M o o "' o >, w M a, >, .. ın J OKUTAN MIÜHENDİSLİK ■ SiGARA ME • ODALA Designing For Smoking Rooms l 1. Giriş 1992 yılında US Çevre Koruma Örgütü'nün, çevredeki sigara dumanını (ETS) A sın ı fı kanserojen maddeler sınıfına katmasının ardından, Kalifornia'da 1994 yılında sigara içmeyen çalışanların çevredeki sigara dumanına maruz kal ması nı önlemek için bir yasa çı ka rıld ı. Bu yasanın sonucu olarak, Kalifornia'da işyerl erinde sigara içilmesi kıs ı tl andı . Böylece işçi l eri n işyerindeki kapalı alanlarda tütün ürünlerini kullanmaları yasaklandı ve bunun sorumluluğu işverene ait oldu. Bir çok işveren işyerlerindeki bir odayı sigara içme odası olarak kullandırmakta fakat bu odalar sigara içme yasasında belirtilen kurallara uymamaktadır. Bu makale daha çok sigara içme odalarının nasıl yapılması gerektiği hakkında bilgi içerir. Sigara içme odası dizayn etmek isteyenlerin ilgisini çekecek önemli bulgu ları burada bulabilirsiniz. I2.Sigara içme Odaları Sigara içmek için özel olarak dizayn edilen odaların özellikleri aşağıdaki gibidir: a) Aspiratör tarafından odadaki hava direkt olarak dışarıya atılır. b) Sigara içme odalarından gelen hava, binanın diğer bölgelerinde resirküle edilmez. c) Sigara içme odaları bir çalışma odası olarak görülmemelidir. Bu odalar çalışanların bakım işleri hariç, içeride kalma zoru nluluğu olmayan odalardır. Bu makalede a ve b kriterlerine ayrı ntıl ı olarak değinil mişti r. Negatif basınçlandırma ve diğer ayırma teknikleri sigara içilen odadaki havanın, binanın diğer kısımlarına yayılmamasını sağlar. Bu makale, hava82 Yazan: Ashrae Üyesi L. Alevantis ve J. Wagner, W Fisk, D. Sullivan, D. Fau/kner, L. Gunde/, J. Waldman, P F/esse/ Çeviren: Mak. Yük. Müh. Şenay Orman Kaynak: ASHRAE Journa/, Temmuz 2003 landırmanın nasıl yapıldığından çok sigara içilen odalardan sigara içilmeyen odalara olabilecek sızıntının nasıl minimize edilebi leceğin i ele al maktadır. 3. California'da Sigara İçme Odası Çalışması 1. Aşama: 1991 yılından 1994 yıl ına kadar içerisinde sigar9 içilen 23 kamuya açık bina incelendi. Bu binalarda değişik tipte sigara içilen bölgelerin dizaynının etkinliği üzerine çalışı l d ı . Müstakil sigara içilen/sigara içilmeyen bölgelerle, bitişik sigara içilen/sigara içilmeyen bölgeler ve sigara içme odalarının tamamen izole edilmesi üzerine ça l ış ıl dı. Sigara içilen ve sigara içilmeyen bölgelerdeki nikotin ölçüldü. Buna ilaveten, sigara içilen ve içilmeyen odaların havası içerisinde bulunan SF6 gazının konsantrasyonu ölçüldü. ETS miktarını azaltmanın en etkili yolu; sigara içilmeyen bölgeden sigara içilen bölgeye hava geçişi olması ve sigara içme odasındaki havanın direkt dışarı verilemesidir. Sigara içme odalarının performansını belirlemedeki değişken leri söyle sıralayabiliriz: birincisi kapı açma modelleri, ikincisi sigara içme odasındaki alçak basınç, üçüncüsü eğer sigara içilen bölgeyle sigara içilmeyen bölge arasında ortak açık tavan plenumu varsa buradan hava sızı n tısı olmasıdır. İncelenen 23 binanın hepsinde sigara içme odası vardı. Ancak sadece dört binadaki sigara içme odası yasaya uygun şekilde dizayn edilmişti. 2. Aşama: Bu çalışmanın amacı 1. aşama çalışmasına bağlı olarak laboratuvar koşulları altında kontrol edilen sigara içme odalarının performansı için değişkenlerin etkisini ölçmekti. Bu çalışma 1999 ve 2002 yılları arasında yapıldı. Sigara dumanı oluşturma makinası ve otomatik açılan kapı bulunan bir sigara içme odasında yirmi yedi deney yapı ldı. Test odasının özell ikleri Tablo 1 'de yer almaktad ı r. Sigara içme odaları nın performansını hesaplamak için sigara içilen ve sigara içilmeyen odalardaki SF 6 gazı nın konsantrasyonu ölçüldü. Çünkü ETS bileşiklerinin dinamiği ve bir yerden başka yere geçişini SF 6 gazı ve ETS'nin miktarı belirler. Bu deneylerde sigara içme dumanının geçtiği üç adet tanecik fazında ve iki adet gaz fazında ETS izlemesi yapıldı. Bu tanecik fazı nda izleme yöntemleri; toplam madde parçası(PM), PM -scopoletin fazı ve PM'nin 370 nm (UVPM)'de görsel olarak emilmesidir. İki gaz fazında izlenenler ise nikotin ve 3-EP'dir. Oda testinde, sızıntı olabilecek üç mekanizma bulundu. Bu mekanizmalar aşağıda veril m iştir: a) Sigara içme odaları sigara içilmeyen odalara göre yüksek basınçta olduğu zaman, duvar çatlakları ve kapı altındaki boşluktan dolayı sızıntı oluşur.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=