53 TESİSAT • 11 / 2025 MAKALE keseyi sıkıştırarak gazı daha da sıkıştırır ve böylece enerji depolar. Bladder'ın proses akışkanı ile doğrudan temas etmesi nedeniyle, korozyona ve kirlenmeye karşı dirençli olması için NBR, EPDM, FKM gibi kimyasal olarak uyumlu malzemelerden üretilmesi zorunludur. Bu damperlerin başlıca avantajları, yüksek performans sunmaları, gaz şarj kaybı riskinin düşük olması ve proses akışkanını kirletmemeleridir. Ancak, nispeten daha yüksek bir maliyete sahip olmalarının yanı sıra, kullanılan akışkanın kimyasal yapısına bağlı olarak bladder malzemesinin kimyasal uyumluluğunun mutlaka kontrol edilmesi gerektiği dezavantajlarını da beraberinde getirirler. 3.2. DIYAFRAMLI TIP DAMPERLER Diyaframlı (Membrane) tip damperler, gaz ve akışkan bölmelerini birbirinden ayıran esnek bir diyafram (membrane) içeren bir tasarıma sahiptir. Gaz tarafı, sistem basıncını kontrol etmek ve ayarlamak için bir manometre ve şarj valfi ile donatılmıştır. Bu damperlerin çalışma prensibi, keseli (bladder) tip ile benzer olup, sistemdeki basınç pulsasyonları diyaframı hareket ettirerek gazı sıkıştırır veya genleştirir ve böylece enerjiyi absorbe ederek titreşimi söndürür. Başlıca avantajları, genellikle daha kompakt bir yapıya ve daha ekonomik bir fiyata sahip olmaları ve diyaframın değiştirilme işleminin nispeten daha kolay olabilmesidir. Ancak, diyaframın strok mesafesinin sınırlı olabilmesi ve özellikle aşırı şiddetli pulsasyonlar veya basınç darbeleri karşısında diyaframın yırtılma veya hasar görme riski gibi dezavantajları da bulunmaktadır. 3.3. Akümülatör Tabanlı Damperler Standart hidrolik akümülatörler, büyük hacimli basınç dalgalanmalarını söndürmek için pulsasyon damperi olarak da kullanılabilir. Ancak, yüksek frekanslı küçük pulsasyonları söndürmede özel olarak tasarlanmış damperler kadar etkili olmayabilirler. 4. ENERJI VERIMLILIĞI VE ÇEVRESEL KATKILARI Pulsasyon damperleri, sistem bazında önemli enerji tasarrufları sağlayarak çevresel sürdürülebilirliğe katkıda bulunur. Katkıları doğrudan ve dolaylı olmak üzere ikiye ayrılır. Doğrudan katkı, pompa verimliliğini artırmalarından kaynaklanır. Pozitif yer değiştirmeli pompalarda pulsasyonlar, akışkanın sürekli hızlanıp yavaşlamasına neden olarak atalet ve sürtünme kayıplarını artırır. Bir pulsasyon damperi, akışı stabilize ederek bu kayıpları minimize eder ve pompanın daha düşük enerji tüketimiyle aynı debiyi sağlamasını mümkün kılar. Bu, özellikle yüksek basınçlı ve büyük debili sistemlerde önemli enerji tasarrufları sağlar. Dolaylı katkı ise ekipman ömrünü uzatarak ve bakım maliyetlerini düşürerek gerçekleşir. Pulsasyonların neden olduğu titreşim, kritik bileşenlerde aşınmaya ve erken arızalara yol açar. Damperler titreşimi sönümleyerek ekipman ömrünü uzatır, plansız duruşları önler ve yedek parça ihtiyacını azaltır. Bir üretim hattındaki kısa bir plansız duruşun maliyeti bile, bir damperin maliyetini katbekat aşabilir. Çevresel açıdan ise, daha düşük enerji tüketimi sera gazı emisyonlarının azalmasına doğrudan katkı sağlar. Ayrıca, ekipman ömrünün uzaması ham madde çıkarılması, işlenmesi ve atık oluşumu gibi çevresel yükleri hafifleterek döngüsel ekonomiye geçişi destekler. Titreşimin azalması, tehlikeli kimyasal sızıntı riskini minimize eder ve endüstriyel gürültü kirliliğini azaltarak hem işçi sağlığını hem de çevre konforunu iyileştirir. Sonuç olarak, pulsasyon damperleri bir sistem optimizasyon elemanı olarak kısa vadede enerji tasarrufu sağlarken, uzun vadede daha sürdürülebilir endüstriyel operasyonlar için kritik bir rol oynar. Şekil 2. Bladder (Keseli) Tip Damperler Şekil 3. Diyafram Tip Damperler
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=