246 111- il< 3. PLASTİK MEMBRANLARIN ANA HAMMAD DELERİ Plastik membranlar termoplastik hammaddeler kullanı larak üretilirler. Bu hammaddelerin en yaygın kullanılanları ise: • Polivinilklorid (PVC) • Etilen kopolimer bitümen (ECB) • Polietilendir (PE) 3.1. PVC PVC gerek membranın üretiminde gerekse tekstil veya film gibi güçlendirici bir tabakanın sıvanmasında kulla n ılır. PVC etilen ve klorinin veya etilen, hava ve hidroklorik asidin reaksiyonundan elde edilir. Saf PVC dökme halde ve 60 °C'de ve basınç altında ısıtılarak polimerize edilebilir. Alternatif olarak vinil klorürün polimerizasyonu suyun içine bazı katalizörlerin katılmasıyla sudaki bir emülsiyon olarak da gerçekleştirilebilir. Esas olarak PVC rijid bir polimerik yapıya sahipti r, ancak plastifiyanların katılmasıyla yüksek esneklikte bir malzeme haline getirilir. 3.2. ECB ECB'nin ana hammaddeleri % 50-60 oranında etilen ve bütil akrilat karışımı ve % 40-50 oranında özel bitümdür. Bu malzemeler yaklaşık 160 °C'de özel bir ekstruzyon üretimi ile birleştirilebilirler. Bu karışımda bitüm malzemeye termoplastik bir karakter verirken aynı zamanda da bir yumuşatıc ı olarak görev görür. Karbon siyahı da bu karışıma stabilizatör olarak eklenir. Su yalıtımı uygulamalarında ECB kullanıldığı zaman daha katı karekteristiklere ihtiyaç vardır. Bu uygulamalarda hidrokarbonlara, asid ve alkalilere dayanıklılık şarttır. Bu sebeple ECB'.de modifiye edilmiş bir polietilen geliştiri l miştir. Bu malzeme ECB ile alçak veya yüksek mukavemetli polietilenin bir karışımıdır ve yeni karışımı sayesinde gerek hidrokarbonlara gerekse asid ve alkalilere son derece dayanıkl ıdı r. 3.3. PE Polietilenlerin 3 ana grubu vardır: Alçak yoğunluklu polietilen LDPE (920-930 kg/m3 ) Lineer alçak yoğı,.ın luklu polietilen LLDPE (925-945 kg/m3 ) Yüksek yoğunlukl u polietilen HDPE (940-960 kg/m3 ) LDPE ilk geliştirilen polietilen olup çok yüksek basınç altında (300 MPa) üretilmektedir. LDPE.genellikle fleksibilitenin önemli olduğu uygulamalarda kul lanılır. LDPE'yi takiben iki yeni polimerizasyon sistemi geliştirilmiştir. HDPE üretimi LDPE üretiminin ·aksine alçak basınç (4 MPa) ve sıcaklık altında gerçekleştirilir. Bu şekilde üretilen HDPE fiziksel özellikler açısından LDPE'den hayli farklıdır. HDPE daha güçlü, rijid, sağlam ve kimyasallara daha dayanıklıdır. Yakın zamanda LLDPEpolietilen pazarında gözükmeye L başlamıştır. LLDPE üretimi de alçak basınç altında ve etilenin küçük bir miktar alfa olefin ile ko-polimerize edilmesi ile yapılmaktadır. 4. MEMBRANLARIN ÜRETİM ŞEKİLLERİ Termoplastikler ısıtma yolu ile eritilebilen ve soğuyunca katılaşıp şekillerini koruyan maddelerdir. Bu ısıtma soğuma önemli bir özellik kaybına yol açmadan defalarca tekrarlanabilir. Örneğin mum yağı termoplastik olarak nitelendirilebilir. Er i tilmiş termoplastik malzemeler kalıplar kullanılarak istenilen şeki llere sokulabilirler. Değişik üretim teknikleri kullanılarak membranlar 15 mm kalınlığa ve 6 metre genişliğe kadar üretilebilirler. Membranların günümüzde 4 ana üretim şekli vardır: - Ekstruzyon - Şişirme ile film çekme - Kalıpsız ekstruzyon (calendering) - Geotekstillerin laminasyonu ve sıvanması 4.1. Ekstruzyon Ekstruder malzemenin eritildiği ve şekillendirildiği iki ana kısımdan oluşur. Ekstruzyon yolu ile membran üretilmesi için malzemenin helezondan çıkışından sonra soğuk ve sıcak merdanelerden geçirilmesi lazımdır. Bu merdaneler membranın istenen kalınlık ve genişlikte üretilmesini sağlar. Bu merdanelerden çıkan malzeme soğumaya terk edilir. 4.2. Şişirme ile Film Çekme Bu teknikte eriyik malzeme bir dikey boru halinde üfleme yoluyla dikey borunun üst bitiş noktasındaki merdanelere kadar yükselir. Bu üflemenin başlangıcında malzemenin ağzı kaynaklanır ve bir balon gibi merdanelere kadar yükselmesi sağlanır. Yükseldikten sonra değişik merdanelerden geçen membran, istenen ene göre kesilir, soğur ve rulo halinde sarılır. 4.3. Kalıpsız Ekstruzyon Kalıpsız ekstruzyonda kullanılan kalender sistemi L veya Z şeklinde dizilmiş ve ısıtılmış genelde 4 adet merdaneden oluşur. Önceden ısıtılmış karışım önce ilk iki merdaneye beslenir ve incelerek membran halini alır. Üçüncü merdanede soğuyan membran sarılarak rulo haline getirilir. Kalenderlerin fiyatları genişlikleri ile geometrik şekilde arttığından bu yöntemle genelde 2 metre genişliğe kadar membranlar üretilir. 4.4. Geotekstil Üzerine Kaplama ve Sıvama Bu yöntem ile değişik tekstil ürünleri geçirimsiz hale getirilebilir. Bir fışkırtıcı memeden geçirilen polimer bir baskı merdanesi vasıtası ile geotekstilin üzerine uygulanır. Daha sonra sıvanmış malzeme daha büyük bir merdaneden geçirilerek soğutulur. Bu metod ile birden fazla katmanın sıvanması mümkündür. Eğer sıvama malzemesi ile geotekstilin erime noktaları birbirine yakın olursa bu kaplama işlemi daha başarılı ve kalıcı olacaktır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=