Tesisat Dergisi 267. Sayı (Mart 2018)

96 Tesisat / Mart 2018 tesisat.com.tr TEKNİK BORA ŞİRANLI Sistem Uzmanı- Makina Mühendisi Norm Teknik K imyasallar günümüzde birçok tesiste çeşitli sebeplerle bulundurulmakta ve kullanılmaktadır. Bu tesisler petrol rafineleri, kimya fabrikaları gibi riskli kimya- salların yoğun veya tamamıyla kullanımının yapıldığı yerler olabileceği gibi endüstriyel fabrika depoları, prosesleri gibi bu tip ürünleri kısmi olarak bulundurulan veya kullanan yerlerde olabilmektedir. Örnek olarak ABD yerel itfaiyelerine ulaştırılan bilgilere göre 2007-2011 yılları arasında yılda ortalama 160,910 yangın parlayıcı ve yanıcı sıvıların tutuşması ile başlamıştır. Bu yangınlar yılda ortalama 454 ölüme, 3910 yaralan- maya ve 1,5 milyar USD maddi zarara yol açmıştır. Kaydedilen yangınların %11’i depolarda çıkmasına karşın bu yangınlar yaralanmaların toplamda %20’sine sebep olmuştur. Yüksek miktarlarda depolanan kimyasalların yangın durumunda basit söndürücüler yangının kontrol altına alınmasında ve söndürül- mesinde yeterli kalamamaktadır. Bu tip durumlarda alınabilecek pasif önlemlerin yanında otomatik yangın sön- dürme sistemleri, itfaiye mahale ulaşana kadar yangının büyümesini engellemek veya yangını söndürmek amaçlı özellikle yanıcı / parlayıcı kimyasal depolanan depolarda kurulumu tercih edilen sistemlerdir. Parlayıcı ve yanıcı sıvı depolanan depolarda NFPA 30 standardı asgari olarak yanıcılık sınıfı, depolama şekli ve sıvının depolandığı kabın tipine göre tablolardan sprinkler veya köpük-su sprinkler sistemlerine yönlendirmede bulunmaktadır. Ayrıca otomatik su spreyi, su sisi,yüksek genleşmeli köpük, kuru kimyevi ve alternatif konfigürasyon- larda sprinkler sistemlerinin de NFPA standartları ışığı ve üretici tavsiyeleri doğrultusunda otoritelerin onayına istina- den alternatif olarak değerlendirilebileceğini belirtmektedir. Bu sistemlerin içerisinde yaygın olarak depolarda oto- matik sprinkler; ıslak borulu, kuru borulu veya ön-tepkili sistemlerinden biri olarak dizayn edilebilmektedir. NFPA 30’da otomatik sprinkler sistem tasarım kriterlerini işleyen tablolar parlayıcı ve yanıcı sıvıları öncelikle aşağıda belirtilmiş olan kriterler altında sınıflandırmıştır. • Parlayıcı veya yanıcı komponent konsantrasyonu volumetrik olarak %50’den fazla olan; • Karışabilir ve karışabilir olmayan sıvılar, • Sınıf IIIB sıvılar, • Su ile karışabilir sıvılar • Parlayıcı veya yanıcı komponent konsantrasyonu volumetrik olarak %80’den fazla olmayan karışabilir sıvılar, • Sınıf II ve Sınıf III karışabilir ve Sınıf II ve Sınıf III karışabilir olmayan sıvılar, • Ağırlıkça %50’ye kadar Sınıf IC, Sınıf II veya Sınıf IIIA sıvı içeren doymamış polyester reçineler. Yukarıda tanımlanmış olan parlayıcı ve yanıcı sıvılar sınıflandırıldığı ve depo- lama çeşitlerine göre ayırıldığı tablo- lardan maksimum depolama ve tavan yükseklikleri kısıtları altında temel olarak asgari sprinkler K faktörü, dizayn yoğun- luğu ve operasyon alanına ulaşılmakta ve bu değerlere göre dizayn yapılmak- tadır. n YANICI, PARLAYICI SIVI DEPOLANAN DEPOLAR