Tesisat Dergisi 278. Sayı (Şubat 2019)

58 Tesisat / Şubat 2019 tesisat.com.tr nin termodinamik açıdan performansı HFC’lerden %30-50 daha kötü olmasına rağmen, ısı transfer karakteristikleri açısından olumlu özelliklere sahiptir. Birçok CO 2 ’li sistem genelde transkritik çevrimde çalışır. Bu sistemler yüksek dış hava sıcaklıklarında geleneksel sistemlere nazaran daha düşük enerji verimliliğine sahiptir ve sistem tasa- rımı birçok açıdan farklılıklar gösterir. Transkritik çevrimde geleneksel bir kondenser yerine gaz soğutucu (gas cooler) kullanılır. CO2 çevriminde yüksek basınç tarafındaki basınç 140 bar civarında olup, 240 bar’a kadar çıka- bilmektedir. Bu durum gerek ısı değiştiriciler ve gerekse de kom- presör açısından büyük zorlukları beraberinde getirmektedir. R-290 Propan - ODP’si sıfır ve KIP değeri çok düşük bir soğutkandır. Temini kolay ve maliyeti düşüktür. Propanlı soğutma sisteminin çalışma basınçları R-22’ye yakındır. Genellikle 150 gramdan daha düşük şarjlı sistemlerde kullanım yeri bulmaktadır. Yönetmeliklerde yapılması muhtemel değişikliklerle şarj sınırının yükseltilmesi beklenmektedir. Propanın ve tüm hidrokarbonların dezavantajı yüksek tutuşuculuklarıdır. Sistem maliyeti gerekli ek emniyet tedbirleri nedeniyle yüksektir. Yüksek basınç, elektrik bağlantıları ve yanıcı gaz konsantrasyonunu önlemek üzere havalandırma önem arz eden konulardır. R-1234yf - Hidrofloroolefin (HFO) cinsi saf bir soğutkan olup, KIP değeri R-134a’dan çok düşüktür. Otomobil iklimlen- dirme sistemlerinde R-134a’nın yerini alacak gibi görünmek- tedir. HFO1234yf’nin sabit ekipmanlarda kullanımına henüz rastlanmamıştır. Hafif tutuşuculuk ve zehirlilik özellikleri vardır ve performansı R-134a’ya yakındır. REAL ALTERNATİVES 4 LIFE PROJESİ Amacı, düşük KIP’a sahip soğutkanlar için karma öğrenme platformu oluşturmak olan ve AB Komisyonu tarafından des- teklenen Real Alternatives projesinin ikinci safhasında SOSİAD (Soğutma Sanayii İş Adamları Derneği) sosyal ortak olarak aktif rol almaktadır. Projede, mevcut uzaktan eğitim içerikleri güncel- Tablo 2. Bazı soğutkanların KIP (GWP) değerleri Soğutkan KIP (GWP) (IPCCAR4 100 yıl) CO 2 1 Metan 25 Azot Oksit 298 HFC-134a 1,430 R-404A (HFC karışım) 3,922 R-410A (HFC karışım) 2,088 HFC-125 3,500 PFC-14 7,390 SF6 22,800 BAZI ALTERNATİF VE DOĞAL SOĞUTKANLARA GENEL BAKIŞ R32 - Hafif yanıcı HFC cinsi bir soğutkandır. ASHRAE 34’e göre yanıcılık sınıfı A2L’dir. R-410A, karışımı oluşturan soğut- kanlardandır. 675 KIP değerine sahiptir. Yüksek basma basıncı nedeniyle, sıvı enjeksiyon benzeri çözümler uygulanabilir. R-717 Amonyak (NH3) - büyük endüstriyel soğutma tesisle- rinde yaygın olarak kullanılan bir soğutkandır. ODP ve KIP değeri sıfırdır. Zehirli olması önündeki en büyük engellerden biridir. Büyük amonyaklı sistemlerde verim, R-22 ile aynıdır. Düşük maliyetli bir soğutkan olmasına rağmen, zehirli olması ve tutuşuculuğu ticari soğutma sistemlerinde kullanılmasında çekincelere neden olmaktadır. Birçok ticari soğutma sisteminde bulunmayan özel emniyet tedbirlerinin alınmasını gerektirmek- tedir. R-744 Karbondioksit (CO 2 ) - Yanıcı olmayan, düşük zehirlilik seviyesine sahip, eldesi kolay ve maliyeti düşüktür. CO2 çevrimi- Tablo 3. Bazı soğutkanların şarj miktarlarının ton CO 2 eşdeğer karşılıkları Ton CO 2 Eşdeğer Şarj Miktarı 5 40 50 500 1000 Soğutkan GWP Kg Cinsinden Şarj Miktarı R134a 1430 3,50 27,97 34,97 349,65 699,30 R32 675 7,41 59,26 74,07 740,74 1.481,48 R404A 3922 1,27 10,20 12,75 127,49 254,97 R407C 1774 2,82 22,55 28,18 281,85 563,70 R410A 2088 2,39 19,16 23,95 239,46 478,93 R422D 2729 1,83 14,66 18,32 183,22 366,43 R507A 3985 1,25 10,04 12,55 125,47 250,94 Şekil 2. Ticari soğutma sistemlerinde kısa ve uzun vadeli soğutkanlar (Kaynak: Danfoss) MAKALE