-,j-0 o N t: .. O> O> .. en -.. ·.;; �M � [ agenda Tedavülde Bıılıınan Eıı Büyiik Baııkııot Kıı piirleri Ülke Kupür $ Karşılığı Endonezya 100 12.0 Kamboçya 100 25.1 Lübnan 100 66.0 Mozambik 100 4.2 Paraguay 100 16.1 Romanya 1 ,000,000 31.0 Türkiye 20,000,000 t- 15.0 Vietnam 100 6.4 Kaynak: MRI Banker's Guide to Currency Not: 13.01.2004 tarihi itibariyle Financial Times'de yayınlanan Yabancı ülke paraları değişim oranları alınmıştır. Dünyada 7,471 katıl ımcı üyenin sorunsuz bir şekilde işlemlerini gerçekleştirdiği SWIFT sisteminde, en çok 14 haneye ka dar değer l erin ifadesi mümkün olduğu için, 99 trilyon TL'nin üzerinde işlem yapılamamaktadır. Emisyon hacminin GSYİH'ya oranı, her ülkenin kendi ekonomik koşullarına; nakit dışı ödeme araçlarının yaygınl ığına, ül kelerin ulusal paralarının rezerv para konumunda ol up ol madıkları na göre değişmektedir. Ancak, ülkemizde bu oran (%3) koşulları bizden ve farkl ı birçok ül kede gerçekleşen oranın altında kalmıştır. Bunun en temel nedeni, yüksek enflasyon nedeniyle banknot talebinin düşük ol masıdır. Ül kemizde emisyon hacminin GSYİH'ya oranının düşük olmasının yanı sıra, ban k n ot devir sayısı yüksektir. Bunun nedeni, ekonomik birimlerin en f l asyon nedeniyle el inde banknot tutmak istememesi ve mevcut bankn otların eko n omide hızl ı dolaşmasıdır. Sonuç: Emisyon Hacmi / GSYİH : Düşük Banknot Devir Sayısı : Yüksek Sonuç ol arak tüm bu unsurlar birl ikte değerlendirildiğinde, paramızdan altı sıfır a tılarak parasal değer ve kayıtlarda genel bir sadeleştirme yapıl ması teknik bir ihtiyaç ol muştur. J "" N• K f dAI Bugüne Ka"cfar Yapılan Çalışmalal ParamızHalıı gtı}(Mln-ichı amacıyla �azırlana ilk kanun tasarısı 25.12.1998 tarihi�de B�şbakanlığa gönderil miştir. Paramıi n ? f 1t atılması amacıyla hazırlanan ikinci�nun tasarısı ise 26.05.2000 tarihinde El'<onomiden SorumllJ.,.,0,.ıciE;.t Bakanlığı'na �önderilmiştir. An�a�en'fl}syonla mü��n��htel if nedenl�rle. sürdürüle�� vj em enflasyon oranının, hem de enflasyon bek l eyişlerinin uygun düzeylere inmesinin sağlanamaması nedeniyle; sıfır atma operasyonu bugüne kadar gerçekleştirilememiştir. 38 2. TL'den Sıfır 4. TL'den Sıfır Atılmasının Zamanlaması Atılması Operasyonunun Olası Defter tutma zorunluluğu olan gerçek ve Ekonomik Etkileri tüzel kişilere dönem ortası nda ara hesa p Dol�yısıyl � perake n ?eci lerin YTL'ye geçiş • t· ı,. ··k·· t· k ·k·'-VR�\fl ıye h\JlfüU�!f.ı� ��MGMfa veya va zıye ı çı "ı.arma yu u ge ırmeme ve ı ılı , kayıt sistemi yaratmamak için uygula maya kuruşs al , yanı��fCW.'if t'f,rtEi\N,yk amamal i yıl başı nda (01.01.2005 tarihin de) cly la yu l< a _ rı W,���,.\�I\�al arı na •ı k • gıtmelerı sureklılıi< arz etmeyeceKtır. geçı ece tır. Gerçekleşmesi beklenen tek haneli enflasyona geçiş sürecinde bekleyişlerin yönlendirilmesi bakımından, en uygun dönemin Sonuç lıarak, ül kemizde sadece sıfır a tmaya i ayalı bu operasyonda yuvarlama etkisinin, zaten varolan yuvarlama etkisi yüzündE(n daha az hissedilebil eceği, ope2005 yıl ı ol duğu düşünülmüştür. 0 1 rasyomw e nflasyonisd etkisinden ziyade, tek hanel i rakaml ara indiri l mesi ndeki kararl ı l ığın ön plana çıkacağı düşünül mektedir. 3. TL'den Sıfır Atılması Operasyonunun Aşamaları Birinci aşamada, TL ve Yeni Türk Lirası (YTL) banknotlar bir yıl süre ile birlikte tedavül edecek ve bir yı l ın sonunda TL banknotlar dolaşımdan kaldırılacaktır. İkinci aşamada, diğer birçok ül ke uygulamasında olduğu gibi, YTL'ye geçildikten birkaç yı l sonra yapı lacak değişikl ikle "Türk Lirası" ibaresinin başı na konulan "Yeni" ibaresi kal dırılarak tekrar TL'ye dö n ülecektir. Yeni para biriminin ismi bel irlenirken, gel e n eksel olarak kullanılan, Cumhuriyet döneminin yegane para birimi olan ve ul uslar arası piyasalarda ül kemiz il e özdeşl eşen "Lira" ibaresi aynen muhafaza edilmiştir. Parasından sıfır atan Afganistan, Arnavutluk, Beyaz Rusya, Brezi lya, Bul garistan, Çin, Finlandiya, Fransa, İsrail, Kuzey ve Güney Kore, La os, M akedonya, Meksika, Nikaragua, Peru, Polonya, Romanya, Rusya, S ı rbistan Karadağ, Tayvan, Uganda, Uruguay, Vietnam, Yunanistan ve Zaire'de ol duğu gibi, diğer birçok ül kede de bu yöntemin kullanıldığı ve ul usal para birimlerinin başına "Yeni" ibaresinin getirildiği görül mektedir. �iperenflasyon yaşayan ve parası ndan birçok kere sıfır atmak zorunda kal an Arjantin, Brezilya ve İsrail gibi ülkelerde ise; yeni para birimlerine geçil irken, para birimleri arasında karışıkl ığa neden ol mavrhak içi n farkl ı isiml eri n kul lanı l dığı görül mektedir. Ekonomik istikrarın devamlıl ığı ile birl ikte uzun dönemde paramızdan tekrar sıfır atıl ması gerekmeyeceğinden, para birimizi n başı na "Yeni" ibaresinin konul ması mümkün olup, farkl ı bir isim kullanı lmasına ihtiyaç duyul mamıştır. Ayrıca, paramızdan sıfır atı l masının döviz kurları veya faizlerin genel düzeyi üzerinde, bekleyişleri ol umlu yönde etki lemekten başka ol uml u veya ol umsuz bir etkisinin olması da beklenmemektedir. Zira, kurları ve faizlerin genel düzeyini bel irleyen temel unsurlar ekonominin temel leri ve uygulanan istikrar programıdır. 5. Sonuç 01.01.2005 tarihinden itibaren, paramızdan 6 sıfır atılarak Yeni Türk Lirası'na geçi l ecek ol ması, enfl asyonun tek hanel i rakaml ara indiril mesindeki kararlıl ığın bir göstergesidir. 2005 yıl ı boyunca Türk Lirası ve Yeni Türk Lirası banknotlar birl ikte tedavül edeceğinden, Türk Lirası banknotların bir an önce Yeni Türk Lirası'na çevril mesi gibi bir durum söz konusu değildir. Ancak, tüm hesapların 01.01.2005 tarihinden itibaren Yeni Türk Lirası üzerinden tutul ması gerekmektedir. Halen tedavül de olan banknotlar 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren 1 O yıll ık zamanaşımı süresi boyunca sadece Merkez Bankası (Merkez Bankası şubesi bulunmayan yerlerde T.C. Ziraat Bankası şubeleri) tarafından kabul edilecektir. Mikro düzeydeki teknik hazırlıklar ın tamamlanabil mesi için önümüzde yaklaşık 11 ay l ık bir süre bul unmaktadır. Bu süre zarfında, kamu ve özel kesimde tüm kurum ve kurul uşl arı n gerekli hazırl ık çal ışmalarını zamanında tamamlaması gerekmektedir. Operasyonun başarı l ı bir şeki l de gerçekleştiril mesi için Merkez Bankası gerekl i tedbirl eri al makta, çal ışmal ar diğer kurum la rla birl ikte koordinasyon içinde yürütülmektedir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=