Tesisat Dergisi 266. Sayı (Şubat 2018)

110 Tesisat / Şubat 2018 tesisat.com.tr MAKALE görevini yerine getirir ve kanalizasyonla yaşanılan iç ortamları birbirinden ayırır. Sifondaki bu suyun kaybolmaması, boşal- maması gerekir, bu su korunmalıdır. Bu suyu korumak için önlem alınmalıdır. Pratik hayatta sifondaki suyun kaybolmasının bir nedeni uzun süre kullanılmama nedeniyle suyun buharlaşarak kay- bolmasıdır. Bu sorunla özellikle otellerin banyolarında bulu- nan yer süzgeçlerinde karşılaşılır. Genellikle yer süzgeçleri sifon yüksekliği, uygulama problemleri nedeniyle, yetersiz olabilmektedir. Bazı hallerde ise sifonu yaratan iç parça çıkartılmaktadır. Az miktardaki su uzun süre kullanılmama nedeniyle buharlaşmakta ve banyonun kokmasına neden olmaktadır. Bu nedenle şart değilse banyolarda yer süzgeci kullanılmasından kaçınmak gerekir. Yer süzgeci kullanılacak ise de bunun yeterli sifon yüksekliğine sahip olmasına tasa- rımda ve yapımda dikkat edilmelidir. Uzun süre kullanılmayan yer süzgeçlerine arada bir su dökülmelidir. PİS SU BORULARINDA HAVALANDIRMA GEREKSİNİMİ Sifondaki suyun kaybolmasındaki ana neden basınç far- kıdır. Sifondaki su tabakası üzerine etki eden basınçlar Şekil 4’de gösterilmiştir. Söz konusu su tabakasına oda havası tarafından uygu- lanan P1 basıncı ile kanalizasyondaki gazlar ve hava tarafın- dan uygulanan P2 basıncı eşit olmalıdır. Sifon oda tarafın- dan atmosfere açıktır. Sifon sonrasındaki pis su boruları su akışı olmadığı sürece boştur. Bu tesisat (sifonlardan sonraki pis su boruları) eğer hiçbir önlem alınmadıysa bina içinde atmosfere kapalıdır. Öncelikle bina içindeki bu pis su tesisatı atmosfere açılmalıdır. Tesisatın atmosfere açılmasına pis su tesisatının havalandırması diyoruz. Buradaki havalandırma “ventilation” karşılığı değil “aeration” karşılığıdır, atmosfere açmadır. Atmosfere açılma basit olarak çatı üzerinden pis su tesi- satının dış ortama açılmasıdır. Bu tercih edilmelidir. Buna imkân olmayan durumlarda standart bina içinde kolon sonunda bir hava alış elemanı kullanılmasına izin vermektedir. Ancak mecbur kalınmadıkça bu kullanılmamalıdır. Tesisat atmosfere açıldığı zaman, bütün sifonların her iki tarafında atmosfer basıncı bulunacaktır ve sifondaki su yerinde kalacaktır. Aksi halde bir basınç farkı oluştuğunda sifondaki su boşalır. Oluşan basınç farkı sifon yüksekliğinden az ise Şekil 4’deki gibi su kısmen boşalır. Eğer bu fark sifon- daki su yüksekliğinden daha fazla ise suyu tamamen atar. Sifondaki suyun her iki tarafında da atmosfer basıncı sürekli bulunmalı, denge korunmalıdır. Atmosfere açılmış yani havalandırılmış pis su tesisatında da bazı durumlarda sifon üzerindeki basınç dengesi bozulur. Pis su tesisatının havalandırılması hiçbir koşulda sifonların bozulmasına izin vermeyecek biçimde yapılmalıdır. Pis su tesisatının havalandırma projelendirmesi buna göre yapıl- malıdır. Basınç farkını yaratan en önemli konu pis su boruları içinde suyun akışıdır. Pis su boru tesisatı uygun su akışı yaratacak biçimde boyutlandırılmalıdırlar. 1. Pis su borularında su, boru kesitini tamamen doldur- mamalıdır. Yatay boruda altta su akarken üstten de ters yönde hava akışı olmalıdır. Düşey borularda (kolonlarda) da çeperden su aşağı akarken ortadan hava yukarı yönde akmalıdır. Böylece her zaman tesisatta atmosferik basınç korunur. Pis su borularının boyutlandırması buna göre yapılır. 2. Geçici olarak pis su boruyu tamamen doldurabilirse, suyun boru içinde akışı bir piston etkisi yaratır. Bu piston şeklinde ilerleyen suyun önünde pozitif basınç ve arkasında negatif basınç (vakum) oluşur. Bu basınçlar ilişkili sifonların suyunun boşalmasına neden olur. Bu nedenle pis suyun akarken geçici olarak boru kesitini doldurabildiği hallerde önde oluşan basınç bölgesiyle arkada oluşan vakum bölgesi bir boru ile birleştirilmeli ve basıncın dengelenmesi sağlan- malıdır. Bu işlem, pis su tesisatında havalık borularıyla yapılır. Pis su tesisatının projelendirilmesinde ikinci ana ilke de budur. Şekil 5’de ve 6’da bunun örnekleri gösterilmiştir. Göz önüne alınması gereken bir üçüncü durum ise sürekli akışta kolonlarda ortaya çıkan basınç dağılımıdır. Bu durum Şekil 7’de gösterilmiştir. Suyun hızlandığı yerde statik basınç düşer ve hızın aniden azaldığı düşeyden yataya geçiş nok- tasında ise kinetik enerji statik basınca dönüşür ve burada Şekil 4. Sifondaki su tabakası üzerine etki eden basınçlar Şekil 5. Tek kullanım yerinde kendi kendine sifon yapma