Tesisat Dergisi 321. Sayı (Eylül 2022)

30 TESİSAT • Eylül / 2022 HABERLER GF Hakan Plastik: “Deprem Bölgesinde Esneklik Esastır” 1 7 Ağustos depreminin 23. yıl dönümü yaklaşırken GF Hakan Plastik Altyapı Satış Müdürü Hüseyin Er, altyapı sistemlerine vurgu yapa- rak deprem bölgesinde esnekliğin önemine dikkat çeken şu açıklamada bulundu: “GF Hakan Plastik olarak, su ve gazın sanayi, kamu hizmetleri ve yapı teknolojisi içinde güvenli bir şekilde taşınması için sistem çözümleri ve yüksek kaliteli bileşenler üretiyoruz. 17 Ağustos depreminin yıl dönümü yaklaşırken, bu konuya altyapının sağlıklı işlemesi açısından değinmek istiyoruz. Depremden sonra kopan boru hatları tamir edilirken temiz su olmadan, kanalizasyonsuz veya doğal- gazsız birkaç hafta, hatta birkaç gün düşünebiliyor musunuz? Bununla birlikte deprem anında madenlerde kullanılan kimyasalların taşınmasında oluşabilecek hasarların doğaya, çev- reye ve insan sağlığına oluşturabilecek zararları düşünmek bile çok üzücü. Yaklaşan bir felaketle karşı karşıya kaldığınızda, felaketi önlemek veya en aza indirmek için adımlar atmak doğal değil mi? İster inanın ister inan- mayın, şehirlerimiz ve büyük metro- pol bölgeleri bu gibi durumların zir- vesindedir, ancak belediyelerin hasar etkisini azaltmak için uygulayabile- cekleri önlemler bulunmaktadır. Örneğin hemen hemen her ABD eyaleti ve Kanada eyaleti bir mik- tar deprem faaliyeti yaşadığından, belediye başkanları bir deprem olayı sırasında tehlikeye giren boru hatları konusunda endişelenmektedir. Çünkü çoğu belediyenin boru sistemi deprem yüklerine dayanacak şekilde tasarlan- mamıştır. Sismik bölgelerdeki binalar ve bu koşulları sağlayan diğer yapılar için gereklilikler ve standartlar belir- lenmesine rağmen, müteahhitler ve tasarım danışmanları boru sistemle- rinde bu tehlikeleri ele almamakta- dır. Japonya bir ada ülkesi olarak yine depremle yüz yüze olan bir ülkedir. Geliştirdikleri yapı sistemleri ile hasar- ları en aza indiren Japonya, altyapı sistemleri konusunda özellikle 1995 yılından bu yana polietilen boru sis- temlerini tercih etmektedir. www.pla- tisticpipe.org sitesinde yayınlanan bir araştırmaya göre aslında Japonya'da, polietilen (PE) boru uzun süredir kullanılmaktadır, ancak kullanımı su servisi (düşük yoğunluklu PE/PE 50) ve gaz servisi (orta yoğunluklu PE/PE 80) için sınırlıdır. 1995 yılında mey- dana gelen 6.000 kişinin öldüğü ve yaklaşık yarım milyon evin yıkıldığı Kobe Depremi’nden sonra su dağıtım uygulamaları için PE100 boru satışına başlanmıştır; çünkü depremde PE100 borularda hasar çok fazla olmamıştır. Osaka’da gaz, çelik ve demir sistem- lerinde arızalar bulunmuştur; ancak hiçbiri PE100 borularının monte edil- diği yerde değildir. Bu nedenlerden dolayı Japonya, mümkün olan her yerde ve her zaman ülke genelinde boru hatlarını sistematik olarak PE100 ile değiştirmeye başlamıştır.1980'lerin sonlarında geliştirilen "PE100" mal- zemesinin yer altı basınçlı boru hattı için esneklik, darbe dayanımı, çatlama önleyici yayılma performansı ve daya- nıklılık gibi özellikleri bulunmakta- dır. PE-100'ün sismik yüklere karşı bu kadar dirençli olmasının nedeni düşük elastisite modülüdür. Düşük elastisite modülü sayesinde PE100 malzemesi, geleneksel metal borulara ve diğer sert boru sistemlerine oranla depremle- rin neden olduğu dış yükleri telafi etmede çok daha üstündür. Düşük bir E Modülü, malzemenin çevrim yükleri, hidrolik şoklar ve dış geril- meler altında kendini telafi etmesini sağlamaktadır. Elastisite Modülü, malzemelerin deformasyona dayanma kabiliyetini ölçer (basınç÷ gerilim) GF PE100 = 0.8 GPa Karbon Çeliği = 150-200 GPa Kanıtlanmış yüksek esnekliği ve yer hareketinden sapmalara direnme kabiliyeti ile PE100 boru sistemleri, tahribatı azaltabilir veya ortadan kaldırabilir; yangınları söndürmek için değerli su hatlarını koruyabilir ve korunan yeraltı boru hatları bozul- madan kaldığından iletişimin kopması engellenebilir. PE100 boru sistemlerinin aşınma ve pas direnci, maliyet etkinliği, asit- lere karşı üstün dayanıklılığı, sıfır sızıntı kabiliyeti ve kurulum kolaylığı gibi üstün özellikleri, dünya çapın- daki gaz şirketleri için tercih edilen malzeme olarak en üst sıralarda yer almaktadır. Bugün Kuzey Ameri- ka'daki tüm gaz servis hatlarının% 95'i, PE100 borunun güvenilir sis- temleri ile kurulmaktadır. Bu kritik kullanım uygulamaları, PE100 boru sistemlerinin sabit çalışma sağlama- daki kararlı yeteneğine dayanmakta- dır. PE100 boru sistemleri, depremler sırasında şehirlerin en beklenmedik kargaşasını önleyebilir ve sonrasında bir can simidi sağlayabilir.” GF Hakan Plastik Altyapı Satış Müdürü Hüseyin Er