Tesisat Dergisi 273. Sayı (Eylül 2018)

58 Tesisat / Eylül 2018 tesisat.com.tr MAKALE ERSİN SAYIN Norm Teknik A.Ş. Satış ve Müh. Departmanı Ekip Lideri B u yazının amacı EN 15004 (ISO14520:2006 sürümü- nün revize edilmiş halidir) seri standardında yer alan “ Sabit Yangınla Mücadele Sistemleri-Gaz Püskürten Sistemler-Tasarım Montaj ve Bakım“ baz alınarak, temiz gazlı söndürme sistemlerinin toplam hacimsel koruma yöntemine göre işlevi, kullanım alanları, gerekli çerçevede tasarımı ve kurulumu ile insan sağlığı üzerine etkileri hakkında bilgiler vermektir. CO2 sistemi, diğer ISO standartları tarafından ayrıca ele alındığı için bu kapsamda yer almamaktadır. EN 15004 standardında, çok sayıda söndürücü gaz tanımlı olmasına rağmen; bu yazıda, iki adedi kimyasal ve iki adedi inert gaz özelliğinde olmak üzere, toplam dört adet söndürücü gaz tipi ele alınarak incelenmiştir. Kimyasal özellikte olan gazlardan birincisi, kullanımı en yaygın olan HFC227ea (Heptaflorpro- pan-CF3CHFCF3) gazıdır. Bu gazı genel kullanımdaki adıyla “FM200” olarak da tanımaktayız. Diğer kimyasal özellikteki gaz ise HFC125(Pentafloretan-CHF2CF3) gazıdır. Her iki gaz da laboratuar ortamında üretilmekte olup doğada doğal halde bulunmamaktadır. HFC125 gazı, Montreal Protoko- lü’nde imzalanan ve belli bazı Halon türevi gazların üretimini kısıtlayan anlaşmanın sonucu olarak Halon türevi gaz sistem- lerinin değişiminde kullanılan alternatif gazlara örnek olarak seçilmiştir. HFC125 gazı; yapılacak hidrolik hesaplamalara dayalı olarak, Halon 1301 sistemine ait borulama tesisatında değişiklik yapılmaksızın, sistem değişikliğine olanak sağlayan en uyumlu alternatif gazdır. Temiz gazlar içinde yer alan inert gazlara örnek olarak, yaygın kullanımı nedeniyle IG-01(Ar- gon) ve IG-541(Inergen) alınmıştır. Gazlı söndürme sistem- leri, yeni teknolojik gelişmeler paralelinde sürekli geliştirilen ve alternatif düzenlemelere olanak sağlayan sistemlerdir. Bu yazıda ele alınan gazların dışındaki teknik özellikleri ve güvenlik seviyeleri yetkili kuruluşlarca onaylanmış söndürücü maddeler ve bu maddeleri kullanan sistemler bulunmasına rağmen bu bölümde yer verilmemiştir. Literatürde yer alan bazı terimlerin anlamlarına bakmak gerekirse; Temiz gaz: Elektriksel iletkenliği olmayan, buharlaştıktan sonra atık bırakmayan, uçucu sıvı veya gaz halindeki söndü- rücü maddedir. Halokarbon gazı: İçeriğinde flor, klor, brom veya iyot elementlerinden bir veya daha fazlasının oluşturduğu organik bileşikler bulunan söndürücü maddedir. Inert gaz: İçeriğinde helyum, neon, argon, nitrojen veya karbon dioksit gibi gazlar bulunan söndürücü maddedir. Konsantrasyon: Gazın içinde bulunduğu hacimdeki yüzde olarak oranı. Söndürme konsantrasyonu: Herhangi bir güvenlik fak- törü ihtiva etmeyen, tanımlanan deney şartları altında, özel yakıt yangınını söndürmek için gerekli söndürme maddesinin en düşük konsantrasyonu. NORM TEKNİK’TEN TEMİZ GAZLI SÖNDÜRME SİSTEMLERİ ÜZERİNE GENEL BAKIŞ