M "' >, .. rn Suların Kullanma Hakkı ve İşletilme usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik", t 10.06.1949 tarih ve 5442 sayılı "İl İdaresi Kanununun 9. Maddesi" dir. Maden ve Petrol Kanunu'nda olduğu gibi sahaların sınırlarını ve hak sahiplerini belirleyecek, hak sahipleri arasındaki ilişkiyi düzenleyecek, sahaların tekniğine uygun olarak işletilmesini denetleyecek bir otoriteye gereksinim vardır. Bu otorite, jeotermal enerji konusunda Maden İşleri Genel Müdürlüğü ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne benzer bir görev yapmalıdır. Yeni bir genel müdürlük kurulması istenmeyebilir, bu durumda, görev Maden İşleri Genel Müdürlüğü'ne verilebilir. (Bu cümleden jeotermal enerjinin maden kanunu kapsamına alınması anlaşılmamalıdır). Jeotermal kaynaklardan üretilebilecek başta karbondioksit olmak üzere gazlar, tüm endüstriyel mineraller ve sıcak suları içine alan birkaç maddelik bir çerçeve "Jeotermal Kanunu" ile ruhsat ve denetim görevi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na bağlı uygun bir kuruma verilebilir. Jeotermal kaynakların kullanımına ilişkin detaylar, bu kurumun hazı rlayacağı yönetmeliklerle çözümlenebilir. Yönetmelik için İzmir Valiliği, Jeotermal Enerji Yönetmeliği (taslak)[4] bir başlangıç noktası olarak alınabilir. 3.2. Mevcut Projelerde Yaşanan Olumsuzluklar Bir jeotermal kaynaklı bölgesel ısıtma projesi için ilk önce, sahanın kapasitesinin araştırılması ve gereksinim duyulacak enerjinin sahadan nasıl karşılanabileceği araştırılmalıdır. Bu amaçla jeotermal rezervuara yönelik bir çalışma yapılması gereklidir. Bu çalışmada üretim ve reenjeksiyonun nasıl yapılacağı, sahadan ne kadar sıcak su ve enerji çekilebileceği, gelecek yıllarda sahanın nasıl bir tepki vereceği bu proje ile ortaya konulma lıdır. Bu çalışma ülkemizde hiçbir sahada proje uygulanmadan önce yapılmamıştır. Bu nedenle de Balçova sahası hariç, hiçbir jeotermal kaynaklı bölgesel ısıtma sisteminde reenjeksiyon için araştırma ve yatırım yapmaya uğraşılmamıştır . Reenjeksiyon konusu ve maliyeti fizibilite raporlarında dahi yer almamıştır. Gelişi güzel yapılan reenjeksiyon uygulamaları sahalarda soğumalara neden ol muştur. Yukarıda sözü edilen rezervuar projesi, 138 tesisler kurulduktan sonra olmak üzere, sadece Balçova [5] ve Kızıldere [6] sahalarında yapılmıştır. Bölgesel ıstma projelerinde korozyon ve su kaçakları, sistemlerin verimli ve ekonomik çalışmasını engellemektedir [7,8]. Sistemlerde yanlış proje ve uygulamalar nedeniyle hidrolik ve termal dengesizlikler oluşmakta, abonelerin bir kısmı ısınamazken; bir kısmı da aşırı enerji tüketmektedir. Sistemler gereğinden fazla elektrik enerjisi tüketmekte [9], birçok işletme aylık gelirlerinin tamamıyla elektrik faturasını dahi ödeyemeyecek durumdadır. 3.3. Finansal Sorunlar Bölgesel ısıtma projeleri genellikle Özel İdareler ve Belediyelerin katkısı ve öncülüğünde kullanıcılardan toplanan paralarla finanse edilmektedir. Kullanıcıların katılımını sağlamak için aylık kullanma bedelleri çok düşük tutulmaktadır. İlerleyen yıllarda işletme gelirleri, işletme masraflarını karşılayamaz duruma düşmektedirler [7]. Bu projelerin hiçbirinde, kabul edilebilir kriter ve standartlarda hazırlanmış, tutarlı fizibilite raporu yoktur. Jeotermal sahaların kapasitesindeki belirsizlikler, tutarlı fizibilite çalışmaları yapılmasını engelleyen en önemli unsurdur. Arama ve rezervuar çal ışmal a rı büyük mali riskler içermektedir. Bu nedenle, jeotermal sahaların geliştirilmesi ve rezervuar performanslarının belirlenmesine yönelik çalışmaların, devlet tarafından yapılması veya önemli ölçüde devlet desteği ve teşviki görmesi gerekir. İzmir ve çevresindeki tüm jeotermal sa haların rezervuar performansı n ı belirleyecek ve sahaları üretime hazır hale getirecek bir projenin 6-9.5 milyon $ arasında bir maliyete sahip olacağı hesaplanmıştır (1 O]. Jeotermal enerji kullanılan bölgelerde, çoğu ithal fosil yakıtların kullanımı azaldığına göre, fosil yakıtların meydana getirdiği çevre kirliliği ve insan sağlığına olan olumsuz etkilerinin azalması, sosyal maliyet, toplum ve devlet bütçesine olumlu katkılar sağlayacağına göre, bu projelere bir takım teşvikler sağlanmasına, özel sektörün de bölgesel ısıtma projelerinin işletmesine talip olmasını sağlayacak teşvik ve düzenlemelere gereksinim vardır. Kaynaklar 1. Batık, H., Koçak, A., Akkuş, i, Şimşek, Ş., Mertoğlu, O., Bakir, N., 2000. Geothermal energy ııtilisation development in Tıırkey-present geothermal sitııations and projections. in: Proceedigs World Geothermal Congress 2000, Kyııshıı-Tohııko, Japan May 28-Jııne J0,p.3433-8. 2. Şimşek, Ş., 2001. An owerview ofgeotherınal developments in Turkey. Proceedigs of JTJT Symposium on Geothermal in Asia, Feb.28- March 1, Tokyo, Japan.,p.17-23. 3. Mitsubishi, CFG, 1990. Germencikgeothermaljieldfeasibility report, part 2. 4. (2000).İzmir Valiliği Jeotermal Enerji Yönetmeliği Taslağı. 5. Satman, A., Serpen, U. Onuı; M, 200/. İzmir-Balçova-Narlıdere jeotermal sahasıııın rezervuar ve üretim peıformansı projesi. Cilt 1-2. İTÜ Petrol ve Doğal Gaz Mühendisliği Bölümü. İstanbul. 6. ENEL, Ente Nazionale per L'Energia Elettrica Unita Nazionale Geotemica, 1998. Optimisation and development of tlıe Kizildere geotlıermal jield. Pisa. 7. Erdoğmıış, A., B., 2003. Economic assessment of Balçova-Narlıdere geotlıernıal district heating systenı. MSc thesis. İzmir Jnstittııte of Technology, Dept. of Mechanical Eng. 8. Çanakçı, C., 2003. Jeotermal bölge ısıtma sistemleri: Balçova örneği. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylük Üniversitesi, Makina Müh. Bl. 9. Şener, A., S., 2003. Optimisation of Balçova geothermal district heating system. MSc thesis. İzmir lnstittııte ofTechnology, Dept. of Mechanical Eng. 10. Toksoy, M., Aksoy, N., Serpen, U. 2003. İzmir ilijeotermal enerji politikası ve bölgesel jeotermal eneıji plam için öneriler. Geocen reporı 3. İYTE, Jeotermal Enerji Araştırma, Geliştirme, Test ve Eğitim Merkezi.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=