.., CC >> N .. :ı ,aı ' N o, .. il) "iii ·e, ., C iv "iii Bu reaksiyon enjekte edi len sudaki oksijeni tüketeceği için yeraltı kaynağındaki bi k (oksijensiz) ortam devam eder vaendaeemroir i ndirgenmiş Feı+ hal iyle suda çözünmüş oBlua r ar ekakkasl ı r . iyon bi ttikten sonra suda hala çözünmüş oksijen mevcutsa, Feı+ iyonu Fe 3+ iyonuna yükseltgeni r ve Fe(OH) 3 kelti si meydana geli r. Bu durumda (yç a ö ni çözünmüş oksi jen ihtiva eden sularda) yüksek miktarda çözünmüş demi maz. Demi r ve manganezin su ka r y rında bulunmaları i le i lgi l i olarak şu b b niu a lg l k ui l l n a er genel olarak kabul edi lmektedi r: 1. İçinde yüksek miktarda demi r ve/veya manganez bulunan bütün y rında anaerobik (oksijensi cuttur ve karbondioksit k ozn) soaernrt taarml at ı s yms ouenl vau yüksekti r. Demir ve manganez bu tür su kaynaklarında indirgenmi ş ve suda çözünürlüğü yüksek olan Feı+ ve Mnı+ hallerinde bulunurlar. Karbondioksiti n yüksek mi ktarda olması bakteriy yetin yüksek olduğunu gösteri r. el faali2. Düşük mikLarda demir ve manganez ihti va eden ve kaliteli su üreten kuyuların yakınlarına organi Len sonra bu kuyu l k a a rd t ı a k l d a e r m dei rş/amr j aendgial dn iekz konsantrasyonlarının arttığı görülmüştür. Organi k maddeleri oksitleyen bakteriler aynı zamanda oksijeni de tüketi rakta anaerobi k ortam meyd a n ar vgeetl io r. p 3. Suda çözünmüş oksijen mevcutsa, FeH hal i demi rin tek kararlı halidi r. Bunun gi bi , oksijenl i rarlı hali Mn4+toür rt . a Bmudnal a mr aa nnc bik ortamda Feı+ ve Mn2+ (i n g a d a k ni reag zen i ann emkr oi aş ) hallerinde kalırlar. 4. Bazı bakteri türleri anaerobik ortamda demir ve manganezi , Fe 2+ ve Mnı+ leri ne indirgerler. Yani, bakteri ler Fe2+ h a v l e Mn ı+ oluşumunu teşvik eden anaerobi k ortamı meydana getirmekle kalmayıp, demir ve manganezi doğrudan indi yerek suda çözünür olan Feı+ ve M rg n eı+ iyonlarını oluştururlar. 5. Çözünmüş demi r ve manganez i htiva eden bir suya oksijen ekleni rse Fe(OH), ve MnO2 çökeltileri meydana gel i r: 4Feı++O2+10H2O 2Mnı++O 2+2H2O 4Fe(OH)3 + 8H+ 2Mn02 + 4H+ 6. Aerobi k (oksi jenl i ) ortamda faal iyet gösteren bazı bakteri türleri Feı+ ve Mnı+ iyonlarını yükseltgeyerek FeH ve MnH (Fe(OH)3 ve MnO,) meydana getiri rler. Yani o ae ks robik ortamda, demir ve manganez hem ijenle doğrudan reaksiyona girerek, hem de bazı aerobi k bakteri ler tarafından 136 oksitlenerek çözünürlüğü düşük FeH ve MnH iyonlarına dönüşürler. Özet olarak şunlar söylenebilir: Mühi m miktarda demi r ve manganezi zünmesi içi n suda anaerobi k ve n i n s d uid rg a e yçiö ci bi r ortamın oluşması gerekli leri n suda çözünen halleri d Fe irı. + Bvue mMe tna2l+ sadece anaerobi k ortamda Lermodinami k kararlılığa sahiptir. İçinde demi ganez olan bi r su havalandırılırsrav(eokmsia je n n eklenirse), Fe(OH)3 ve MnO2 çökeltileri t a eşekkül eder ve bunlar çökerek sudan y Barzıılırglaörl.lerde tabakalaşma neticesi demi r ve/veya manganez konsantrasyonlar ı yükselebi lir. Ti pi k bi r senaryo şu şeki lde gerçekleşi r: Sı cakl ığın yüksek olduğu aylarda (temmuz-ağustos), gölde ılık-sıcak bi r üst tabaka ve serin ve hareketsiz bi r alt tabaka oluşur. Bakteriyel faal iyetler neticesi alt tabakada anaerobik bi r ortam meydana geli r. Gölün di bi ndeki çamurda bulunan FeH ve MnH (Fe(OH) 3 ve MnO2 ) i ndi rgenir ve Feı+ ve Mn2+ olarak suya geçerler. Mevcut bir su alma y dan su çekiyorsa, arıtmapaısteı seisğienre agl ti r teanb ha ak ma suda yüksek miktarda çözünmüş demi r ve a m n a a n er g o a b nez bulunur. Su alma noktası i k alt tabakanın hemen üstündey se, tesise alınan suda Fe(OH), ve MnO2 parçacıkları bulunacaktır. Anaerobik alt tabakanın hemen üstündeki seviyelerde çözünmüş oksijenle beraber demi r ve manganezi oksitleyen bakteriler bulunur. rDu ed ma ni r rveea kmsiaynognaan eg zi teri ler tarafından oksitr el ehr n,e i mrhl ee rmo. kNsdei jetei cnbel euo l dba ora ağk k bu seviyedeki bi r suda hem i norgani k Fe(OH)3 ve MnO2 parçacıkları, hem de yüzeyleri nde Fe(OH)3 ve MnO2 biri kmiş mi kroorganizmalar mevcuttur. Daha üst seviyelerde demi maz. Eylül-ekim a r yvl aer ı nmdaan ga an na ee zr o bb ui k l u a n lt tabaka yüksel i r ve daha üstteki seviyeleri kBaupldaru.rumda arıtma tesisi ne çözünmüş demi r ve manganez girecekti r. Kasım ayında yüzey sıcaklığı ile alt tabakadaki sıcaklık eşi sontaleneirrevr)e. Kbıüstaünb göl karışır (tabakalaşma i r süre için bütün gölde dheemokçsöitzleünnmmüş demir ve manganez, hem iş Fe(OH)3 ve MnO2 parçac ları bulunabi li r. Bi r süre sonra demir v ık e manganez tamamen oksi tlenecek, büy yen çökelti kristalleri gölün dibi cekti r. Aralık-hazi ran aylarında büt n ü e n ç g ö ö k ld ü e e çdöezmüinr mv eü şm oa nk gs iaj enne zbkuol un ns aunrt rvaes h a m s u d a y şük kalır. onları düYukarıdaki bilgi ler ni çin bazı su kay larında yüksek mi ktarda demi r ve/v n e ayk a manganez bulunduğunu ve niçi rında eser mi ktarda mevcut oldnubkalazrılıanı açıklamaktadır. Bunlara i laveten, demir ve çel i k boruların paslanması neti cesi suda çözünmüş ve parçacık halindeki demi r miktarının artabi leceği de unutulmamalıdır. :ı. Demir ve Manganezin Sebep Olduğu Problemler İçme suyunda demi masının insan sağlığırnvaehmiç a b ni dığı kabul edi lmektedi r . D a grh aza na edr azor ğı bor uul ml ubnai r ifade i le, su kaynaklarında görülen ti pi k konsantrasyonlarında bu iki metal sağlığa zararlı deği ldi r. Ancak teneffüs yoluyla vücuda giren manganezi n "manganizm" hastalığına yol açtığı bili nmektedir. Henüz genel kabul görmemiş bazı araştırmalar içme suyundan gelen manganezi n de bu hastalığa yol açabi leceği ni göstermektedi r. Bu araştırmalara dayanarak izi n veri len azami mi ktar 0.2 mg/L (AWWA, teti k sebeblerle kabul edilmiş olan 1 0 9 .0 959 ) m , e g s /L sınırının üstündedi matosi se meyi l li ş a r. h ı i s r l s a i r d o a l a r v a ü kc u h d em a o g kir r e o n aşırı miktarda demi ri n vücutta bi ri kebileceği ve çok uzun süre y masının karaci hatsızlıklarına yğoel r ü, a kçpsaaebnkik l d e r oce e z a ğ d s ia mişti r. Yaklaşık 200 kişide 1 k v dreaepkmoari lrpea dl rı nai l işinin böyle bi r ri sk taşıdığı, ancak bunun çok daha az sıklıkta gerçekleşti ği bi ldirilmektedi r O (A k W s WA, 1999). ijen i htiva eden yüzey sularında demi r konsantrasyonu 0.05 ile 0.2 mg/L arasında deği şir. Yeraltı sularında ekseriyetle 1 .0-1 O.O mg/L mi ktarlarında bulunur. Tipik manganez konsanlrasyonları 0.1 ile 1 .O mg/L anraadsirınddira. dır, 2.0 mg/L'den fazla olması çok Demi r ve manganez i zumlu maddelerdir. Enrskaenklsearğ il ç ıği nı i çgiünn dl üe 10-12 mg, kadınlar i çin ise 10-15 mg demi rin gerekli olduğu, ortalama 7-35 mg demirin ise tüketildiği tahmi n edi lmektedi r (AWWA, 1999; Montgomery bekler için günde 0.3-0.6 mg, ,1y9 e 8 t 5iş ) k . i n B le e r için ise 2-5 mg manganezi n y sız olduğu tahmi n edi lmekteetdeirr l i ( vAeWz aWr aAr , 1999). Bazı kaynaklarda yetişkinler tarafından günde yaklaşık 1 O mg manganez (çoğu yiyec tildiği bi ldi ri l emkel ek rt de de inr ( oMl mo natkg oümz ee rrye, ) 1 t9ü8k5e) . Bu rakamlar ve içme sularındaki ti pik mi tarları göz önüne alındığında, vücuda gi re k n demi r ve manganezi n çok küçük bi mının içme suy laşılmaktadır. undan gelmekte olduğ r u k a ı n s
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=