını azaltmak yerine artırdığımızı düÅŸünürsek Paris AnlaÅŸmasının ruhuna aykırı davrandığımızı söyleyebiliriz) özellikle GES (GüneÅŸ Enerji Santrali) kullanımının önündeki engeller kaldırılmalı, tersine teÅŸvik edilmelidir. (Gerek iÅŸ yerleri ve gerekse evsel tüketimler için enterkonnekte hattın kullanımı önündeki engeller kaldırılmalı ve kamusal dönüÅŸümler hızlandırılmalıdır.) Bu konuda dönüÅŸümün hızlanması için yerel yönetimlere yetki kullanımı verilmeli, kentlerin yeni baÅŸarı kriteri olarak enerji dönüÅŸümü öne çıkarılmalıdır.

SoÄŸutma sektörü açısından bu dönüÅŸümü çok daha hızlı yapabilecek potansiyele sahibiz. SoÄŸuk depo yatırımlarının büyük bölümü bağımsız yapılar olarak ÅŸekillenmektedir. GüneÅŸ enerjisi çözümü için hızlı bir dönüÅŸüm saÄŸlanabilir. Ayrıca soÄŸuk depo iÅŸletme giderlerinin yaklaşık % 80’lik kısmını enerji gideri oluÅŸturmaktadır. Bu nedenle bu yatırım yakın zamanda rekabetin temel belirleyeni olacaktır.

SoÄŸutma sektörünün diÄŸer bileÅŸeni makine imalatları ise fabrika ölçeÄŸindeki yapılarda sürdürülmektedir. Bu yapıların da dönüÅŸüm altyapısı hazırdır. (Bir fabrika örneÄŸinde 2021 yılı Aralık ayında yapılan GES projesi, ilk yılın sonunda tüm yatırım maliyetinin %39’luk kısmını geri ödemiÅŸtir. 3 yıldan daha kısa bir zaman diliminde gerçekleÅŸen yatırımın geri ödenmesi süresi, finansal sistem üzerindeki yükü öngörülenden çok daha kısa zamanda çözebilecek bir zemin sunmaktadır.)

SoÄŸutma sektöründeki diÄŸer bir dönüÅŸüm ise, sentetik akışkanların yerine doÄŸal akışkanların geçmesi süreci olacaktır. Bu alandaki dönüÅŸüm hızımızın yavaÅŸ olduÄŸunu söyleyebiliriz. Amonyak ve CO2 tesis yatırımları için yeterli teknik eleman sayısının olmaması bu alandaki en büyük açmazımız durumundadır. Bu konuda özellikle teÅŸvik sistemlerinde F-Gaz yönetmeliÄŸine uygun bir düzenleme faydalı olacaktır.

Gerek sektör ve gerekse ülkemiz açısından en temel kriz noktamızı teknik eleman yetersizliÄŸi oluÅŸturmaktadır. Bu ise eÄŸitim alanımızda iÅŸlerin iyi gitmediÄŸine iÅŸaret etmektedir. (EÄŸitim Komisyonumuzun yaptığı farkındalık çalışmaları süresince bunu bizzat görmüÅŸ durumdayız.) Meslek Lisesi Memleket Meselesi felsefesi ile eÄŸitim alanı yeni bir dönüÅŸüme geçmelidir. Meslek liselerimizde vizyon eksikliÄŸi sorunu can yakıcıdır. MesleÄŸin toplumsal itibarı alt seviyededir. Bunu yukarı çıkarmak temel bir sorun olarak önümüzde durmaktadır.

Bu vesile ile 26 Haziran Dünya SoÄŸutma Gününüzü kutlar, geleceÄŸin bizim ellerimizde olduÄŸu bilinciyle doÄŸa ile barışık bir hayatı kuracağımıza inancımı bir kez daha ifade etmek isterim.

SaÄŸlıklı günler dileklerimle…