Hasan Tüter Hakina Yüksek Mühendisi sI ı9n6d 3a - A1 9l6m7a nyyı lal 'adraı Maraa kd ii ns lei ğYi üekğsietki mMi , üdhaehna shoennr da i ds lai ğKi aiyhntai ks aMs ı ün ı tl aa mr , abmal as dı nı .ç lUı zkuanp lyaı rl l, a br rSüel öl nri kveel Aı s.ıŞ .s' da en tkr aa zl laenr i v (a b y e u r i ı h l ş a a l r e r a t -k k m ı , z e h g a k ın l o e nn s u ui l ) h a t r p i ı y r n o a d j ç a e l d ç e u a n y l d ı a ş ir n a m n f e i T r , m ü im ta e l a a r l r a b a t u, d r a a te d n s a ış i n s mtaarmnlaıkkthadizırm. eti vermekte ve tecrübelerini akOZET Buhar veya kızgın su kazanlarında meydana gelen hasarlar çoğunlukla işletme hatalarından kaynaklanmaktadır. Ancak konstrüksiyon, malzeme imalat ve techizat da kazan hasarına sebep olabilmektedir. Makalede tipik kazan hasar sebepleri ve giderilmeleri hakkında kısaca bilgi verilmeye çalışılmış, belirli bir zaman dilimindeki hasar cinsleri istatistiki olarak gösterilmiştir. ABSTRACT Damages occurring in steam or hot ıvater boilers generally lıappen due to operational mistakes. But coııstrııction, prodııction ınetlıod of the ınaterial aııd eqııipmeııt also ınay caııse boilers to be daınaged. in this article brief inforıııatioıı oıı typical caıısesfor boiler daınages aııd ways toprevent theııı isprovided aııd daıııage types occıırring in a certaiıı tiıne piece are slıoıvıı statistically. 232 •• YUKSEK BASINÇLI KAZANLARDA MEYDANA GELEN HASARLAR Damages Occurring in High Pressure Boilers Buhar kazanları ve boru hatlarındaki hasar, uzun bir işletme zamanından sonra genellikle muhtelif kısımların yorulması sonucu meydana gelir. Personelin tehlikeye atılmaması ve maddi zarar meydana gelmemesi için imkan dahilinde hasarları önlemek üzere gereken her şey yapılmalıdır. Aşağıda hasara sebep olacak etkenler sıralanmıştır. Tabi ki bu etkenlerden biri veya birkaçı birden hasar sebebi olabilir. Ayrıca sayfa 228'deki tabloda da (Tablo 2), tesislerdeki tipik kazan hasarları sıralanmıştır. 1. Malzemeden Kaynaklanan Hasarlar Kullanılan malzeme hatalı olabilir veya açık normlara rağmen nadiren de olsa kullanma yyaepriınlmeamuyışgoulnaboililrm. ayabilir; uygun seçim 2. Zorlamadan Kaynaklanan Hasarlar Kalınlıklar; mesela TRD veya AD - Merkblat gibi mukavemet hesapları nizamnamelerindeki eişsleatsmlaerdae göönrceedteens pfai tr e d i l i r. B u n a rağmen k edilmeyen, tesise bağlı olarak bilahare görülen ek zorlamalar ortaya çıkabilir (çok hızlı devreye alma ve devreden çıkarma gibi). 3. Şekil Verme ve İmalattan Kaynaklanan Hasarlar Bazen şekil verme de hasar sebebi olabilir. Keskin köşeli ve ani geçişli konstrüksiyonlar, hesaplarda di kkate alınmayan uzama - golemnaleyşamneveenhgaetallleı meleri, gerilime uygun kaynak birleşmeleri çok zararlıdır. 4. İşletmeSırasında Oluşan Hasarlar Hasara ekseriya işletme sebep olur. Zamanla oluşan malzemenin kırılgan hale gelmesi, soğuma noksanlığı, işletmede veya bakımda yapılan hatalar, aşırı zorlama ve aşırı sıcaklı k, korozyondan dolayı oluşan değişi kl ikler snıeradleanniaybleilirm. alzeme incelmesi gibi durumlar Tablo 1 , TÜV Kurumu' nun 1 980'den 1 986ya kadarki zaman dilimi içerisinde kazan hasarları ve sebepleri ile ilgili istatistiki değerleri göstermektedir. Ortalama olarak her sene kazan mevcudunun % 1 , 3 ü hasar görüyor. Hasarsebepleri incelendiğinde hasarların, konstrüksiyon- imalat - %ma6lz2egmibei-ypüroje ve hesap hatalarından ziyade, ksek bir oranla, hatalı işletme ve bakımdan kaynaklandığı ortaya çıkmaktadır. Bu hata grubu; devreye giriş ve çıkış esnasındakiler zi l oe rvl aemy aa ivş el e st mu eh ayzeı rbl aamğ l aı ysai sntemma idnai nn hdaotl aa lyı ıçaaşl ı ışr ı ması ile ilgili olabilir. Dikkat Edilmesi Gerekli Bazı Hususlar Kazan operatörü işletme talimatına riayet ederek, arıza esnasında bilinçli ve sorumluluk duygusu içerisinde hareket ederek hasarların azalmasına katkıda bulunabilir. Aşağıda, dikkat edilmeleri shaağlilnaydaeb,ileişcleetmenin daha az zarar görmesini k bazı hususlar belirtilmiştir. a) Sistemin devreye giriş çık matlarında müsaade edileışnlasrıcı,aikş l l ı ekt dmeeğti şai ml i Isıtmh ıaz lzaar ımn aangıöirçeinotl ma a l ı d ı r. kribi değerler O Tuğla örgüsü kazanlar için tkr. 10-12 saat. O Üç çekişli kazanlar için behar tutuncaya (373°K) kadar 60-70 daki ka sonra her 0,5 bar basınç artımı için bir daki ka. O Su borulu kazanlarda sıcaklı k yükseltilmesi 6° K/dk ve basınç yükseltilmesi 1,5 bar/dk nır değerdir. sıO Hızlı buhar üreticiler (örneğin cebri sirk lasyonlu kazan) tam yakma kapasitesi i ü le Tablo 1. Büyük Su Hacimli Kazanların Hasar Cinsleri ve Hasar Görme Sebepleri (1980-1986 seneleri arasında TÜV ıarafindan yapılan bir çalışmanın sonuçlarıdır.) Parçalardaki Çatlak İmalat Bakım ve İşletmeye Bağlı Hasarları Hatası Hatalar Ocak alev borusu 17 34 Arka duman 61 69 çDeuvmi r ma ne bhoürcurl ea rsı i 90 156 Dış zarf 33 19 Dip 52 65 Dış zarf/Dip 43 17 Ocak alev borusu /Dip 33 54 Takviye (Dış zarf/Dip) 116 40 Diğerleri 27 20 Deformasyon 4 59 (Köorro:ozcyaokn çökmesi) 15 242 Diğer hasarlar 5 23 Toplam 496 798
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=