Tesisat Dergisi 273. Sayı (Eylül 2018)

60 Tesisat / Eylül 2018 tesisat.com.tr Tasarım konsantrasyonu: Sistem tasarım amaçları için gerekli bir emniyet faktörü içeren, söndürme maddesinin konsantrasyonu. EN 15004’e göre, tasarım konsantrasyonu, her bir söndürücü gaz için yangın sınıfına göre belirlenmiş deneylerle ispatlanmış söndürme konsantrasyonuna 1.3’lük güvenlik faktörü ilave edilerek belirlenmelidir. En yüksek konsantrasyon: Korunmuş alanda, en yüksek çevre sıcaklığında gerçek söndürme maddesi miktarında meydana gelen söndürme maddesinin konsantrasyonu. Mühendislik tasarımlı sistem: Söndürme maddesi mer- kezi bir depodan beslenen ve boru sistemi ve nozullarla boşaltma yapan, her bir boru parçası ve nozulun kesit ölçü- sünün ilgili standarda göre hesaplandığı sistem. Ön mühendislik tasarımlı sistemler: İzin verilen en yük- sek tasarıma kadar, dengelenmiş bir nozul döşenmesi ile boru tesisatına bağlı, belirli kapasitede yangın söndürme maddesi kaynağına sahip sistem. Toplam hacimsel koruma sistemi: Kapalı bir alan içeri- sinde, uygun tasarım konsantrasyonunu elde etmek üzere, söndürme maddesini boşaltmak için düzenlenmiş sistem. Dolum Yoğunluğu: Söndürücü gazın bulunduğu kabın birim hacmi başına, söndürücü gazın (kg/m3) cinsinden kütlesidir. Boşalma Süresi: 20ºC sıcaklıkta, 1.3’lük güvenlik fak- törü içeren tasarım konsantrasyonunun %95’ine erişmek için gerekli süre. Halokarbon türevi gazların boşaltılması, ayrışma ürünlerinin oluşumunu sınırlamak ve yangını bas- tırmak için mümkün olduğu kadar çabuk tamamlanmalı ve hiçbir durumda 10 saniyeyi geçmemelidir; İnert gazlar için bu süre 60 saniyedir. Ters etki gözlenen en düşük seviye(LOAEL): Zehirlilik veya fizyolojik olarak ters etki gösteren en düşük konsant- rasyon. Ters etki gözlenmeyen seviye(NOAEL): Zehirlilik veya fizyolojik olarak hiç bir ters etki göstermeyen en yüksek konsantrasyon. YASAL GEREKLILIKLER Gazlı sabit söndürme sistemleri, tesisin nitelik ve ihti- yaçlarına bağlı olarak uygun, güncel, sertifikalı ve ilgili TSE standartlarına göre tasarlanmalıdır. Uyulması zorunlu olan TS EN 15004 Standardı “Sabit Yangınla Mücadele Sistemleri-Gaz Püskürten Sistemler-Tasarım Montaj ve Bakım“, genel başlığı altında yer alan aşağıdaki bölümleri kapsar: - TS EN 15004-1: Tasarım, montaj ve bakım - TS EN 15004-2:FK-5-1-12 söndürme maddesi için tasa- rım ve fiziksel özellikler - TS EN 15004-3:HFC Karışım A söndürme maddesi için tasarım ve fiziksel özellikler - TS EN 15004-4:HFC227ea söndürme maddesi için tasarım ve fiziksel özellikler - TS EN 15004-5:HFC125 söndürme maddesi için tasarım ve fiziksel özellikler - TS EN 15004-6:HFC23 söndürme maddesi için tasarım ve fiziksel özellikler - TS EN 15004-7:IG01 söndürme maddesi için tasarım ve fiziksel özellikler - TS EN 15004-8:IG100 söndürme maddesi için tasarım ve fiziksel özellikler - TS EN 15004-9:IG55 söndürme maddesi için tasarım ve fiziksel özellikler - TS EN 15004-10:IG541 söndürme maddesi için tasarım ve fiziksel özellikler Özel söndürme sistemleri, suyun söndürme etkisinin yeterli görülmediği veya su ile reaksiyona girebilecek madde- lerin bulunduğu, depolandığı ve üretildiği hacimlerde uygun tipte söndürme sistemi tesis edilir. Halon alternatifi gazlar ile tasarımı yapılmış gazlı yangın söndürme sistemlerinde kullanılan söndürücü gazın, yerel ve uluslararası yönetmelik ve standartlarla belgelenmiş uzun süreli kullanım geçerliliği olmalıdır. Her türlü gazlı söndürme sistemleri kurulurken, otomatik gaz boşaltımı esnasında veya sistemin aktive oldu- ğunu işletici ve mahalde çalışan personele bildiren ve kişilerin söndürme mahallini tahliye etmesini sağlayacak sesli ve ışıklı uyarılar temin ve tesis edilmek zorundadır. AB mevzuatında 97/23/EC sayılı PED direktifi ve 99/36/ EC sayılı TPED direktifine karşılık gelen Türk mevzuatına göre, 97/23/AT sayılı “ Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği” ve 99/36/AT “Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği ” gereği, gazlı söndürme sistemlerinde kullanılan silindirle- rin üzerinde PED* ve TPED* direktiflerine uygunluk işareti bulunmalıdır. Kazınmış “ Π ” işareti, silindirlerin PED ve TPED direktiflerine uygunluğunu belirler. Aynı zamanda 97/23/AT sayılı “ Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği” gereği silindirlerin “CE” işareti taşıması zorunludur. CE ve Π markalama süreci ile sadece temel emniyet gereklerini tanımlayan bu yönet- meliklerin gerekliliklerinin karşılanması değil, aynı zamanda CE veya PI işareti taşıyan bir ürün; can ve mal emniyeti, insan sağlığı, çevre koruması ile enerji tasarrufunu öngörmektedir. Söndürücü gazın, açıklıklardan bitişikteki tehlikeli alanlara veya çalışma alanlarına kaçmasını önlemek için, bu açıklıklar kalıcı olarak sızdırmaz biçimde kapatılmalı veya otomatik kapatma tertibatlarına sahip olmalıdır. Söndürücü gazı belli hacimde tutmak uygulamada mümkün değilse, koruma biti- şik tehlikeli bağlantıları kapsayacak şekilde geliştirilmelidir. MAKALE