M c:, c:, N a >, w M "' >, .. (/) ·;;; -~ ., C .; "' ·;;; ı! Kyoto Protokolü esneklik mekanizmaları içinde ülkemizin sözleşmeye ve protokole taraf olmasından sonra uygulayabileceği en uygun m ekanizmanı n, Ek-I ülkeleri arasında proje karşılığında, karşılıklı anlaşmaya dayalı olarak yapılacak "Ortak Uygulama Projeleri" olduğu görülmektedir. Bu kapsamda sera gazı emisyonlarını azaltmada önemli bir yeri olan enerji tasarrufu, enerji verimliliği ile yeni ve yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili projeler dikkat çekecektir. Temiz Kalkınma Mekanizması: Ek-I dışı taraf ülkelerin sürdürülebilir kalkınmayı gerçekleşti rmek ve sözleşmenin nihai amacına katkıda bulunmak amacıyla Ekl'de yer alan tarafların emisyon azaltım taahhüdünü gerçekleştirmek için Ek-I ve Ek-I dışı ülkeler arasında yapılacak proje faaliyetlerini kapsamaktadır. Söz konusu projelerin, BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi tarafından onaylanmış olması gerekmektedir. Temiz Kalkınma Mekanizması ile gelişmekte olan ülkelerde proje karşı l ığı emisyon indirimi yapılması çok güç olacaktır. Zira yapılacak bu faaliyeti ülke sı n ırları içinde gerçekleştirmek daha doğru bir seçenek olarak ortaya çıkmaktad ır. Devlet İstatistik Enstitüsü verilerine göre, Türkiye'de birincil enerji ilişkili CO 2 emisyonu 1990 yılında 127.2 milyon ton olarak gerçekleşirken, alınan tüm tedbirlere rağmen, 2000 yılında CO 2 emisyo nl arı artan enerji ihtiyacına paralel olarak 210.4 milyon tona ulaşmıştır. Ayrıca birincil enerjiden kaynaklanan toplam CO2 emisyonunun 2005 yılında 295.3 milyon ton ve 2010 yılında ise 403.6 milyon ton seviyesinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 2000 yılı temel CO2 göstergeleri açısından Türkiye, dünya ülkeleri arasında, toplam CO2 emisyonunda 23., kişi başına düşen CO2 emisyonu açısından 72., CO 2 emisyonun gayrı safi yurt içi hasılaya oranında 54. ve satın alma gücü paritesi dahil gayrı safi yurt içi hası lanın CO 2 'ye oranında ise 48. sırada yer almaktad ır. Türkiye, Birleşm iş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Kyoto Protokolü kapsamında sürdürülebilir kalkınma ilkesi doğrultusunda, bir yandan kalkınmasını sürdürürken, diğer yandan iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin azaltılmasına yönelik yürütülen 74 küresel mücadelede yerini almayı amaçlamaktadır. Bu amaçla sözleşmeye taraf olmak için, "İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesinin Onaylanmasına Dair Kanun Tasarısı" yeni yasama döneminde Çevre ve Dı şişle ri Komisyonlarında tekrar kabul edilerek Genel Kurul'a sevk edilmiştir. Sözleşmenin TBMM Genel Kurulu'nda onaylanmasın ı müteakip, ülkemiz sözleşmeye taraf olacaktır. Türkiye, sözleşmeye taraf olduktan sonra, iklim değişikliği ile ilgili ulusal politikalarını belirlemek ve belirlenen ulusal politika doğrultusunda Birleşmiş M illetler İklim Değişikliği Sekreteryası'na Ulusal Bildirim'i sunmak zorundadır. ı 6. Sonu~ ve Öneriler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ile, Ozon Tabakasının Korunmasına Dair Montreal Protokolü kapsamında kontrol altına alınmayan diğer sera gazları kontrol altına alınmıştır. Bu kapsamda, CFC'lere göre daha düşük ozon inceltme potansiyeline (ODP) sahip olan alternatif diğer gazlara ülkemizin İDÇS'ye taraf olması ile birlikte bir kısıtlama getirilecektir. Montreal protokolünde madde bazında kısıtlamaya gidilirken, Kyoto Protokolü ile toplam sera gazlarında ortalama bir indirim hedeflenmektedir. Bu çerçevede, Kyoto Protokolü ile kontrol altına alınan altı sera gazından herhangi bir gazda artış olursa, diğer gazlarda daha fazla indirim yaparak indirimin dengede kalmasına imkan verilmektedir. Türkiye'nin İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi'ne henüz taraf olmadığı ve Kyoto Protokolü'nün 2003 yılında yürürlüğe girme ihtimali dikkate al ı ndığında, sera gazı emisyonlarının azaltılması konusunda; 1. "Küresel düşün, yerel uygula" ilkesi çerçevesinde halkın bilinçlenmesine önem verilerek, evde, büroda, otelde, işyerinde kısaca her yerde enerji tasarrufu ve enerjinin verimli kul lan ı lması teşvik edilmelidir. 2. Atığın yerinde tasnifi yapılarak, tekrar kullanımı üzerinde kamuoyunun bilinçlenmesine önem verilmeli, özellikle kağıt üretiminde, kullanılmış kağıdın geri kazanım oranı artırılmalıdır. 3. Çevreye olan duyarlı lığın bir işareti olarak özellikle ülke genelinde büyük tesislerin ISO 14001 belgesi alması sağlanmalı ve her bir tesisin Kyoto Protokolü kapsa mında 2010 yılı için "gönüllü" olarak sera gazı emisyon indirim hedefi belirlemesi teşvik edilmelidir. 4. Ülke genelinde CO2 emisyonunun azaltılması için orman varlığının artırılmasına ayrı bir önem verilerek, tesislerin sera gazı indirimine karşılık gelmek üzere özel orman alanlarının artırılmasına yönelik projelerin hayata geçirilmesi desteklenmelidir. 5. Yeni ve yenilenebilir enerji kaynakların ı n kullanımının yaygınlaştırılması özendirilmeli, orman alanlarında olduğu gibi bu faaliyet sonucu indirilecek emisyon miktarı tesisin alacak hanesine kaydedilmelidir. 6. Sera gazı azaltımında doğrudan bir faktör olan yakıt ikamesi ile teknoloji transferi konusunda hassasiyet gösterilmelidir. 7. Yapılan her bir faaliyet sonucunda gerçekleştirilen sera gazı emisyon azaltım mi k-tarları belge altına alınmalıdır. Kaynaklar 1. Kökçam, Z., Türkiye'de Yakıt Tüketiminden Kaynaklanan CO2 Emisyonunun Genel Bir Değerlendirmesi, İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları 2000, Çevre Bakanlığı, İstanbul. 2. Bahadır, A.Erem, İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Kyoto Protokolü, İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları 2000, Çevre Bakanlığı, İstanbul. 3. Kökçarn, Z., İklim Değişikliği ve Türkiye. Ankara, 4. Uluslararası Kojenerasyon Konferansı Bildiriler Kitabı. 1998, Teknik Yayıncılık Tanılım A.Ş., İstanbul. 4. NationalReport on Climate Change, Turkey, November 1998, MinistryofEnvironment, Ankara. 5. Base Case Analysis of Energy Development and CO2 Emissions in Turkey, Noveınber 1998, Ministıy ofEnergy andNatura/ Resources, Ankara. 6. United Nations Fraınework Convention On Climate Change, 1992. 7. United Nations The Kyoto Protocol to the Coııvention On Climate Change, 1998. 8. CC:Train, The UNFCCC: Challeııges, Opportunities and Outstanding fssues, Version 3.0, 9. Vital Cliınate Graphics, The Impacts of Clinıate Change, UNEP, GridArendal, 10. Greenhoııse Gas fnventory Reporting fnstrucıions, Revised 1996 IPCC Guidelinesfor National Greenhoııse Gas Jnventories, Jntergovernmental Panel on C/inıa/e Change. itı
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=