Bu yıl 18’incisi düzenlenecek ICCI 2012 – Uluslararası Enerji ve Çevre Fuarı ve Konferansı öncesinde düzenlenen panelde, iş dünyasının gündemindeki “Türkiye Enerji Sektöründe Yatırım Ortamı” konusu değerlendirildi.

 

Sektörel Fuarcılık tarafından düzenlenen “Türkiye Enerji Sektöründe Yatırım Ortamının Değerlendirilmesi” başlıklı panele, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı, ICCI Organizasyon ve Danışma Komitesi Başkanı Dr. Selahattin Çimen, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürü Mustafa Çetin, Gama Holding Yönetim Kurulu Üyesi ve Dünya Enerji Konseyi Türkiye Milli Komitesi Başkanı Süreyya Yücel Özden katıldı. 

 

Gama Holding Yönetim Kurulu Başkanı Erol Üçer’in hava muhalefeti nedeniyle toplantıya katılamamasından dolayı Üçer’in toplantı için hazırladığı metni, Gama Holding Yönetim Kurulu Üyesi ve Dünya Enerji Konseyi Türkiye Milli Komitesi Başkanı Süreyya Yücel Özden aktardı. Özden aktardığı metinde; gerek birincil enerjide, gerekse elektrik enerjisinde Türkiye’deki talep artışının oldukça dikkat çekici olduğunu, ancak ekonomideki sorunlar nedeniyle bu talebin her an azalabileceğinin unutulmaması gerektiğini vurguladı. Özden konuyla ilgili olarak, “Türkiye’de enerji sektörüne yatırım yapan yatırımcının çok dikkatli adım atmasını öneriyoruz” dedi. 

 

Yatırımcının dikkate alması gereken hususlar hakkında da bir değerlendirme yapan Özden, “Türkiye’deki genel yönetim ortamı, ekonomik ve sosyal kalkınmadaki trend, gelişme eğilimleri, sermaye piyasası ve bankacılık sektöründeki durum, enerji piyasasındaki durum, tüketici veya kullanıcıyla ilgili talep gelişim durumu, sanayi sektöründeki durum, çalışma hayatıyla ilgili yasalar ve kurallar yatırımcının gözden geçirmesi gereken hususlardır. Bunların yanında yatırım yapılacak projenin fizibilitesi de en önemli koşuldur” diye konuştu. 

 

“Yönetmeliklerin bir an önce tamamlanması gerekiyor”

Türkiye’nin güncel koşullarını da dikkate alarak, yatırımcı açısından enerji piyasasının bir değerlendirmesini aktaran Özden, enerji sektörünün serbest piyasa koşulları altında tam bağımsız bir kurum tarafından düzenlenmesi ve denetlenmesinin henüz tam olarak gerçekleşmediğini belirtti. Özden ayrıca, “Lisans ve elektrik alım-satım konuları, borsa uygulaması ve kayıp-kaçak sorunları vb. birçok konuda kuralların ve yönetmeliklerin bir an önce tamamlanması gerekiyor” dedi.

 

Ülkede ucuz enerji ile ilgili birtakım kavramların dile getirildiğini belirten Özden, santral yatırımcısının yüksek fiyat talep ettiğini, tüketicinin de ucuz elektrik istediğini belirterek, bu iki çelişkili hususun bir an evvel açıklığa kavuşturulması gerektiğini vurguladı. “Yatırımlarla ilgili olarak teşvikler konusu da tam anlaşılmış değildir. Bir şekilde uygulamaya konulan bir teşvik mekanizması, aniden iptal edilebilmekte veya teşvik olarak beklenilen faydayı sağlamamaktadır” diye konuşan Özden, son zamanlarda hidrolik, rüzgar ve güneş konularıyla ilgili fiyat açıklamalarında bu tarz tartışmaların yaşandığını belirtti.

 

Süreyya Yücel Özden konuşmasına şöyle devam etti: “Projelerin çevresel etkileriyle ilgili genel bir anlayış var. Son dönemlerindeki HES uygulamalarında yaşanan sorunlar ne yazık ki olumlu örnekler olmamıştır. Devlet enerji sektöründe nasıl bir rol veya pay üstleneceğini çok açık ve kesin şekilde ilan etmelidir. Rekabetin içinde olacak mı yoksa sadece politika belirleyen ve düzenleyen olarak mı kalacaktır.” Özden, ayrıca bürokrasi ve finans sektörü temsilcilerinin, enerji alanında yatırım yapmak isteyen yatırımcıların hevesini, cesaretini kıracak yaklaşımlardan uzak durması gerektiğinin altını çizdi. 

 

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürü Mustafa Çetin ise yaptığı konuşmada; ana önceliklerinin arz güvenliği ve optimum üretim maliyetini sağlayabilmek için bir kaynak çeşitliliği yaratmak olduğunu vurgulayarak, “bu öncelikleri de yerli kaynakları ve yenilenebilir enerji kaynaklarını daha çok kullanarak, enerji verimliliğini sağlayarak ve nükleer güç santralleri kurarak elde edebiliriz” dedi. Çetin konuşmasının devamında her bir parametreyi açarak şöyle konuştu: “Yerli kaynaklarla ilgili olarak, çok yakın bir tarihte 7 bin MW’lık bir linyit kapasitesinin işletmeye alınması için, bakanlık olarak bir strateji ve yol haritası hazırladık, bunu da en yakın zamanda kamuoyuyla paylaşacağız.”

 

“Yenilenebilir enerji ile ilgili olarak hazırladığımız strateji belgemizde koyduğumuz hedefler var, onları yerine getirmek zorundayız. Hidroliklerde bazı kötü uygulamalarla karşı karşıya kaldığımız için kimi tıkanmalar yaşıyoruz. 20 bin MW’lık bir hidrolik potansiyelimiz varsa ve bunların ne kadarı bizim için engel teşkil ediyorsa, ilgili taraflarla masanın etrafında toplanıp, sorunlu projelerin üzerini çizip, kalan projelerle yolumuza devam etmek zorundayız. Rüzgarda hedefimizi tutturmak zor ama minimum 8 bin MW’a erişebilmemiz mümkündür.” 

 

“İkinci ve üçüncü nükleer için görüşmelere başladık”

Nükleer santrallerle ilgili olarak da bir açıklama yapan Çetin, Türkiye’de her yıl enerji kullanımında yüzde 9 civarında artış olduğunu ve bu enerji talebini karşılamak için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı olarak nükleer enerjiyi portföylerine katmak zorunda kaldıklarına vurgu yaptı. Nükleer enerji alanında ikinci ve üçüncü nükleer santralin yapımı için uluslararası görüşmelere başladıklarını aktardı. Şu ana kadar enerji piyasasında kimi aksaklıklar olmasına rağmen çok önemli adımların da atılmış olduğuna dikkat çeken Çetin, “1984 ile 2002 yılları arasında, 18 yıllık bir dönemde yap-işlet-devret ve yap-işlet santrallerinin gücünün aşağı yukarı 8 bin MW olduğunu görürüz. 2001’den bugüne baktığınızda ise, özel sektörümüz hiçbir garanti istemeden 15 bin MW santral işletmesine girmiş durumdadır. Bu çok büyük bir ilerlemedir” şeklinde konuştu. 

 

“Lisanslardaki gerçekleşme yüzdeleri artırmak zorundayız”

Liberalleşme yolunda, piyasayı bozucu etkiler yaratmadan düzenlemelerle yola devam etmek zorunda olduğumuzu vurgulayan Çetin: “Ön Lisans mekanizması denen bir mekanizma getirilecek. Şu an uygun bulma kararı çıkmamış lisans başvuruları da bu kapsamda değerlendirilecek. Ön lisans alan firmalar, lisansı alıncaya kadarki süreçte belli bir takım edinimlerini yerine getirip, lisans aldıklarında artık kazmayı vurup inşaata başlar hale gelmiş olacaklar. Burada da amacımız, lisanslardaki gerçekleşme yüzdelerini artırmaktır” dedi. 

 

Türkiye’de enerji alanında yatırım yapan şirketlerin kamunun önüne geçtiğini söyleyen Çetin, “Türkiye’de çalışan 621 adet santralimiz var. 80 yılda 300 adet santral yapılmış iken son 9 yılda kurulan santral sayısı ise 321 tanedir” açıklamasında bulundu.

 

Son olarak enerjinin özel sektöre açıldığı için ticari bir hale dönüştüğünü, ancak yine de kamu görevi olduğunun ve dolayısıyla bir düzenlemeye tabi olduğunun unutulmaması gerektiğini vurguladı. Çetin ayrıca özel sektördeki piyasa aktörlerinin rekabet edebilmeleri için üretimde kaynak çeşitliliği yaratmak zorunda olduklarının da altını çizdi.