Tesisat Dergisi 278. Sayı (Şubat 2019)

tesisat.com.tr 74 Tesisat / Şubat 2019 MAKALE 3. HİDROLİK HESAP RAPORLARINDA KONTROL EDİLMESİ GEREKEN KONULAR Hidrolik hesaplarda kontrol edilmesi gerekli konular, yönetmelik çerçevesinde ele alınarak aşağıda maddeler halinde verilmiştir. 3.1. Bir Sprinklerden Akan Su Debisi Hidrolik hesap raporlarında, bir sprinklerden akan en düşük su debisi, sprinkler koruma alanına bölünerek hesapla belirlenen yoğunluğunun, gerekli tasarım yoğunluğunu sağ- layıp sağlamadığı kontrol edilmelidir. 3.1. Yangın Pompası Sıfır Debi Basıncı Yangın pompası eğrisi üzerinde sıfır debi basıncının, pompa anma basıncının % 140’ını geçip geçmediği kontrol edilmelidir [4]. Ayrıca, pompaların sıfır debideki basıncı ile statik emiş basıncı toplamının sistem elemanlarının maksi- mum basıncının üzerine çıkması durumunda, sistem eleman- larının yüksek basınca maruz kalacağı dikkate alınmalıdır. Çoğu durumda, basınç kayıpları düşük tutularak boru çapı belirlenen ve pompa karakteristik eğrisinin sistem tasarı- mında uygun olarak seçildiği iyi uygulanmış tasarımlarda, sıfır debide yüksek basınç problemi ile karşılaşılmaz. 3.2. Su Hızı Limitleri Su hızı Hazen Williams formülünün bir fonksiyonudur. Her boru parçasındaki su hızı kontrol edilerek, herhangi bir vana veya debi ölçüm cihazında 6 m/sn, herhangi bir noktadaki su hızı limiti 10 m/sn ’i geçmemelidir[5]. Aynı zamanda en fazla basınç kaybının görüldüğü boru parçaları kontrol edilerek, çaplarda iyileştirme yapılabilmektedir. 3.3. Debi Kontrolü Hidrolik hesap sonucunda elde edilen sistem su ihtiyacı, pompa anma basıncının %130’u üzerinde olmamalıdır. [4]. En yakın bölge için yapılan hidrolik hesap en yüksek debi değerini vermektedir. En yakın bölge hesabında elde edilen debi değerinin, pompa anma basıncının %130’unun üzerinde kalmadığı kontrol edilmelidir. 3.4. Emniyet Yüzdesi Kritik hidrolik alan debi ihtiyacı ile pompa debisi arasında en az 0,5 bar olmak üzere, %10’u geçmemelidir[3]. Emniyet yüzdesi için öncelikle kritik hidrolik alanın debi ve basınç ihtiyacı belirlenir. Şekil 3’de tipik pompa eğrisi verilmiştir. 1 numaralı nokta sistemin kritik alandaki hidrolik su ihtiyacını gösterir. SONUÇ Bu değerlendirme sonrasında aslında hidrolik hesaplarda çeşitli konularda yapılan hatalara bir bütün olarak bakıl- dığında toplamda çarpıcı düzeyde hatalı sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Bu yüzden kullanılan bilgi kaynaklarının ve kul- lanılan yazılımların güncel olması önemli bir konudur. KAYNAKLAR [1] NFPA,”Standard for the Installation of Sprinkler Systems, 2010 Edition [2] TS EN 10255/2007, ”Kaynak etmeye ve diş açmaya uygun alaşımsız borular” [3] Fixed firefighting systems – Automatic Sprinkler Systems – Design, installation and Maintenance, BS EN 12845:2004+A2:2009 [4] Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, 2009 [5] Robert M.GAGNON., “Designer’s Guide to Automatic Sprinkler Systems”, SFPE, NFPA, 2005. [6] Factory Mutual Insurance Company, “Hydraulics of Fire Protection Systems”, FM, 2010. ■ Şekil 3. Tipik Pompa Eğrisi 1. Kritik hidrolik tasarım alanı debisi 2. Pompa anma debi, basnıç değeri 3. Maksimum akış debisi 4. Hidrolik olarak en çok su gerektiren alan Debi 100% 2 3 1 4 Basınç 140% 100% 65% 0 150%