2 Ağustos 2017 | KONUK YAZAR

4.897 kez okundu

BACADER Genel Kordinatörü Muammer Akgün

 

 

 

 

Baca İmalatçıları ve Uygulayıcıları Derneği (BACADER), 2006 yılında sektörün önde gelen temsilcileri tarafından kuruldu.

 

Kuruluş Amaçları;

• Baca sistemleri standartlarına uygun üretim yapan, ithal eden ve uygulayan firmaları bir araya gelmesi ile sektörde iş birliği imkanlarını oluşturmak.

• Sektördeki kurum ve kuruluşlarda farkındalık yaratmak.

• İnsan ve çevre sağlığını gözeten sistemlerin kurulmasına ön ayak olmak.

• Doğru tasarım ve uygulamalar sayesinde enerji odaklı çözümlerin sunulmasını sağlamaktır.

 

BACADER faaliyetleri:

• Çeşitli kurum ve kuruluşlarla yıllık ortalama 100 temas

• 2011 yılından günümüze yaklaşık 1000 personel eğitimi

• Bacalar konusunda sektör paydaşları ile koordinasyon toplantıları

• Sektör içi danışmanlık faaliyetleri

• Mevzuatların oluşturulma süreçlerine aktif katkı

• Sektörel derneklerle işbirlikleri

 

Baca Sektörü İçin Önemli Olaylara kısaca bakacak olursak;

2006   BACADER kuruluş ve faaliyetlerine başlangıcı

2008   Bacalarda CE işareti zorunluluğu başlangıcı

2009   Bacacı mesleği standartlarının kabulü ve Resmi Gazete’de

yayınlanması

2010  1.Baca ve İç Tesisat Güvenliği Toplantısı

2010   BACADER profesyonel kadrolaşma

2010   Bacacı mesleği eğitimleri başlangıcı

2011   2.Baca ve İç Tesisat Güvenliği Toplantısı

2012   Bacacı mesleği ilk belgelendirmeler

2016   Akredite kurumlar tarafından baca kontrollerinin başlanması

2017   TS 7363 revizyonu yayınlanması

2017   Meslek standartları zorunluluğunun başlanması

2017  3. Baca ve İç Tesisat Güvenliği Toplantısı

2017   1. İç Tesisat Buluşması

 

 

Baca Sektöründeki İşleyiş

 

İmalatçı, ürünü piyasaya sürebilmesi için akredite onaylanmış kuruluş ile çalışarak ürünlerine Tip deneylerini yaparak fabrika üretim kontrol belgesi alması gerekmektedir. İmalatçıların ürünlerini piyasaya sürmesi için kapsamı ile fabrika üretim kontrol belgesi ve performans beyanlarını yapmak zorundadırlar.

 

Makine Müh. Odası İstanbul Şubesi ile İstanbul Gaz Dağıtım A.Ş. (İGDAŞ) arasında yapılan anlaşma ile Makine Müh. Odası İstanbul Şubesi İstanbul genelinde sanayi ve konutlarda kullanılan doğalgazlı cihazların baca kontrollerini 2015 yılı Ekim ayından beri yapmaktadır. Sürece akreditasyon şartını sağlayan muayene kuruluşları da 2016 yılının içerisinde dahil olmuşlardır.

 

Muayene Kuruluşları;

 

1- Proje ve hesap incelemeleri

2- Malzeme ve montaj kontrolü

3- Sızdırmazlık testi yapmaktadırlar.

 

Piyasaya sürülen ürünler, iç tesisat firması ile baca firmasının birlikte hazırladıkları proje, akredite muayene kuruluşları tarafından kontrol edilerek uygun olması durumunda proje onaylanır. Uygun olmaması durumunda gerekli düzeltmeler yapılarak baca projesi tekrar onaylanmak üzere akredite muayene kuruluşuna gönderilir. Baca projesinin onaylanmasından sonra uygulayıcı firmalar tarafından projesine uygun baca montajı gerçekleştirilir. Montaj sonrası akredite muayene kuruluşu tarafından proje uygunluk kontrolü ve sızdırmazlık testi yapılmaktadır. Sızdırmazlık testi sonrasında uygun olan bacanın devreye alma süreci gerçekleştirilmektedir. Bu işleyiş İstanbul’da işleyen mekanizmadır. Bir benzeri uygulama da Eskişehir’de gerçekleştirilmektedir. Ancak bölgede sadece proje uygunluk kontrolü ve sadece pozitif uygulamalarda sızdırmazlık testi uygulaması yapılmaktadır.

 

Mevcut Durum ve Sorunlar

 

Üreticiler	Belirli üreticilerde ciddi kalite artışı gözlenmektedir. Fakat merdiven altı pazarı hala kontrolsüz bir şekilde devam etmektedir ve yeteri kadar piyasa gözetim ve denetimi yapılmamaktadır.
Onaylanmış Kuruluşlar	CE işaretleme süreci belirli olsa da piyasada farklı şekillerde belgelendirme yapılıyor. Onaylanmış kuruluşlarından imalatçılar gibi piyasa gözetim ve denetimlerinin yapılması önemlidir ama yetersizdir. Yakın coğrafyamızdaki ülkelerden alınan belgeler yanında Piyasada üretim yeri olmayan firmalara Fabrika Üretim Kontrol Belgesi düzenleyen ve üretim yerini bir şekilde taşeron olarak gösterenlerinde yıllık periyodik kontrollerinin nasıl yapıldığını onaylanmış kuruluşları denetleyen bakanlık yetkililerince dikkate alınması çok önemlidir.
Saha Uygulamaları	Proje ve uygulama kontrolleri kısıtlı olarak yapılmaktadır. Şu anda sadece İstanbul ve Eskişehir’de akredite muayene kuruluşları tarafından sahada baca denetlemeleri yapılmaktadır. Diğer illerdeki durumunda zamana ihtiyaç olduğu aşikardır.
Hermetik Cihazlar	Standart ve yönetmeliklerle uygulama kuralları belli olsa da sahada karşılığı bulunmamaktadır. Şu anda yapılmış uygulamaları TS EN 15287 standartları açısında irdelenmesi sonucu pek çok hermetik uygulamanın akıbetinin ne olacağı belirsizdir.
Kombi Baca Kitleri	Standart dışı uygulamalara sıklıkla rastlanmaktadır. CE işaretlemesi olmayan ürünlerin uygulanmaması gerekmemektedir.

 

BACADER Orta Vade Hedefleri

 

• Taslak çalışmaları bitmiş olan baca yönetmeliğinin yasal hale getirilmesi çalışmaları

• Ürün belgelendirme süreçlerinde harmonizasyonun sağlanması

• Saha uygulama kontrollerinde sürecin genele yayılması

• İmar yönetmelikleri üzerine çalışmalar

• Sadece doğalgaz değil tüm yakıtlarda doğru baca uygulamaları

• Yerel üreticilerin uluslararası pazarlara girebilecek kaliteye ulaşması

• Eşit rekabet koşulları altında kullanıcı lehine düzenlenmiş piyasanın oluşturulması sayılabilir.      

           

TS 7363 REVİZYONU İLE BACA SEKTÖRÜNDEKİ DEĞİŞİKLİKLER

 

TS 7363’te bana göre önemli başlıklar;

 

Madde 8- Konutlarda ve Isı Merkezlerinde Bacalar

 

- Paslanmaz çelik uygulamalarda asgari AISI 316L kalitede çelik kullanılmalıdır.

- Yoğuşmalı sistemlerde kullanılacak bacalarının korozyon direnci V2 sınıfında olmalıdır. Bu sınıfın belgelendirilemediği durumlarda asgari et kalınlıkları 0-300 mm çap aralığı için 0,4 mm; 301 mm - 600 mm çap aralığı için 0,6 mm ve 601 mm– 900 mm çap aralığı için 0,8 mm ve 901 mm üzeri çaplar için 1 mm olmalıdır.

- Düşey doğrultuda, ancak bir kez 45°’yi geçmeyen sapma olabilir.

- Vantilatör veya baca fan kiti doğrudan bacaya bağlanmamalıdır.

- Cihazların bağlandığı bacalara mutfak aspiratörü bağlanmamalıdır.

- Negatif çekişli sistemlerde TS EN 13384-1 standardına göre yapılan baca kesiti hesabında aşırı baca çekişini engelleyerek ve sürekli değişen doğal baca çekişini dengeleyerek sistemin verimli çalışmasını sağlamak amacı ile baca bağlantı kanalı üzerinde çekiş düzenleyici (sekonder klape) kullanılabilir. Bir çekiş düzenleyici montajı yapılacaksa ısıtma cihazı veya en düşük kottaki oda ile aynı bölümde olmalıdır.

 

- Baca montajlarında çalışacak personel, Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından verilen Bacacı Seviye 3 meslek belgesine sahip olmalıdır. Baca montajına müteakip Baca Plakası, Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından verilen Bacacı Seviye 4 meslek belgesine sahip personel tarafından doldurularak cihaz mahallinde sökülemez bir şekilde ve görünür bir yere asılmalıdır. Baca plakası, plaka kapatılamaz ve tahrif edilemez uyarısı taşımalıdır.

- Bina dışından montajı yapılan ve atmosfere açık ortamda bulunan bacalar çift cidarlı olmalı ve dış cidar paslanmaz malzemeden fabrikasyon olarak monoblok imal edilmelidir.

- 70 kW üzerindeki cihazlara ait ve çatı arasından geçen tüm bacalarda çatı arasında ilave temizleme ve kontrol kapağı tesis edilmelidir. 70 kW altı yakma sistemlerinde çatı arasında temizleme ve kontrol kapağı tavsiye edilir.

 

Ulusal mevzuat kurallarına uygun olarak, metal bacaların topraklanmasına dikkat edilmelidir. Metal bir baca yıldırım koruması olarak kullanılmamalıdır.

 

Bacaların dış parçaları için müsaade edilen azami yükseklik, TS EN 13084-1’de belirtildiği gibi aşağıdaki sınır koşullara bağlı olmalıdır:

 

- Bina ile baca dış duvarı arasındaki yatay mesafe 1 m’yi aşmamalıdır;

- Destekler arasındaki mesafe 4 m’yi aşmamalıdır;

- Son yapısal eklentinin üstündeki mesafe 3 m’yi aşmamalıdır.

 

Serbest duran bacalarda hesaplama TS EN 13084-1’e uygun olarak yapılmalıdır.

 

- Yüksekliği 20 metreden az olan bacalarda hesaplama TS EN 13384-1’e göre de yapılabilir.

- Negatif çekişli sistemlerde asgari baca çekişi 4 Pa olarak alınmalıdır.

- Coğrafi konum gereği rüzgar basıncı uygun terminaller kullanılarak sıfır alınabilir (PL=0 alınabilir).

 

Madde 9.4 Bacaların Uygunluk Kontrolü

 

Yakıcı cihazlara ait bacaların kontrolleri gaz dağıtım şirketleri, gaz dağıtım şirketlerinin yetkilendirdiği kontrol firmaları veya akredite baca kontrol firmaları tarafından aşağıdaki standartlar ve ilgili dokümanlar kapsamında yapılır.

 

- Baca kesitinin ve yüksekliğinin uygunluğu TS EN 13384-1 ve TS EN 13384-2’ye göre kontrolü,

- Baca montajının ve konumlandırıldığı yerin TS EN 15287-1+A1, TS EN 15287-2, bu standart ve imalatçı montaj kılavuzlarına göre kontrolü,

 

Bacalarda sızdırmazlık kontrolüne ilişkin olarak;

 

- Bacaların pozitif basınca göre tasarlanması halinde sızdırmazlık testi yapılmalıdır.

- Negatif basınçlı tasarımlanan bacalarda gaz dağıtım şirketi gerekli görmesi halinde sızdırmazlık kontrolünü talep edebilir.

 

Madde 11. İç Tesisatlara İlişkin İdari Hususlar

 

d- Baca yapım, bakım ve onarım işlemleri, “Bacacı-Seviye-3” MYK mesleki yeterlilik belgesine sahip personel, bacaların devreye alma işlemleri ise “Bacacı-Seviye-4” MYK mesleki yeterlilik belgesine sahip personel tarafından gerçekleştirilir.

 

Genel olarak bir sonuç değerlendirmesi yapacak olursak;

 

Bacanın tüm yakıtları kapsaması halinde sektör hacminin en az üç kat artması şüphesizdir. Bunun için hazırlanmış olan “Baca Yönetmeliği”nin bir an önce hayata geçirilmesi gerekmektedir. Sektörde son on yıllık dönemde çok hızlı gelişme kaydedilmesi artık CE işaretli bacaların aranması, montajında “Baca Montaj Personeli-Seviye 3” ve kontrolünde “Baca Kontrol Personeli-Seviye 4”a artık aranır hale gelmiştir. CE işaretlemeleri konusunda onaylanmış kuruluşların yetkinlikleri halen sorgulanır durumdadır. Özellikle alt yapısı yetersiz firmaların tercihi olan özellikle yakın coğrafyamızdaki ülkelerden alınan belgelerin düzenlediği belgelerin durumunu iyi değerlendirmek gerekir.

 

Muayene kuruluşları tarafından yapılan çalışmalardaki uygusuzlara baktığımızda baca firmalarının baca ile ilgili pek çok konuda eğitim almaları gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Eğitimlerin özellikle proje ile hesap uygunluğunun olmaması konusunu ön plana çıkarmaktadır. Bu da baca hesaplama programının iyi bilinmemesinden kaynaklanmaktadır. Sahadaki uygulamalardaki sorunları sıralayacak olursak baca plakasının yokluğu, imalatçı ve/veya montajcı firmanın projeye uygun montaj yapmaması ve kontrol personelinin de uygulamayı gözden kaçırması şeklinde gerçekleşmektedir. Sızdırmazlık testi uygulamalarında ise özellikle pozitif testlerde geçme oranı çok az olmaktadır. Negatif testlerde dahi oran oldukça yüksektir.

 

Bacanın doğru uygulanması ve kontrollerinin akredite kurumlarca öncelikle büyük şehirlerde yapılmaya başlanması ve sonrasında da kademeli olarak tüm ülke geneline yayılması ile sektör ciddi anlamda disipline olacaktır. Ancak muayene kuruluşlarının da denetlenmesi kaydı ile sistem daha da sağlıklı çalışacaktır. Son söz olarak uygulama detayları ve kontrol kriterlerinin belirtilen esaslarda muayene kuruluşları tarafından kontrol aşamalarında uygulanması tüm sektör bileşenlerini doğru baca yapılması konusunda istenilen noktaya taşıyacaktır.

 

Son olarak;  yeni yayınlanan “Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği”nde bacalar bölümü tamamen değiştirilmesi gerekecek şekilde Temmuz 2017’de Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. Konu hakkında çalışan bakanlığın sektör bileşenlerinde görüş istemesi ve bu görüşlerle yönetmelik çıkarmayı yönetmeliğin uygulanabilirliği açısından saha faydalı olacağını ifade etmek isterim.

 

Ancak, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin tanımlar bölümünde;

 

(32)       Duman bacası:  Piyeslerde veya ortak alandaki duman ve kokuları uzaklaştırmaya yarayan bacadır.

 

İfadesi,

 

(32)       Duman bacası:  Piyeslerde veya ortak alandaki insan sağlığına zararlı duman ve kokuları uzaklaştırmaya yarayan bacadır.

 

olarak,

 

Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin Bacalar bölümünde;

 

MADDE 34-

(1) Kaloriferli binaların konut olarak kullanılan bağımsız bölümlerinin oturma ve yatma hacimlerinin en az birinde ve sıcak su tesisatı bulunmayan banyo ve mutfaklarında, sobalı binalarda ise tuvalet ve koridor hariç tüm piyeslerde duman bacası yapılması zorunludur.

 

ifadesi;

 

MADDE 34-

(1) Kaloriferli binaların konut olarak kullanılan bağımsız bölümlerinin oturma hacimlerinin en az birinde ve sıcak su tesisatı bulunmayan banyo ve mutfaklarında, sobalı binalarda ise yatak odaları, banyo, tuvalet ve koridor hariç tüm piyeslerde duman bacası yapılması zorunludur.  Baca tasarımında yakıt türüne uygun baca malzemesi kullanılacaktır. Bireysel veya merkezi sistem uygulaması yapılan binaların baca hesapları TS EN 13384/1-2’ye göre hesaplanacak, baca çıkış şartları TS EN 15287/1-2’ye göre belirlenecek ve buna göre baca projesi yetkili mühendislerce projelendirilecektir. Bacalar akredite muayene kuruluşları tarafından kontrol edilecek ve uygun olması durumunda baca devreye alınacaktır. Çatılarda bacalara ulaşmak için yürüme yolları ve platformlar yapılmalıdır.