Tesisat Dergisi 273. Sayı (Eylül 2018)

14 Tesisat / Eylül 2018 tesisat.com.tr GÜNCEL YORUM DÖVİZDE VE AKARYAKITTA YAŞANAN SON FİYAT ARTIŞLARI YAKIT FİYATLARINI NASIL ETKİLEDİ? Muhittin Tekman Makina Mühendisi - MBA D ergimizin bu sayısında yer alan “Yakıt Birim Fiyatları, Brent Pet- rol Fiyatları, Dövizler ile TÜFE ve ÜFE Ağustos Ayı İtibariyle Son 6 Yılda Nasıl Değişti?” başlıklı araştırma dosyasında ayrıntılı olarak belirttiğim, özellikle son yılda yaşanan birim fiyat artışlarının döviz ve akaryakıt fiyatların- daki artışlara koşut olarak önümüzdeki günlerde de süreceği anlaşılmaktadır. Son üç yılda yakın geçmiş zamanlara kıyasla yarı fiyatına inmiş olan Brent tipi petrolün bu yıl uluslararası piyasalarda yeniden artışa geçmesi ve %47’lik artış ile varili 50 dolardan 80 dolara ulaşması önemli bir gösterge iken doların TL kar- şısındaki yıllık bazda %75’e varan oranda değerlenmesi bu gelişmenin bir kanıtı olarak değerlendirilebilir. Aynı süreç içinde Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayınladığı ÜFE- Üretici Fiyat Endeksi ve TÜFE - Tüketici Fiyat Endeksi’lerinde 2017 yılında başlayan ve 2018 yılında süren iki haneli artış oran- larının olması hatta ÜFE’de daha önceki yıllarda görülmeyen hem TÜFE’den daha büyük endeks değerine ulaşılması hem de %25-30’luk yıllık artış oranlarını yaka- laması durumun ivedilikle ele alınmasını ve zaman geçirilmeden bu gidişi durdu- racak önlemlerin alınmasını gerektirdiğini düşündürmektedir. Bu ortam içinde geçmiş dönemin değerlendirmesini yapacak olursak önce- likle doğalgazın özellikle konut kullanım- larında diğer yakıtlara göre daha az fiyat artışı yaşadığı dikkat çekmektedir. Sana- yideki kullanımlarda uygulanan doğalgaz birim fiyatlarının konutlardaki kullanımlar için belirlenen birim fiyatlara karşın neden daha yüksek oranlarda olduğu da ayrı bir konu olabilir. Ancak son günlerdeki zamların doğalgazın en ucuz yakıt olma özelliğini yitirmesine neden olabileceği kanısı yaygındır. Burada görülen diğer bir sıkıntı şehirler arasındaki doğalgaz birim fiyat farklılıklarıdır. Tarifesi yeni belirle- nenler, eski tarifeden gaz alanlar ve henüz proje aşamasını tamamlamamış olduğu için ihale fiyatlarıyla alarak satanlar nede- niyle Türkiye tam bir farklılıklar ortamıdır. Bu fiyat farklılıkları konutlarında doğal- gaz kullananlar kadar üretimde doğal- gaz kullananları da etkilemekte ve her bir kesimde haksız rekabete neden olduğu bile söylenebilmektedir. 6 yıllık dönemsel fiyat artışlarına bakıldığında; * Elektrik fiyatları %60’larda değiş- mişken, son yıl sanayide kullanılan elektrik fiyatı %31 oranında artarken konutlarda kullanılan elektrik fiyatı %45 oranında arttığı, * Yerli (%107-109) ve ithal linyitte (%104-133) %100’ü de geçen oran- lardaki artışlarıyla en yüksek artış oranının olduğu görülmekte. * Bu yakıtları birim fiyatında ÖTV indi- rimi yapılmayan yüksek kükürtlü fuel oil no6 (%89) ve kalorifer yakıtı fuel oil no 4 (%90) izlemekte. * Son yıl için ise linyit kömürü için %40’lada, fuel oil’lerde de %80’lerde artış olduğu görülmekte. * LPG’deki 6 yıllık fiyat değişimleri içinde özellikle konutlarda kullanılan propan tipi dökmegazda yaşanmış ve %96 olarak gerçekleşmişken ev tüpünde %68, sanayi tüpünde ise %57, ev ve sanayi tüplerindeki son yıl fiyat artışları ise %21 olmuştur. * Sanayide kullanılan miks dökme- gazda %78’lerde yaşanan 6 yıllık dönem artışı son yıl için %18’ler düze- yinde gerçekleşmiştir. * LNG’de ise 6 yıllık süreçte %64-65 aralığında artmış olduğu görülen birim fiyatların son yıl içinde %36 olması dikkat çekicidir. Sonuç olarak yakın zamanda fiyat artışlarının artarak süreceği görülmekte, önlem alınmazsa bu durumun hem zorunlu tüketici olarak vatandaşı hem de enerji girdisi olarak üretimde kullanmakta olan sanayiciyi olumsuz etkileyeceği söy- lenebilir. n