Tesisat Dergisi 297. Sayı (Eylül 2020)

50 Tesisat / Eylül 2020 tesisat.com.tr Bunu da Amerikalılar’ın pazarlama yete- neği sayesinde biliyoruz. NOTLAR Yıllar evvel bir Amerika seyahatinde Henry Ford'un tesislerine hayran kalan otomobil tutkunu Kiichiro, artık belli bir miktar kapitale sahip olan aile meclisine “araba mı yapsak?” diye sorar. Bunun üzerine oğul Toyoda tekrar Amerika'ya gider, Ford'un Rouge fabrikasını gezer. Ağzında şakır şakır çiğnediği çikletle saf ayaklarına yatıp mühendisleri konuştu- rur, diğer yandan da çatır çatır resim çeker, hayli malumat toplar. O yıllarda henüz tesislerde resim çektirmek yasak değil, bir ayrıcalıktı, kimse çektiği resim- lerden dolayı Kiichiro'ya şüpheyle bak- madı. Baba Oğul Toyoda, Ford'dan etki- lenseler de sistemini çok mantıklı bulma- dılar, sistemi kendilerine göre evirdiler. Ne de olsa krizlerle dolu buhranlı yıllardı, imkanları kısıtlıydı. Ayaklarını yorganla- rına göre uzatmak zorundalardı. Ford firmasını incelemek üzere Ame- rika’ya yaptıkları gezide, seri üretim sis- teminin Japonya’da uygulanamayaca- ğına karar veren Kiichiro, Ohno ve Eiji Toyoda’nın seri üretim sistemi ile ilgili notları şöyledir: • Ford’un seri üretimi pek çok israf içermektedir. • İsrafın kaynağı; sistemin aşırı bir iş bölümüne dayanması, yani gerek makineler gerekse işçilerin çoğu kez tek bir işe (operasyona) atanmış olmalarıdır. • Çok büyük fabrika alanlarında bin- lerce işçi ve pahalı makine aynı işlemi aylarca hatta yıllarca sürdürebilmek- tedir. • Koskoca atölyeler darmadağınık ve kontrolsüzdür. Fabrikalar imalatha- neden çok depoya benzemektedir. • Sistem, fazla üretime ve dengesiz bir akışa neden olmakta ve bu devasa yığılmalar arasında kusurlar hafta- larca hatta aylarca fark edilmeden gizlenebilmektedir. • İşçiler, birer el gücü olarak algılan- makta ve beyin gücünden üretimin iyileştirmesinde faydalanılmamak- tadır. En kötüsü işçiler “değişken maliyet” olarak görülmekte, işlerin kötü gittiği dönemlerde rahatlıkla işten çıkarılabilmektedirler. • Yan sanayi firmaları da işçiler gibi birer değişken maliyet olarak algı- lanmakta ve işlerin iyi gitmediği dönemlerde sözleşmeler aniden iptal edilmektedir. • Üretimdeki esneksizliğin doğal bir sonucu olarak, kalıp değiştirme ya da bir üründen diğerine geçiş süresi (setup time) uzun olduğu için büyük miktarlarda (parti halinde) üretim zorunluluğu doğmaktadır. • Büyük partiler halinde üretimin en önemli etkisi, özellikle işlenmekte olan ürün stokunun (work-in-pro- cess inventory) çok yüksek düzey- lere çıkmasıdır. Önemli bir maliyet kaynağı olan yüksek stok, üretimde kalitenin yüzde yüz sağlanması gere- ken bir olgu olarak görülmemesine neden olmaktadır. BAŞARI HİKAYESİ Çeşitli Bölge ve Ülkelerin Küresel Hasıla İçindeki Payları (%), Büyüme Endeksi Değerleri (Başlangıç = 100) ve Yıllık Ortalama Büyüme Oranları (1500 - 1820 Dünya 1500 1600 1700 1820 Endex Büyüme Asya 65 65,5 61,9 59,5 255,7 0,3 Çin 24,9 29 22,3 33 369,9 0,4 30 Batı Avrupa Ülkesi 17,8 19,8 21,8 22,9 359,7 0,4 12 Batı Avrupa Ülkesi 15,5 17,1 19,1 20,4 368 0,4 Hindistan 24,4 22,4 24,5 16,1 184,2 0,2 SSCB 3,4 3,4 4,4 5,4 445,5 0,5 Birleşik Krallık 1,1 1,8 2,9 5,2 1287,1 0,8 Fransa 4,4 4,7 5,3 5,1 325 0,4 Afrika 7,8 7 6,9 4,5 161,6 0,2 Almanya 3,3 3,8 3,7 3,9 324,8 0,4 7 Doğu Avrupa Ülkesi 2,7 2,8 3,1 3,6 372 0,4 İtalya 4,7 4,3 3,9 3,2 195,1 0,2 Japonya 3,1 2,9 4,1 3 269,3 0,3 15 Batı Ülkesi 4,2 3,8 3,3 2,2 145,5 0,1 Latin Amerika 2,9 1,1 1,7 2,2 204,7 0,2 Batı Uzantısı Ülkeler 0,5 0,3 0,2 1,9 1205,5 0,8 ABD 0,3 0,2 0,1 1,8 1568,5 0,9 İspanya 1,8 2,1 2 1,8 273,6 0,3 Endonezya (Timor dahil) 2,4 - 2 1,6 181,4 0,2 Osmanlı (Türkiye) 1,5 1,4 1,4 0,9 171,4 0,2 İrlanda 0,2 0,2 0,4 0,9 1480 0,8 Güney Kore 1,3 - 1,3 0,8 171,8 0,2 Meksika 1,3 0,3 0,7 0,7 156,8 0,1 Belçika 0,5 0,5 0,6 0,7 369,7 0,4 Hollanda 0,3 0,6 1,1 0,6 593,1 0,6 Avusturya 0,6 0,6 0,7 0,6 290,2 0,3 İran 0,1 - 0,8 0,6 160,7 0,1 Portekiz 0,2 0,2 0,4 0,4 502,1 0,5 Brezilya 0,2 0,1 0,2 0,4 728 0,6 Kuzey Kore 0,6 - 0,6 0,4 171,7 02 İsviçre 0,2 0,2 0,3 0,3 526,8 0,5 İsveç 0,1 0,2 0,3 0,3 588,5 0,6 Mısır 0,8 0,7 0,6 0,3 104,8 0 Tablodaki verilerde geçen ülkeler büyük ölçüde 1980’li yıllarda mevcut bulunan ülkelerin yalnızca coğrafyalarına referans veremektedir. Kaynak: Maddison, 2010 verilerinden türetilmiştir.