İstanbul'a Terkos gölünden basınçlı su verilmeye başlandı. İstanbul nüfusunun Tanzimat Fermanı ilan edildiği tarihte (1839) yaklaşık 300.000 kişi olduğu ve nüfusun 185O'Ierden başlayarak yüzyıl sonunda yaklaşık 900.000 kişiye ulaştığı düşünü lürse, 19. yüzyıl sonunda bazı Avrupa şehirlerinde yaşanan büyük nüfus patlamasını n İ sta n bu l 'da da yaşandığı gözlemlenebilir. Yüzyılımızın başında İstanbul'un nüfusu 1 milyona yaklaşmış ve bu gelişmeye paralel olarak eskiden kalma su sistemlerinin yetersizliği anlaşılmıştır. Terkos Gölü'nden şehrin Avrupa yakasına su getirme çal ışmaları, 1882 tarihinde kurulan Terkos Şirketi (Dersaadet Anonim Su Şirketi) ile başlamıştır. Fransızlar tarafından kurulan Terkos Şirketi ve İstanbul'a Terkos gölünden basınçlı su verilmesiyle birlikte, şehrin önemli altyapısal gelişmeleri yaşaması aynı döneme denk düşer.Bu dönemde ulaşım, elektrik, havagazı gibi altyapı konularında İstanbul'da da Avrupa başkentlerine benzer bir gelişme yaşanmıştır. Terkos Şirketi'nin imtiyazı, Cumhuriyet'in ilanından bir süre sonra, 1932 yılında sona erdirilmiş ve işletilmesi İstanbul Sular İdaresi'ne devredilmiştir. Terkos Şirketi ilk millileştirilen şirket olarak da önem taşır. Zaman içinde İstanbul'un su kaynakları geniş bir coğrafi alana yayılmış ve İstanbul birçok ayrı kaynaktan su alır hale gelmiştir. Bu gelişme süreci içinde İstanbul'a pompalanan günlük su miktarı 70.000 m3'ten 1.600.000 m3'e kadar çıkmıştır. Bugün su kaynaklarının geliştirilmesiyle birlikte, su kaynakları arasında dengeli bir dağıtım sistemi kurulması için de çalışılıyor.İstanbul'un kuzeybatısında ve 40 km. uzağında olan Terkos gölü, Karadeniz kıyısında eski bir deniz kulağı olup, zamanla deniz bağlantısı tamamen kesilmiş ve suyu tatl ılaşmıştır. Göl, lstranca Dağları'ndan gelen Karaman ve Çatal derelerinin birleşmesiyle oluşan Kanlıdere ya da Ormanlı deresiyle diğer küçük dereler ve dip kaynaklarıyla beslenmektedir. Su toplama alanı 619 km2 olup, fazla sular bir kanalla Karadeniz'e akıtılır. Göl-deniz arasındaki bağlantı üzerinde inşa edilmiş olan kapaklar +4,5 m. kotundadır ve 1972'de daha düşük kotta bulunan bağlama yerinin yanına inşa edilmiştir. Terkos gölünden yılda yaklaşık ortalama 150 milyon metreküp su çekilebilmektedir. Gölün minimum işletme kotu deniz seviyesinden 2 m. aşağıdadır. Maksimum işletme kotunda yani deniz seviyesinden 4,5 m. yüksekliği ndeki göl alanı 32 kilometre karedir. Kullanılabilen rezervuar kapasitesi 162 milyon metreküp olan gölden günde 390.000 metreküp su çekilebilmektedir. Bugün Terkos Tesisleri olarak adlandırılan komplekste, ·ikisi Tarihi Pompa İstasyonu içinde, biri de yeni Pompa İstasyonu içinde yer almak üzere 3 pompaj tesisi, su alma tesisi ve ayrıca dökümhane, atölye ve sosyal tesisler bulunmaktadır. Bunlara ek olarak, lstranca derelerinden su temin eden su yapıları ve pompaj grupları da aynı işletmeye bağlanmıştır. Sözü edilen pompa istasyonlarını sırası ile görelim: A) Terkos Eski Pompa İstasyonu İstanbul içme suyunu temin etmek amacıyla kurulan bu istasyon ülkemizin ilk pompa istasyonu olma özelliğine sahiptir. Tesis 1883 yılında Fransızlartarfından kurulmuş olup 113 yıllık bir maziye sahiptir. Fransız şirketi, Terkos gölü Fındık Dalyan mevkiinde su alma yapısı (eski priz) inşaa ederek, beton galeri vasıtasıyla eski pompa istasyonu emme havuzlarına suyun kendi cazibesiyle akmasını temin etmişlerdir. Eski Pompa istasyonunda 1883-1885 yılları arasında Fransızlar tarafından tesis edilen 3 adet pistonlu Pompaj grubu mevcuttur. Tesisin buhar kazanından temin edilen kızgın buharla tahrik edilen buhar makinası direkt olarak çift etkili pistonlu pompaları çalıştırmakta ve basınç salınımlarını dengelemek için kullanılan hava kazanlarını geçtikten sonra, su yine Fransız şirketi tarafından inşa edilmiş olan 3 x 6OO'Iük hatta basılmaktadır. _ ____________ _____ TESİSAT DERGİSİ SAYI 2S _ _____________ _ _ _ ~;· -ı 0CAK-ŞUBAT'97 ı 221 i ~ ...... ,.J
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=