1115. POLİETİLEN MEMBRANLARIN SEÇİMİNDEKİ TEMEL KISTASLAR Polietilen membranların herhangi bir uygulama için seçilmesi aşamasında gözönüne alınması gereken çeşitli kıstaslar vardır. Bı,ınların başında, membranın gerek inşaat esnasında, gerekse inşaatın bitiminden sonra üstüne uygulanacak yüklere dayanması ve bununla beraber ana fonksiyonu olan su yalıtımından ödün vermemesi gelir. Bu sebeple polietilen membran seçiminde ana kriter membranın dayanma gücünün üstüne uygulanacak yüklerden fazla olmasıdır. Polietilen membranların üstüne gelen yükler, şu ana sınıflara ayrılabilir: 5.1. Hidrolik Yükler 5. 1. 1. Dalgalar Dalgaların direk polietilen mem bran ın üstüne uyguladığı yükler polietilen membranın dayanıklılığını ve polietilen membranın gerekirse üstüne konulacak balast malzemenin kalınlığının tesbitinde rol oynar. Dalgaların hareketi de malzemeyi aşağı yukarı doğru oynatacağından, malzemenin ağırlığı ona göre seçilmeli veya balast malzeme koruyucu olarak kullanılmalıdır. Bu uygulamalarda balast malzeme polietilen membranda noktasal yüklere yol açmamalıdır. 5. 1.2. Akıntı Akıntının katı partiküller ihtiva etmesi halinde polietilen membran üstünde meydana gelecek erozyon gözönüne alınmalı ve polietilen membranın eyimi ve balast malzeme ile kaplanması düşünülmelidir. 5. 1.3. Ga:z Basıncı Gaz basıncı polietilen membran üstünde lokal yüklerin oluşmasına yol açabilir. Polietilen membranın altında toprakta meydana gelen gaz basıncı inşaat aşamasında yapay olarak yeraltı su seviyesinin düşürülmesi sebebiyle o kadar belirgin değildir. Ancak inşaatın bitiminden sonra su seviyesinin yükselmesi ile gaz basıncı artacaktır. 5.2. Mekanik Yükler Mekanik yükler 3 ayrı şekilde membranı etkilerler. Bunlar: - Polietilen membranın yüzeyine dik yükler, - Çekme yükleri ve - Kesme yükleridir. 5.3. Kalınlık Polietilen membranlarda en kolay ölçülebilecek ve belirgin özellik kalınlıktır. Kalınlık şu sebeplerden dolayı önemlidir: - Membranın gaz ve sıvılara karşı yeterli geçirimsizlik sağlaması için - Membranın özellikle inşaat esnasında karşılaşılacak mekanik kuvvetlere karşı koyabilmesi için - Membranların güvenli şekilde birbirlerine kaynakla birleştirilmeleri için. ... Her ne kadar genelde polietilen membranların kalınlıklarının üniform olduğu düşünülürse de her zaman doğru değildir. Bu sebeple artı eksi % 1 O'luk bir toleransa göre dizayn yapılması faydalıdır. Kalınlık değişimlerinin gerilme-uzama ilişkisi üzerinde çok önemli etkileri olduğu görülmüştür. Özellikle membranın bünyesindeki kalınlık değişmeleri noktasal yükler yaratmaktad ır. Üretim metoduna bağlı olarak, kalınlık tesbiti sürekli olarak veya numuneleme metodu ile yapılır. Sahada ise numune alma veya ultrasonik olarak kalınlık tesbiti yapılabilir. 5.4. Sürtünme Polietilen membranların eğimli arazilerde kullanımı için yüzeyi pürüzlendirilmiş olanları da üretilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken noktalar; pürüzlendirme sırasında polietilen membranın özelliklerinin bozulup bozulmadığı ve kalınlığının hiçbir noktada belirtilen kalınlığın altına düşüp düşmediğidir. Polietilen membranların zeminle olan sürtünme açılarının yanısıra geotekstiller ile olan açılarının da bilinmesine gerek vardır. 5.5. Menibranın Uygulandığı Ortamın Etkileri Polietilen membran seçimindeki önemli diğer bir kriter ise polietilen membranın temasta bulunacağı ortamın getireceği yüktür. Polietilen membran eğer çevreye zararlı bir malzeme ile temasta bulunacaksa, polietilen membranın bu malzeme ile ilişkisi sonucu fiziksel özelliklerinin etkilenmemesi gözönünde bulundu rulma lıd ır. Gözönüne alınması gereken temel kavramlar şöyle listelenebilir: 5.5. 1 Biyoloiik Etkiler - Mikro organizmalar - Bitkiler -Kemirici hayvanlar - Kuşlar - Diğer memeli hayvanlar - Zehirlilik : İçme suyu depolamasında 5.5.2. Hava Şartlarının Etkisi 5.5.2. 1. Rüzgar Rüzgar polietilen membran üstüne pozitif veya negatif basınç uygulanmasına yol açabilir. İnşaat sırasında ve balast ku llanıl mayan hallerde inşaat sonrasında rüzgarın etkisi dikkate alınmalıdır. 5.5.2.2. Güneş Tüm polimerler, UV radyasyonuna ve ısısal oksidasyona karşı hassastırlar. Polimerlerin yaşlanmasında en belirleyici etken radyasyonun şiddetidir. Bu şiddet Avrupa'da 2.3 - 3.0 kWh/m2/gün, ortadoğuda ise 5.3 - 6.1 kWh/m2/gün'dür. UV stabilitesi özelliği genellikle polietilen membranın 247
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=