... C, C, N 00aı .. vı - ., 20 litrelik şişelerin kullanıldığı 4.grup su örneklerinden ise 1 O farklı bakteriyel izolat (Acinetobacter lwoffii, Acinetobacter spp., Pseudomonas spp., Stenotrophomonas maltophilia, Flavobacterium meningosepticum, Erwinia spp., Turtumella pteos, Edwardsiella iictaluri, Staphylococcus epidermidis, tanım lanamayan gram pozitif basil) belirlenmiştir. Armas ve Sutherland (1 999) tarafından yapılan bir çalışmada yerli ve ithal şişelenmiş sular incelenmiş, Pseudomonas spp. yaygın suş olarak belirlenmiştir. 8 marka suyun biri hariç ta mamından izole edilmiştir. Pseudomonas fluorescens ve P.vesicularis en sık izole edilen türler olarak bulunmuştur. Bunların dışında Burkholderia cepacia, Sphaeromonas pauci mobilis, Flavobacterium oryzahabitans, Acinetobacter junii, Comamonas sp., Moraxella, Staphylococcus spp. ve gram negatif basil formunda bakteriler izole edilmiştir. Mavridou ve ark.(1 994) Yunan şişelenmiş sula rından en sık izole edilen mikroorganizmalar olarak P.fluorescens ve P.vesicularis'i bulmuş lardır. Hunter (1 993), Morais ve Da Costa (1990) ve Bischofberger ve ark. (1 990) farklı ülke sularında yine yaygın olarak Pseudomonas tür lerinin bulunduğunu belirtmişlerdir. Trinidad'da yapılan bir araştırmada (Bharath ve ark., 2002) 262'si yerli, 82'si ithal toplam 344 şişelenmiş su örneği incelenmiş, yerli markalı suların 1 8'inde (% 6.9)toplam koliform, 5'inde (% 1 .9) E.coli, 26'sında (% 9.9) Pseudomonas spp. bulunmuştur. İthal markalardan oluşan toplam 82 şişelenmiş suda ise bu bakterilere rastlanmamıştır. Aerobik bakteriler ise 262 yerli markalı suyun 88'inde (%33.6) (ortalama 4.7x1 03 2.0x1 04 kob/ml düzeyinde) , 82 ithal markalı suyun ise 13'ünde (% 1 5.9) (ortalama 0.3x101 0.2x101 kob/ml düzeyinde) bulunmuştur. 4. Su Kaynaklı Hastalık Olayları ve Sebep Olan Çeşitli Etkenler İşlenmemiş içme suları ile ilişkili su kaynaklı hastalık vakaları yaygındır. Fakatşişelenmiş içme suyu kaynaklı hastalıklar pek yaygın değildir (Nsadze ve ark, 1 999). Kanada'da 1 984 yılında meydana gelen su kaynaklı olayların incelenmesi sonucu toplam 7 hastalık tablosunun şekillendiği, bunların tamamının içme sularından kaynaklandığı, üçünün etkeninin kesinleştirildiği, Campylo bacter jejuni tarafından oluşturulan bir olayda bir kişi etkilenirken, Salmonella sp. tarafından sebep olunan su şebekesi kaynaklı bir olayda en az 76 kişinin etkilendiği, Yersinia entero colitica tarafından oluşturulan bir başka olayda da en az üç kişinin rahatsızlandığı belirtilmiştir (Todd, 1 989b). A.B.D.'nde meydana gelen su kaynaklı hastalık olaylarını konu alan çalışmada 1 999-2000 döneminde içme suyu kaynaklı toplam 39 olayın meydana geldiği, bunlardan sebebi belirlenen 22 olayın 20'sinin mikrobiyal kö kenli olduğu belirtilmiştir. Tüm bu olaylardan yaklaşık 2.068 kişinin etkilendiği, 122 kişinin hastanelik olduğu ve ikisinin öldüğü belirlenmiştir. Olay başına etkilenen kişi sayısının 2- 278 arasında değiştiği (ortalama 1 3.5) ve has talık olaylarının yaz aylarında, özellikle HaziranAğustosarasında pik yaptığı ortaya konulmuştur. Sebebi bilinen 20 mikrobiyal olayın 9'u (% 45) bakteriyel, 7'si (% 35) paraziter, 4'ü (% 20) viral kökenli bulunmuştur (Lee ve ark., 2002). İsveç'te 1980-1 999 yılları arasında 1 1 6 su kay naklı hastalık olayı kaydedilmiş, yaklaşık 57.500 kişinin etkilendiği, 2 kişinin öldüğü belirtilmiştir. En yaygın identifiye edilen ajanlar olarak Campylobacter sp. ve Giardia lamblia belir lenmiş, Entamoeba hystolytica, Enterotoksik E.coli ve Cryptosporidium daha az sıklıkla kaydedilmiş, Salmonella ve Shigella sadece özel kuyu kaynaklı olaylardan izole edilmiştir. Tablo 5. Çeşitli Avrupa ülkelerinde 1986-1996 döneıniııde suyla ilişkili lıasıalık vakaları. Ülke Hastalık veya ajan (olay sayısı) Arnavutluk Amipli dizanteri(S), Tifo(S), Kolera(4) Hırvatistan Bakteriyel dizanteri(14), Gastroenteritis (6), HepatitA(4), Cyrptosporidiosis (1) Çek Cumhuriyeti Gastroenteritis (15), Bakteriyel dizanteri(2), Hepatit A(1) İngiltere ve Galler Cryptosporidiosis (13), Gastroenteritidis (6), Giardiasis ( 1) Estonya Bakteriyel dizanteri(7), Hepatit A(S) Yunanistan Bakteriyel dizanteri(1 ), Tifo(1) Macaristan Bakteriyel dizanteri(17), Gastroenteritis (6), Sa/monel/osis (4) İzlanda Bakteriyel dizanteri( 1) Litvanya Hepatit A(1) Malta Gastroenteritis (152), Bakteriyel dizanteri(4), Hepatit A(4), Giardiasis (1 ), Tifo(1 ) Romanya Bakteriyel dizanteri(36), Gastroenteritis(B), Hepatit(8), Ko l era(3). Tifo(1), Diğer(1) Slovak Cumhuriyeti Bakteriyel dizanteri(30), Gastroenteritis (21 ), Hepatit A(8), Tifo(2) Son birkaç yıl boyunca calic i virus kaynaklı olay ların artmakta olduğu değerlendirilmiş, hastalıklara sebep olan risk faktörlerinin ince lenmesi sonucu özellikle dezenfeksiyon işleminin yapılmamasının veya yetersiz kalmasının en önemli sebep olduğu vurgulanmıştır (Andersson ve Bohan, 2001 ). Çeşitli Avrupa ülkelerinde 1986-1 996 yılları arasında sularla ilişkili olarak gerçekleştiği bildirilen hastalık vakaları Tablo S'te verilmektedir (Andersson ve Bohan, 2001 ). 5. Sonuç Sağlıklı, kaliteli su tüketimi için bireysel ve kurumsal bazda dikkat edilmesi gereken noktalar aşağıda sıralanmaktadır. t Sadece ilgili yasal kuruluşlardan izin almış sular tüketime sunulmalıdır. t İzin almış suların izin verilen ambalajlardışında satışı yapılmamalıdır. t Kuyu sularının mümkün olduğunca tüketiminden kaçınılmalıdır. t Özellikle yoğun yerleşim alanlarının bulunduğu yerlerde kuyu suyu, yüzey suyu vb. su kaynaklarının hijyenineçok daha fazla özen gösterilmelidir. t Apartman, site vb. yerleşim alanlarında, fabrikalarda kullanılan su depolarında yer alan suların etkin bir şekilde dezenfekte edilmesi ihmal edilmemelidir. Bu tür su depolarının düzenli aralıklarla boşaltılması, biriken çökelti vb. yabancı cisimlerin uzaklaştırıl ması, deponun iyice yıkanarak dezenfekte edilmesi sağlanmalıdır. Temizlenip dezen fekte edilmiş depoya alınan suya da uygun dezenfektanlar katılmasının ardından bun ların konsantrasyonları kontrol edilmelidir. t Su şebekelerinin yetkili birimlerce sürekli kontroİ edilmeli, dışarıdan şebeke suyuna olabilecek sızıntılara karşı dikkatli olunmalı, eskiyen boruların yenilenmesi sağl anmalıdır. t Su kaynaklarının ve işletmelerin denetim lerinin etkin bir şekilde yapılması sağlanmalıdır. Olayların Vaka toplam sayısı sayısı 14 59 29 1.931 18 76 20 2.810 12 1.010 2 16 27 4.884 1 10 1 863 162 19 57 745 61 5.173 Slovenya Gastroenteritis (33), Bakteriyel dizanteri(8), Hepatit A(2), Amipli dizanteri(1 ), Giardiasis (1) 45 - İsveç Gastroenteritis (36), Campy/obacteriosis (8), Norwalk-like virus(4), Giardisis (4), Cryptosporidiosis (1 ), 53 27.074 Amipli dizanteri(1), Aeromonas (1) İspanya Gastroenteritis (97), Bakteriyel dizanteri(47), Hepatit A(28), Tifo(27), Giardiasis (7), Cryptosporidiosis (1 ), Diğer(1) 208 - "' ·;;; {! 128
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=