54 TESİSAT • 11 / 2025 MAKALE 6. TASARIM VE SEÇIM KRITERLERI Bir pulsasyon damperinin etkinliği, doğru seçim ve tasarıma bağlıdır. Temel parametreler şunlardır: a. Hacim (Volume): Damperin toplam iç hacmi. Daha büyük hacimler, daha fazla enerji depolayarak daha iyi sönümleme sağlar. Genel bir kural olarak, pompanın bir strokta deplase ettiği hacmin 10 ila 50 katı arasında bir hacim önerilir. b. Ön Şarj Basıncı (Pre-charge Pressure): Damperin gaz tarafının, çalışma öncesinde sahip olduğu statik basınçtur. Sistemin ortalama çalışma basıncının yaklaşık %60 - %80'i civarında ayarlanmalıdır. Bu ayar, damperin hem basınç piklerini hem de düşüşlerini etkin bir şekilde absorbe edebilmesini sağlar. c. Çalışma Basıncı ve Sıcaklığı: Damper malzemelerinin (gövde, diyafram/bladder) proses koşullarına uygun olması gerekir. d. Akışkan Özellikleri: Akışkanın kimyasal yapısı, bladder/diyafram ve contaların malzeme seçimini doğrudan belirler (kimyasal uyumluluk). e. Pulsasyon Frekansı: Pompanın devir sayısı ve silindir sayısından hesaplanan temel pulsasyon frekansı, damperin boyutlandırılmasında kritik öneme sahiptir. 7. UYGULAMA ALANLARI Pulsasyon damperleri, basınç dalgalanmasının olduğu hemen her yerde kullanılır: • Petrokimya ve Kimya Tesisleri: Yüksek basınçlı enjeksiyon pompaları, metering pompaları. • İlaç ve Gıda Endüstrisi: Hijyenik proseslerde, CIP/ SIP sistemlerinde. • Dozajlama sistemlerinde • Denizcilik: Balast suyu tedariği, yangın söndürme sistemleri. • Yüksek Basınçlı Yıkama Sistemleri • Hidrolik Sistemler: Pompa çıkışında sistem ömrünü uzatmak için. • Proses Ölçüm Sistemleri: Akış ölçerlerin önüne yerleştirilerek doğru ölçüm yapmalarını sağlamak için. 8. BAKIM VE MONTAJ Pulsasyon damperlerinin doğru çalışmasını ve beklenen ömrüne ulaşmasını sağlamak için kurulum ve bakım talimatlarına titizlikle uyulması gerekir. Montaj yeri olarak, pompa çıkışına mümkün olduğunca yakın bir konum seçilmeli ve damper, akış ölçer veya kontrol vanaları gibi diğer ekipmanlardan önce monte edilerek pulsasyonların kaynağında sönümlenmesi sağlanmalıdır. Periyodik bakım kapsamında, gaz ön şarj basıncı düzenli olarak (genellikle ayda bir veya üreticinin talimatları doğrultusunda) bir manometre ile kontrol edilmeli; basınçta bir düşüş tespit edilmesi halinde, tavsiye edilen seviyeye getirilerek sistem performansı korunmalıdır. Ayrıca, bladder veya diyafram gibi esnek elemanlar, periyodik kontroller sırasında aşınma, çatlama veya herhangi bir hasar açısından incelenmeli ve bu tür bir bozulma tespit edildiğinde, proses akışkanı ile kimyasal uyumluluğu da dikkate alınarak derhal değiştirilmelidir. Bu basit ancak düzenli bakım prosedürleri, ekipmanın uzun vadeli güvenilirliğini, enerji verimliliğini ve proses bütünlüğünü korumak açısından hayati öneme sahiptir. 9. SONUÇ Pulsasyon damperleri, pozitif yer değiştirmeli pompa sistemlerinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Doğru seçilmiş ve kurulmuş bir pulsasyon damperi; • Ekipman ömrünü uzatır, • Bakım maliyetlerini ve plansız duruş sürelerini azaltır, • Enerji verimliliğini artırarak işletme maliyetlerini ve karbon ayak izini düşürür, • Kaynak verimliliğini artırır ve atık oluşumunu minimize ederek çevresel sürdürülebilirliğe katkıda bulunur, • Çalışma ortamındaki gürültü seviyesini düşürerek iş güvenliğine katkıda bulunur. Sistem tasarımının erken aşamalarında pulsasyon analizi yapmak ve uygun bir damper seçmek, uzun vadede hem operasyonel hem de çevresel açıdan önemli bir yatırım getirisi sağlayacaktır. n KAYNAKLAR 1. ABB Instrumentation. (2019). Guide to Pump Pulsation and Pulsation Dampeners. 2. American Petroleum Institute (API). (2014). API 674: Positive Displacement Pumps — Reciprocating. 3. Bloch, H. P., & Budris, A. R. (2013). Pump User's Handbook: Life Extension. Fairmont Press. 4. Graco Inc. (2020). Technical Bulletin: How to Select and Maintain a Pulsation Dampener. 5. Haskel International Inc. (2022). Pulsation Dampener Product Catalog and Engineering Guide. 6. Hydraulic Institute (HI). (2017). Engineering Data Book (3rd ed.). Hydraulic Institute. 7. Swagelok. (2018). Technical Report: Pulsation Dampeners for Positive Displacement Pumps. 8. Watson-Marlow Fluid Technology Group. (2021). The Role of Pulsation Dampeners in Maximizing Pump System Performance and Longevity.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=