52 TESİSAT • 11 / 2025 MAKALE ÖZET Hidrolik ve pnömatik sistemlerde, akışkanın kararsızlığı, valf geçişleri ve pistonlu pompaların doğası gereği oluşan basınç dalgalanmaları (pulsasyonlar), sistem performansını, ekipman ömrünü ve proses verimliliğini olumsuz etkiler. Pulsasyon damperleri, bu basınç dalgalanmalarını absorbe ederek sistemi stabilize etmek, titreşimi ve gürültüyü azaltmak amacıyla kullanılan kritik bileşenlerdir. Bu makale, pulsasyon damperlerinin çalışma prensibini, temel tiplerini, tasarım parametrelerini ve endüstriyel uygulama alanlarını detaylı bir şekilde incelemektedir. 1. GIRIŞ Pozitif yer değiştirmeli pompalar (özellikle pistonlu, diyaframlı vb), yüksek basınçlarda sabit ve verimli akış sağlama konusunda üstün olmalarına rağmen, çalışma prensipleri gereği kaçınılmaz olarak basınç ve akıştaki dalgalanmaları üretirler. Bu pulsasyonlar: • Sistem titreşimine ve dolayısıyla mekanik arızalara, • Yorulma gerilmelerine ve boru hattı sızıntılarına, • Yüksek gürültü seviyelerine, • Sensör okumalarında hataya (özellikle akış ölçerlerde), • Valf ve conta ömrünün kısalmasına neden olur. Pulsasyon damperleri, bu olumsuz etkileri minimize etmek için tasarlanmıştır. 2. ÇALIŞMA PRENSIBI Pulsasyon damperlerinin temel çalışma prensibi, basıncın depolanması ve salınması prensibine dayanır. Sistemde bir basınç piki oluştuğunda (pompanın itme stroku), damper içindeki esnek diyafram veya bladder (kese), akışkanın genleşmesine izin vererek bu fazla enerjiyi potansiyel enerji olarak depolar. Basıncın düşmeye başladığı anda (pompanın emme stroku), depolanan bu enerjiyi sisteme geri salarak basıncın aşırı düşmesini engeller ve akışı dengeler. (Şekil 1) Bu işlem, her pulsasyon döngüsünde tekrarlanarak, boru hattındaki basınç dalgalanmalarının genliğini (amplitüdünü) büyük ölçüde azaltır. Etkin bir damperleme için, damperin doğal frekansının, pompanın temel pulsasyon frekansına veya harmoniklerine uyacak şekilde ayarlanması idealdir. 3. PULSASYON DAMPER TIPLERI Temel olarak iki ana tip pulsasyon damperi mevcuttur: 3.1. Bladder (Keseli) Tip Damperler Bladder (Keseli) tip damperler, metal bir gövde içine yerleştirilmiş ve önceden belirlenmiş bir basınçta genellikle nitrojen gazı ile şarj edilmiş esnek bir keseden (bladder) oluşan bir tasarıma sahiptir. Bu tip damperlerin çalışma prensibi, gaz tarafının proses akışkanından tamamen izole edilmiş olmasına dayanır; sistemdeki pulsasyonlar esnek Şekil 1. Pulsasyon Damperleri Çalışma Prensibi PULSASYON DAMPERLERI DR.KEMAL ÇOMAKLI MAKİNE Y. MÜHENDİSİ / STARVALVE PROSES VE AKTÜATÖRLER FURKAN AKDERE ÇEVRE MÜHENDİSİ / STARVALVE PROSES VE AKTÜATÖRLER Çalışma Prensibi, Tipleri ve Uygulamaları
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=