Muhittin Tekman
Makina Mühendisi - MBA

Ülkemizde Ä°klim deÄŸiÅŸikliÄŸi ile mücadelede soÄŸutucu akışkanlarla ilgili uluslararası bir proje uygulamaya geçiyor. BilindiÄŸi üzere tarlada üretilip evlerimize kadar gelen tüm gıda ürünlerinin soÄŸuk odalarda, soÄŸuk depolarda muhafaza edilerek güvenli bir ÅŸekilde korunmasındaki ilk amaç, gıda ürünlerindeki bakteri üreme hızının düÅŸürülmesi ve gıdanın içindeki zararlı toksin maddelerin belli bir oranın altında tutulmasıdır. Ancak bu iÅŸlemler sayesinde sadece bakteri üreme hızı sınırlanabilirken ne yazık ki tam bir koruma da saÄŸlanamamaktadır.

Gıda ürünlerinin güvenlik koÅŸullarına uygun olarak soÄŸutulup saklanmasının insan saÄŸlığına etkisi çok önemli olduÄŸundan, bu soÄŸuk zincirin tüm aÅŸamalarını tamamlayacak güvenli bir gıda zincirinin kurulması da önemlidir. Ancak bu zinciri oluÅŸturan her aÅŸama mutlaka doÄŸaya ve çevreye dost olmalıdır. Bu zincirin ana elemanı olan soÄŸutma sistemlerinin büyük bir çoÄŸunluÄŸu ise buhar sıkıştırmalı mekanik soÄŸutma çevrimleri dediÄŸimiz sistemlerdir. Bu sistemlerde de soÄŸutucu akışkanlar kullanılır ki bunların çoÄŸunluÄŸu çevreye zararlı olduÄŸu belirlenmiÅŸ olan freon gazlardan oluÅŸur. Günümüze kadar kullanılan bu soÄŸutucu akışkanların küresel ısınmaya olumsuz etkisi ve ozon tabakasına zararının olduÄŸu öÄŸrenildikten sonra, öncelikle kullanımlarına çeÅŸitli kısıtlamalar ve yasaklamalar getirildi. Dolayısıyla bunların yerine geçecek, çevreye zararı olmayan baÅŸka soÄŸutucu akışkanların bulunması ve kullanımının desteklenmesi çok önemli bir konu olarak gündemdeki yerini aldı.

Çok sayıda ve farklı çeÅŸitlerde yeni soÄŸutucu akışkan geliÅŸtirildiyse de var olan tesislerdeki soÄŸutucu akışkanların yerine yeterli miktarda kullanımı bir türlü olası olamadı. Ä°ÅŸte tam da bu aÅŸamada, ülkemizde küresel ısınmayla mücadelede düÅŸük küresel ısınma potansiyeline (GWP) sahip soÄŸutucu akışkanların desteklenmesi ve uygulanmasının gerçekleÅŸtirilmesi için pilot etkinlikler ve uygulamaların yapılacağı bir proje gerçekleÅŸtirildi ve hayata geçirilmesi için de ilk adımlar atıldı. Bu proje, BirleÅŸmiÅŸ Milletler Sınai Kalkınma Örgütü - UNIDO’nun gündeme getirdiÄŸi bir farkındalık projesi… Ülkemizde SoÄŸutma Sanayi Ä°ÅŸ Adamları DerneÄŸi - SOSÄ°AD aracılığıyla uygulanacak olan bu projeyle, Ä°stanbul, Ankara ve Ä°zmir'deki toplam 5 tesisin soÄŸutma sistemlerinde kullanılmakta olan, küresel ısınmaya yol açma potansiyeli yüksek, mevcut freon gazlı soÄŸutucu akışkanların yerine, küresel ısınmaya etkisi olmayan, soÄŸutucu akışkanların deÄŸiÅŸimi yapılacak. Bu deÄŸiÅŸim yapıldıktan sonra da her 15 günde bir, soÄŸutma sisteminin ölçümleri yapılarak tesiste yarattığı enerji verimliliÄŸinin hangi düzeyde gerçekleÅŸtiÄŸi belirlenecek.

Böylece kullanılmış olan yeni soÄŸutucu akışkanların eskisine kıyasla ne kadar verimli ve tasarruflu olup olmadıkları ortaya çıkarılacak. Sonuçlar olumluysa, o tesisin yeni sistemlere dönüÅŸümü gerçekleÅŸtirilecek. Bu da o tesisin iÅŸletme maliyetini düÅŸürürken aynı zamanda geliÅŸmiÅŸ gıda koruma sistemlerinin de kullanımı saÄŸlanmış olacak. Sonuçta hem en verimli ve en iyi koruma saÄŸlanacak hem de çevre ve insanlık için sürdürülebilir bir uygulama hayata geçirilmiÅŸ olacak. Ancak tüm bu karşılaÅŸtırmaların saÄŸlıklı olarak yapılabilmesi, yani dönüÅŸüm sonucunda ortaya çıkan deÄŸerlerin doÄŸruluÄŸunun kontrolü için, bulunan sonuçların kıyaslandığı referans deÄŸerlerinin ve ideal sistemin ne olduÄŸunun tam olarak bilinmesi, tesislerde hangi ekipmanın kullanılacağı ve bu ekipmanın kimler tarafından kurulacağı hatta o yöredeki meteorolojik deÄŸerlerin ne olduÄŸu gibi çok farklı kriterin de belirlenmiÅŸ olması gerekli. Belki de her ÅŸeyden önce soÄŸuk oda standartlarının belirlenmesinin ve tanımlanmasının yanı sıra daha iÅŸin başında yeni bir ideal tesis kurup, var olan tesis ile karşılaÅŸtırmak, sonra da yapılan deÄŸiÅŸimin sonuçlarını daha doÄŸru bir ÅŸekilde kıyaslamak öncelikli ve gerekli olabilir.

Yılsonuna kadar bitirilmesi hedeflenen bu projeyi, T.C. Çevre ve Åžehircilik Bakanlığı’nın da yakından izlemesi, ortaya çıkacak sonuçlara göre etkilerinin önemli olacağı düÅŸüncesiyle T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın da ülkemizdeki uygulamalar açısından konuyu önemsemesi gerektiÄŸi düÅŸüncesindeyiz. Bu projenin gerçekte ÅŸimdiye kadar kullanılmış olan çevreye zararlı soÄŸutucu akışkanlara uygun seçeneklerin baÅŸarılı bir ÅŸekilde kullanılması konusundaki çalışmalara destek olmak amacıyla oluÅŸturulmuÅŸ çok yararlı bir giriÅŸim olduÄŸu da söylenebilir.