Muhittin Tekman

Makina Mühendisi - MBA

Günümüzde ÅŸehirlerimizin il ve ilçe bazında çok büyük bir kısmında doÄŸalgaz kullanımı baÅŸladı. Henüz doÄŸalgazın ulaÅŸamadığı diÄŸer ilçeler ve yerleÅŸim yerleri için de gerekli çalışmalar baÅŸlatılmış olup, bakanlık yetkilileri tarafından yakın zamanda onların da önemli bir kısmında doÄŸalgaz kullanımının baÅŸlatılacağı belirtilmekte. Bu geliÅŸmenin yanı sıra ülkemizde özellikle 2012 yılı sonrasında büyük miktarlarda yaÅŸanan konut inÅŸaatlarının yapım hızının da etkisiyle hem ÅŸehirlerdeki doÄŸalgaz abonelikleri arttı hem de doÄŸalgaz tüketim miktarları yükseldi. Ayrıca ısıtma tesisatlarında kullanılan cihaz ve donanımlarının da teknolojik olarak geliÅŸmeleri sonucunda doÄŸalgazın daha verimli ve tasarruflu kullanım olanakları arttı. Tüm bu olumlu geliÅŸmelerin etkisiyle ısıtma sektörümüzün geliÅŸimi sürmüÅŸ ve yakın gelecekte de süreceÄŸi öngörülüyor.

Åžehirlerde doÄŸalgaz kullanımının günümüzde ulaÅŸtığı aÅŸamayı belirleyebilmek için ÅŸehir doÄŸalgaz dağıtım ÅŸirketlerinin doÄŸalgaz tüketim miktarları ile gerçekleÅŸen doÄŸalgaz abone miktarlarını inÅŸaat sektörünün geliÅŸimi üzerinden deÄŸerlendirmek gerekir. Bu amaçla öncelikle doÄŸalgaz kullanımı konusunda ayrıntılı çalışmalar yaparak “DoÄŸalgaz sektörü geliÅŸimini sürdürüyor” baÅŸlığı altında bir araÅŸtırma dosyası hazırladık ve Tesisat Dergisi’nin AÄŸustos 2019, 283. sayısında sizlere sunduk. Bu çalışmanın bazı önemli saptamalarını ise aÅŸağıda belirtirken ayrıca inÅŸaat sektörünün güncel durumuyla ilgili olarak da TÜÄ°K verilerini kullanarak genel bir durum deÄŸerlendirmesi yapmaya çalıştık.

1. DoÄŸalgaz Tüketim Miktarları

Åžehir doÄŸalgaz dağıtım ÅŸirketlerinin geçtiÄŸimiz iki yıl (2016 yılsonundan 2018 yılsonuna kadar) içinde tüketilen doÄŸalgaz miktarları arasındaki farka bakıldığında yaklaşık 5,6 milyon m3 tüketim artışı (%21) olduÄŸu görülüyor. Bu durum bize doÄŸalgaz pazarında olumlu geliÅŸmeler olduÄŸunu gösteriyor. Her ne kadar tüketim miktarı yaÅŸanan yıldaki mevsimsel ısı deÄŸerlerinden etkilenmekte olsa bile; bu önemli artış bize yeni yapılar, yeni ısıtma tesisatları ve dolayısıyla yeni ısıtma cihazlarının kullanımının da artmış olduÄŸunu gösteriyor.

2. Doğalgaz Abone Miktarları

DoÄŸalgaz sektörünün diÄŸer önemli göstergesi olan abone miktarlarının nasıl deÄŸiÅŸtiÄŸine son dört yıllık dönem (2016 Nisan ayından 2019 Nisan ayına kadar) için bakıldığında ise konut abone miktarının 3,5 milyon adet (%29), serbest tüketici miktarının ise 136 bin adet (%28) artmış olduÄŸu görülüyor. Bu artış oranları da doÄŸalgaz sektörünün geliÅŸmekte olduÄŸunun diÄŸer bir göstergesi olarak kabul edilebilir.

3. Ä°nÅŸaat Sektörünün GeliÅŸimi

DoÄŸalgaz sektörünün geliÅŸimini belirleyen önemli konulardan biri de ülkemiz inÅŸaat sektörünün, özellikle konutlarla ilgili kısmının, nasıl geliÅŸtiÄŸidir. Çünkü yeni konut yapımı doÄŸrudan doÄŸalgaz kullanım miktarının artması anlamına geliyor.

2000’li yılların baÅŸlarından itibaren inÅŸaat sektörünün geliÅŸimine baktığımızda, konut inÅŸaatı için alınan yapı ruhsatlarının, 2010 yılında 121 bin adet bina ve 907 bin adet konut dairesi için gerçekleÅŸerek zirve yapmış olduÄŸu, 2011 yılında önemli oranda (%28) düÅŸen bu miktarların 2013 yılında yeniden önemli bir oranda (%15) artış ile yükseliÅŸe geçtiÄŸi görülüyor.

2017 yılına kadar geçen üç yıl içinde ortalama yıllık 110 bin adet bina ve 940 bin adet konut dairesi için ruhsat alınarak sektör geçmiÅŸ dönemlere kıyasla büyük bir atılım yaptı.

Son olarak 2017 yılında ise 2016 yılına göre ruhsat sayısında çok önemli bir artış (%22) yaÅŸanmış ve 138 bin adet bina, yaklaşık 1,4 milyon adet konut dairesi ile yeniden zirve yapılmış.

Ancak 2018 yılının toplam bina ruhsat sayısı ne yazık ki 2011 yılına benzer ÅŸekilde yeniden ama çok daha önemli oranda (%41) düÅŸmüÅŸ ve 81 bin adet bina, 640 bin adet konut dairesi olarak gerçekleÅŸmiÅŸ.

Yapı kullanma izin belgelerinde ise özellikle son üç yılda; binalarda 2016 yılında 111 bin adet, 2017 yılında 117 bin adet ve 2018 yılında da 124 bin adet artışı; konut dairelerinde 2016 yılında 754 bin adet, 2017 yılında 824 bin adet ve 2018 yılında da 871 bin adet artış olarak görüyoruz. Giderek artan miktarlardaki yeni yapı kullanım izinlerinin 2019 yılında da artarak süreceÄŸi tahmin ediliyor. Bu durum günümüzde inÅŸaat müteahhitlerinin yeni yapı yapmaya çalışmaktansa, ruhsatını alarak baÅŸlamış oldukları binaların yapımını tamamlamaya çalıştıklarını gösteriyor.

Türkiye inÅŸaat sektörü 2017 yılına kadar, son 8 yıl içinde, yıllık ortalama 105 bin bina ve 625 bin konut dairesine denk gelen bir yapım süreci gerçekleÅŸtirdi. 2017 ve 2018 yıllarındaki gerçekleÅŸen miktarları deÄŸerlendirirsek son 2 yılda 120 bin bina ve 850 bin konut dairesinin kullanımına baÅŸlandığını görürüz. Bu yeni konutların ısıtma sistemlerinin %30’unun merkezi, %70’inin ise bireysel sistem olduÄŸunu varsayarsak; son 2 yılda toplam 72 bin adet merkezi sistem, 1,19 milyon adet konut dairesi için bireysel sistem ısıtma tesisatının yapılmış olduÄŸu söylenebilir.

Ayrıca ülkemizde 1990’lı yıllarda doÄŸalgaz kullanımının baÅŸladığı göz önünde bulundurulursa, özellikle 2000’li yılların başına kadar yaÅŸanan 10-12 yıllık doÄŸalgaza geçiÅŸ sürecinin ilk evresinde konut binalarında ve dairelerinde kullanılmış olan merkezi sistem ve bireysel sistem ısıtma cihazlarının günümüz itibariyle kullanım ömürlerini tamamlamış olduÄŸu söylenebilir. Ayrıca yeni cihazlarda kullanılmakta olan geliÅŸmiÅŸ, yüksek verimli teknolojiler sayesinde cihaz verimliliÄŸi dolayısıyla da yakıt tasarrufu arttı. Bu teknolojik geliÅŸmelerin kullanıcılar üzerindeki olumlu tasarruf beklentileri yaratmasının da etkisiyle son yıllarda önemli bir miktarda yenileme pazarı oluÅŸtu.

2002 yılı sonuna kadar Türkiye’de sadece Ankara, Ä°stanbul, Bursa, EskiÅŸehir ve Ä°zmit’te doÄŸalgaz kullanılıyordu. Bu ÅŸehirlerde doÄŸalgaz kullanılan merkezi ısıtma sistemli bina sayısı yaklaşık 40 bin adet iken bireysel ısıtma sistemi kullanılan konut dairesi sayısı ise yaklaşık 1,8 milyon adet idi. Bu deÄŸerler; 2009 yılı sonunda ise merkezi ısıtma sistemi kullanılan bina yaklaşık 90 bin adet, bireysel ısıtma sistemi kullanılan konut dairesi ise yaklaşık 5,7 milyon adet olarak gerçekleÅŸmiÅŸti.

Cihaz yenileme pazarının geliÅŸim sürecini etkileyecek diÄŸer bir konu ise geçtiÄŸimiz yıl, 21 Nisan 2018 tarihinde, yürürlüÄŸe giren Enerji Ä°liÅŸkili Ürünler YönetmeliÄŸi’nin Lot 1 olarak isimlendirilmiÅŸ olan maddesinde; sadece yoÄŸuÅŸmalı cihazların üretimi ve ticareti zorunluluÄŸunun getirilmesiydi. Bu yeni yönetmelik ile yoÄŸuÅŸmalı olmayan cihazların üretimi ve satışı durdurulmuÅŸ, dolayısıyla da cihaz yenileme pazarında ayrı bir durum daha oluÅŸmuÅŸtur ki bu da bizlere doÄŸalgaz pazarının büyümesinde etkili olan bir baÅŸka konuyu daha gösteriyor.