45 TESİSAT • 12 / 2025 MAKALE 3. SU SÜRÜKLENMESİNİN BAŞLICA NEDENLERİ 3.1. Buhar Hızının Artması Buhar çekişinin ani yükselmesi, kapasite üstü çalışma veya küçük seçilmiş buhar çıkış nozulu, buhar hızını artırarak kabarcıkların ayrışmasını engeller. Yüksek hız, su damlacıklarının buhar akışıyla taşınmasını kolaylaştırır. 3.2. Yetersiz Buğulaşma Yüzeyi ve Ayırma Mesafesi Kazan üst bölgesinin küçük tasarlanması, buhar çıkış noktasının su seviyesine yakın olması veya yüksek su seviyesi ayrışma alanını daraltır. Bu durum kabarcıkların doğrudan buhar hattına geçmesine neden olur. 3.3. Kapasite Üstü Çalışma ve Yanlış Kazan Seçimi Tesis yükünün artmasına rağmen kazan kapasitesinin artırılmaması, kazanı sürekli sınırda çalışmaya zorlar. Buhar hızının aşırı yükselmesi sürüklenmeyi kaçınılmaz kılar. 3.4. Separatör ve Demister Eksikliği Demister veya siklon ayırıcı bulunmayan veya yanlış yerleştirilen sistemlerde mikroskobik damlacıklar tutulamaz. Tıkanmış veya bozulmuş demister ise sürüklenmeyi azaltmak yerine artırabilir. 3.5. Hat İzolasyonu, Yoğuşma ve Kondenstop Problemleri İyi izole edilmemiş veya uzun hatlarda yoğuşma artar. Uygun tipte veya doğru aralıklarla yerleştirilmemiş kondenstoplar kondensin birikmesine, akış direncinin artmasına ve su sürüklenmesine yol açar. 3.6. On–Off Çalışan Kazanlarda Dalgalı Isı Üretimi On–off brülörlerde ısı üretimi ani değişir, kabarcık yoğunluğu artar ve yüzey düzensizleşir. Oransal beslemeli kazanlarda ise yüzey daha kararlı olduğundan sürüklenme daha düşüktür. 3.7. Seviye Kontrolünün Hatalı veya Geç Tepki Vermesi Kalibrasyon hataları veya yavaş kontrol döngüleri su seviyesinin yükselmesine neden olur. Yük değişimlerinde hızla dalgalanan seviye sürüklenmeyi tetikler. 3.8. Su Kalitesinin Uygun Olmaması (Yüksek TDS, Köpürme) Yüksek TDS ve yetersiz blöf uygulamaları suyun yüzey gerilimini düşürür, köpürmeyi artırır ve kabarcık ayrışmasını bozar. Köpük yapısı doğrudan sürüklenmeye katkı sağlar. 4. SU SÜRÜKLENMESİNİN SİSTEM ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 4.1. Su Darbesi (Water Hammer) Riski Taşınan su damlacıkları hat boyunca birikmiş kondensle birleşerek yüksek kütle hareketi oluşturur. Bu durum dirsek, vana ve bağlantı elemanlarında ciddi hasarlara yol açabilir. 4.2. Türbin ve Eşanjörlerde Verim Kaybı ve Hasar Rutubetli buhar, türbin kanatlarında erozyon ve korozyon yaratır. Eşanjörlerde ise ısı transfer katsayısını düşürerek proses stabilitesini bozar. 4.3. Enerji Kaybı ve İşletme Problemleri Rutubetli buhar, hattın efektif enerji taşıma kapasitesini düşürür. Basınç dalgalanmaları, kontrol vanalarının performansını ve prosesin kararlılığını olumsuz etkiler. 5. MÜHENDİSLİK AÇISINDAN ÖNLEME YÖNTEMLERİ • Kazan kapasitesinin tesise uygun seçilmesi • Ayrışma bölgesinin yeterli boyutlarda tasarlanması • Demister/separatör kullanılması • Hat izolasyonunun eksiksiz uygulanması • Kondenstopların doğru tipte ve uygun aralıklarla yerleştirilmesi • Oransal su beslemeli çalışma prensibinin tercih edilmesi • Seviye kontrol sistemlerinin düzenli kalibrasyonu • Su hazırlama ve blöf uygulamalarının düzenli yapılması 6. SONUÇ Su sürüklenmesi, buhar kazanlarında yalnızca kalite kaybı değil aynı zamanda ciddi bir güvenlik ve verimlilik problemidir. Yüksek buhar hızı, yanlış tasarım, uygunsuz işletme koşulları, yetersiz ayırma ekipmanları ve su kalitesindeki bozulmalar sürüklenmeyi tetikleyen başlıca faktörlerdir. Sorunun etkin şekilde yönetilebilmesi için kazan, buhar hattı, otomasyon, su şartlandırma ve işletme prosedürlerinin bir bütün olarak ele alınması gerekir. Mühendislik yaklaşımıyla yapılan doğru analiz ve tasarım kararları, sürüklenme riskini minimize ederek sistemin güvenli, verimli ve uzun ömürlü çalışmasını sağlar. n KAYNAKLAR [1] Standard steam systems literature, boiler operational guidelines, engineering references. [2] Endüstriyel buhar kazanları tasarım el kitapları. [3] Su hazırlama ve kazan kimyası teknik dokümanları.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=