Tesisat Dergisi 285. Sayı (Eylül 2019)

tesisat.com.tr 72 Tesisat / Eylül 2019 AKILLI KONTROL VANALARININ MEKANİK TESİSATTA KULLANIMININ TESİSAT VE KONTROL SİSTEMİ TASARIM VE UYGULAMALARINA ETKİLERİ GİRİŞ 1. Mekanik tesisat açısından akıllı vana motorunun değerlendirilmesi: HVAC tesisatlarında motorlu vanalar, akışkan ve ortam sıcaklığı şartlandırmasında en önemli ekipmanların başında gelmektedir. Bunlar fark basınç ve debi kontrol fonksiyon- larının kontrolü ile sıcaklık konfor şartını en uygun şartlarda tutmaya çalışırlar. Motorlu Kontrol Vanaları kontrol prensiplerine göre üç gruba ayrılır: • Aç-Kapa Kontrol (2 nokta kontrol) • Yüzer Kontrol (3 nokta kontrol) • Oransal Kontrol Tesisatta çoğunlukla kullanılan logaritmik karakteristikli motorlu vanaların ana amacı logaritmik karaktere sahip ısı terminal ünitelerin ısı transfer kontrolünü lineer olarak kontrol altına alınmasını amaçlamaktır. Vana aktuatörlerinin görevi, kontrolörden aldığı sinyal ile sorunsuz bir şekilde vana strok açıklığını istenen aralığa getir- mektir. Aktuatörler kontrol tiplerine göre üçe ayrılmaktadır: • On-Off Kontrol Aç Kapa motorlu vanaları stroğunda iki nokta arasında reglaj yapmaksızın akışkan tamamen akışını sağlamak ya da durdurmak için kullanılır. Açık ya da kapalı tesisatta sistemi kapatmak ve ayırmak için kullanılmaktadır. • 3 Nokta Kontrol Vana strok aralığının tamamı için sistemden gelen aç, kapa ya da dur sinyalleri ile istenen pozisyonu vana milinin kontrolü ile sağlamaktadır. Daha az hassas reglaj talebinde bulunan tesisatlarda kullanılmaktadır. Örnek olarak kazan tesisatları verilebilir. • Oransal Kontrol Hassas kapalı devre tesisatlarda kullanılan en yaygın uygulamadır. Kontrol sinyali elektronik gruptan 0(4)…20 mA veya 0(2) … 10 V olarak iletilmektedir. Vana aktuatörü çok kısa süreli aralıklarla kontrol imkânı sağlamaktadır. Düşük akışlarda dahi en hassas kontrolü sağlayan bu yöntem çok değişkenli akışkan şartlarında en uygun kontrolü garanti eder. Örnek olarak hassas klima - nem santralleri ve chiller grupları verilebilir. ON-OFF kontrollü motor ile Oransal kont- rollü motorların mahal set değeri üzerindeki sıcaklık farkı salınımları aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. ERDEM CAN PAMUKLU Danfoss İş Geliştirme Mühendisi ARTUĞ FENERCİOĞLU On Otomasyon İBRAHİM UTKU BAŞYAZICI Doxa87 MAKALE Şekil 1