-o<t o N aa ,, "' (/J t Yüzey gerilimini azaltarak lehim damlasının daha geniş yüzeye yayılmasını temin etmek. t Esas malzeme ile derhal birleşen metal iyonlarını içererek ergime sırasında birleşmeyi kolaylaştırmak. Bunu yaparken esas malzeme ve ilave metalle reaksiyona girmez. t Birleşme noktasının ani soğumasını önlemek. t 500-550 °C civarında buharlaşarak bize lehim işlemine hazır ol uyarını yapar. Dekapan buharlaştıktan sonra (bölge kızıl vişne rengi bir hal alınca) en fazla 5 sn içinde lehimleme işlemi yapılmalıdır. Lehim yapmaz ısıtmaya devam edersek dekapan yanacak camsı bir görüntü oluşturacaktır. t Gaz dekapan (gaz flux) artık bırakmaz. 5. 1 .3. Dekapan kullanımı nda di kkat edilmesi gereken kurallar t Pasta halindeki dekapan uygun şekilde karıştırılmalı, bir vardiyalık karışım yapılmalı. Bekleye, kuruyan, pislenen dekapanlar kullanılmamalı. t Dekapan sürülecek lehim bölgesi mutlaka temizlenmeli. t Dekapan lehim bölgesine kıl fırça ile sürülmelidir. Fazla dekapan sürmenin zararı yoktur, fakat daha sonra mutlaka temizlenmelidir. t Lehimleme yapmaya başlamadan hemen önce dekapan sürülmelidir. Dekapan bekleme sırasında etkisini yitirir. t Dekapanı elinize yüzünüze ve gözünüze bulaştırmayın. Bulaşırsa bol su ile yıkayın. t Lehim sonrası dekapan artıklarını (sıçrayanlar dahil) mutlaka tel fırça ve su yardımıyla temizlenmelidir. Çünkü dekapan kimyasal bir maddedir. Temizlenmemiş toplu iğne başı kadar dekapan o borunun delinmesine neden olabilir. 5.2. Uygun Sıcaklık Lehi teli 650-700 °'C de erimeye başlar. Uygun lehim sıcaklığı 710-720° C'dir. Lehim bölgesi 700 °C'ye geldiği zaman, kızıl vişne rengini alır. Bu anda lehim teli birleşme noktasına sürülür, hemen eriyerek lehim boşluğu doldurulur. (Şekil 2) 2000 1800 1600 ıtıı:�ı:«, 1400 k.;ı'��---==.,.::..--,:..=-=:.;_;_-ı. 1100 1000 900 800 700 600 500 1200 1000 800 . ! (1435 •Fi 780 'C) (Olası en düşük erime Katı 5İ�fupJ��;gkJP O¾Cu 28%Cu 100% Cu 0% Ag Şekil 2. Giimii� bakır denge diyllgraıııı. 94 Bakır Cu % 30 ince - boru ısıtılı - Şaloma ileri geri hareket ettirilecek Bakır Cu Drayer %ısıt1ı0la0caDkrayer a. Bakır -bakıra lehim Her iki boru da bakır ise dıştaki boru daha ço ısıtılıı'. b Bakır Cu ]!];Demir FeÇ % 90 Bakır •• ·' % 1O demir boru ısıtılacak ··-·••• boru ısıtılacak b. Bakır - demir bağlantısı Bakırın iletkenliği fazla olduğu için bu durumda bakır boru daha/azla ısıtılacak. b%o r7u0 ıks ıat lı ıl na c a \ DemirFe c. Demir - demir bağlantısı % 30 ince • boru ısıtılacak emir Fel Her iki boruda demir olduğu durumlarda öncelikle kalın boru ısıtılacak. Lehim yeri eşit ısıtılmalıdır. Bunu sağlamak için malzeme cinsine göre öncelikle ısıtma yapılmalı ve şaloma devamlı ileri geri hafif hareketle oynatılarak ısının uygun dağılımı sağlanmalıdır. 5.3. Uygun Lehim Teli Kullanılan lehim teli birleştirilecek parçaların en az bir ile bir alaşım meydana getirmelidir. Bir lehim alaşımının esas metal ile iyi bir şekilde birleştirmenin birinci şartı iyi bir ıslatmadır. ıslatma lehim alaşımının esas metal üzerinde yayılabilme kabiliyetidir. İyi bir lehim teli seçildikten sonra yayılma olayı birleşecek metalin yüzey durumuna (yağ, pas, korozyon vs.) bağlıdır. İkinci şartı yapışma olayıdır. ıslatma bir yüzey olayı olmasına rağmen, yapışma bir düfizyon ve fiziko kimyasal olaydır. Düfizyon lehim alaşımın esas malzemenin taneleri arasına girmesi şeklinde cereyan eder. Ayrıca lehim alaşımı ile esas malzeme elemanları birleşerek tekrar elemanlar meydana getirirler. Yukarıdaki hassas durum dışında aşağıdaki tali özellikler olması gerekir. t Meydana gelen ara malzeme kırılgan olmamalıdır. t ıslatma işlemi sırasında lehim buharlaşarak birleşmeyeetki edecek kimyasal reaksiyonlar oluşturmamalı, lehim kalitesini bozmamalıdır. t Lehim sonrası kolayca temizlenebilmelidir. t İyi elektrik iletkenliği ve termal iletkenliği olmalıdır. t Çevre ve insan sağlığı açısından zararlı maddeler ihtiva etmemelidir. Örneğin kadmiyumlu teller lehim telleri çalışma sıcaklığı açısından çok avantajlı ve malzemeyi sarma açısından çok iyi ve ucuz olmasına rağmen Kadmiyum buharı kansorejendir. 5.3.1. Uygulamada kullanılan lehim telleri Sert lehimlemede yaygın olarak kullanılan lehim telleri aşağıdadır: t LCUP8, o/o 8 fosforlu lehim telidir. Sulu bataryaların lehimlenmesinde kullanılır. t LCUP, %7 fosforlu lehim telidir. Gazlı bataryaların lehimlenmesinde kullanılır. t LCUP6, %6 fosforlu lehim telidir. Gazlı bataryaların lehimlenmesinde kullanılır. Titreşime karşı daha hassastır. t LCUZN39SN, bakır çinko alaşımlı lehim telidir. Çelik malzemeye bakır lehimlenmesinde kullanılır. t LAg5P, LAg20Cd, LAg30Cd, LAg40Cd: Gümüş alaşımlı tellerdir; ya da Silfos, Kadmiyumsuz teller. Gümüş lehim sıcaklığını aşağıya çekerve titreşime dayanıklılığı artırır. 5.4. Uygun lehim aralığı ve lehim pozisyonu İdeal lehim aralığı 0,10-0,30 mm'dir. El ile yapılan lehimlerde bu aralık0,5 mm'ye kadar çıkmaktadır. Şekil 3'te de göründüğü gibi ideal aralıktan uzaklaştıkça lehimin dayanımı düşmektedir. Boşluk mümkün olduğu kadar iki tarafta eşit kalacak şekilde ayarlanmalıdır. O,1 mm'lik lehim boşluğunda lehim 100 mm ilerler. Emniyet açısından ilave metal gerekenden biraz daha fazla kullanılmalıdır. Lehim dolgulu yapılmalıdır. Bağlantı Kalınlığı (mm) .00 _(18 .ıs .23 .)1 Jg .46 ..$J .61 c �.. 1140,000 i 120,000 .. IJ 965.3 6 ı"\ ·� 827.4 g � 100,000 �- � 80,000 � 60,000 � r-,... ... ı..... .000 .003 006 009 .012 OIS 018 Ol! .02J Bağlantı Kal ınlığı (inches) 689.5 '2 551.6 � 413.7 'E ö Sekil 3. l.elıiııı ara/ığımıı çekme dtIJ'lllll/1111111 etJd.ıi.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=