Tesisat Dergisi 271. Sayı (Temmuz 2018)

96 Tesisat / Temmuz 2018 tesisat.com.tr Sistemde kullanılacak olan boru çapları sürtünme kaybı hesaplarına göre belirlenmelidir. Boru sistemlerindeki sür- tünme kaybının hesaplanması için Hazen-Williams C değer- leri kullanılır. Köpük su karışımı taşıyan boruların sürtünme kaybı karakteristikleri sadece su taşıyan borular ile aynı şekilde değerlendirilecektir. Alkol dirençli köpük konsant- resinin kullanıldığı boru sistemlerindeki sürtünme kaybının hesaplanması için sürtünme karakteristikleriyle ilgili olarak köpük konsantresi üreticisine danışılmalıdır. NFPA 30’da tasarım kriterleri tablolar halinde verilmek- tedir. Örnek olarak çift sıralı raflı depolama alanlarında depo- lanan metal, portatif ve IBC yanıcı sıvı tanklarının otomatik köpüklü sprinkler sistemi ile korunmasına yönelik tasarım kriterleri Tablo 2’de verilmektedir. Tasarım yoğunluğu belir- lenirken kullanılacak olan cihazların test değerleri de dikkate alınmalı, tablolar halinde verilen değerler ile kıyaslanarak hangi değer büyükse o değer hesaba katılmalıdır. NFPA30’a göre oranlayıcı ekipmanlar seçilirken en az dört adet sprinklerin açılacağı kabulü yapılarak oranlama aralığı belirlenmelidir. NFPA 30, sprinkler yerleşiminin NFPA 13, Sprinkler Sistemlerinin Kurulum Standardı ‘na uygun olarak tasarlanması gerektiğini belirtmekle birlikte aşağıdaki maksimum koruma alanına uygun olarak sprinkler yerleşimi yapılmasına izin vermektedir. (1) Sınıf I, II, and IIIA:9.3 m 2 sprinkler başına korunan alan (2) Sınıf IIIB:11.1 m 2 sprinkler başına korunan alan NFPA 16’ ya göre çalışma süresi minimum 10 dakika, NFPA 30’a göre minimum 15 dakika olacak şekilde köpük miktarı hesaplanmalıdır. 3.4. Köpük Besleme Yöntemleri Sprinkler sistemlerinde yaygın olarak iki köpük besleme metodu kullanılmaktadır. 1. Diyafram tanklı köpük besleme metodu 2. Köpük pompalı köpük besleme metodu Köpük besleme yöntemi seçilirken, köpük su karışımının doğru oranda akıtılması dikkat edilmesi gereken en önemli konudur. Oranlama cihazları en düşük ve en yüksek debi aralığına göre seçilir. Oranlama cihazlarının akış aralığı köpük cinsine göre değişir. AR-AFFF köpükler için bu değerler daha düşük olmaktadır. Bu yüzden en çok köpüklü su ihtiyacı olan alanın akış değeri dikkate alınmalıdır. Ayrıca köpük konsant- resi, sistemin ihtiyaç duyduğu en düşük basıncı karşılayacak şekilde basınçlandırılarak suya karıştırılır. Baskın sistemlerde, tüm sprinklerden aynı anda akış sağlanacağından, akıştaki değişim sadece basınç değişiminden kaynaklanır. Ancak kapalı sprinkler başlığı kullanılan sistemlerde minimum ve maksimum akış aralığını tahmin etmek imkansızdır. Akış aralığı ile ilgili kabuller tasarımcı tarafından yapılmaktadır. Bu değer NFPA30’da en az 4 sprinklerin açılacağı ve en fazla hidrolik tasarım alanı içinde kalan sayıda sprinklerin açılacağı varsayılarak hesaplanmalıdır. Oranlayıcının çalışma aralığı bu değerlere uygun olarak seçilmelidir. Bu değerler dışında seçi- len cihazlarda söndürme performansını sağlayacak oranda köpük su karışımı sağlanamayabilir. Her iki metodun da birbirine göre avantaj ve dezavan- tajları bulunmaktadır. Başlıca konular Tablo3’te özet halinde verilmektedir. Tablo 3. Diyafram Tank ve Köpük Pompalı Sistemlerin Avantaj ve Dezavantajları DİYAFRAM TANKI Avantaj Dezavantaj Geniş bir debi aralığında otomatik olarak oranlama imkanı sağlar. Sistem devre dışı bırakılmadan köpük boşaltılmaz. Oranlama, basınç değişimlerine karşı değişiklik göstermez. Diyaframa zarar vermemek için özel dolum prosedürüne uygun hareket edilmelidir. Çalışma prensibi basittir. Köpük depolama miktarı limitlidir. Bakım ihtiyacı azdır. Köpük tankı ile oranlayıcı arasındaki boru uzunluğu limitlidir. Su gücüyle çalışır. İlave enerji gerektirmez. KÖPÜK POMPASI Avantaj Dezavantaj Geniş bir debi aralığında otomatik olarak oranlama imkanı sağlar. İlave enerji gerektirir. Oranlama, basınç değişimlerine karşı değişiklik göstermez. Pompaların bakımı gerekir. Sistem devrede iken köpük ilavesi yapılabilir. Güvenilir güç kaynağı bulunmayan yerlerde alternatif güç kaynağı gerekebilir. Uzak mesafelerdeki oranlayıcılara köpük aktarımı sağlar. Köpük pompası basıncını dengeleyen oranlayıcılar, diğerlerine göre çok daha pahalıdır. TEKNİK