Tesisat Dergisi 248. Sayı (Ağustos 2016)

GÖRÜNÜM 14 Tesisat Dergisi Sayı 248 - Ağustos 2016 Celal OKUTAN Yüksek yapŦlarŦn planlanmasŦnda ve inƔaasŦndaki problemlerin çö- zümünde bu uzmanlŦk münferiden deŒil, bir ekip ürünü olarak ele alŦn- malŦdŦr, dolayŦsŦ ile tasarŦmŦn mulƟ- disipline özelliŒi bu tür yapŦlarda en kuvvetli Ɣekilde karƔŦmŦza çŦkar. Bu da ekip yöneƟmi ve planlamanŦn, teknik problemler kadar önemli et- kilerini doŒurur.” “ Yüksek YapŦlarda Mekanik Tesisat Yüksek yapŦlar; büyük Ɣehirlerin yoŒun yerleƔim böl- gelerinde, arsanŦn çok deŒerli olduŒu alanlarda yapŦ- lan büyük yapŦlardŦr. Daha çok iƔ merkezleri ve oĮs binalarŦ olarak projelendirilen bu tür binalarda, son yŦllarda manzara, traĮk, ulaƔŦm ve benzeri faktörler ön plana çŦkƨŒŦndan lüks konut olarak da inƔa edil- mektedir. Özellikle Kuzey Amerika ülkelerinde 20. yüzyŦlŦn ikinci yarŦsŦnda yaygŦnlaƔmŦƔ olduklarŦndan, geliƔen ülkelerde halen bir ‘geliƔme’ simgesi olarak görülürler. Yüksek yapŦlar genelde geometrik yüksekliŒi 50 met- reyi aƔan 15 kat sonrasŦ inƔa edilen yapŦlar olarak ta- nŦmlanŦr. Baƨ teknik literatüründe ise 25-30 kaƨ ge- çen binalar genel olarak ‘skyscraper’ veya gökdelen olarak anŦlŦrlar. Tarihte tek katlŦ barŦnak anlamlŦ yapŦ uygulamasŦndan iki katlŦ binalara geçiƔ süreci 2000 yŦl almŦƔƨr. 7lk iki katlŦ yapŦ inƔaaƨ MŦsŦr MedeniyeƟnde görülmüƔtür. Uzun yŦllar dünyanŦn en yüksek yapŦsŦ, takriben 450 m yüksekliŒi ile Chicago Sears-Tower olmuƔ, son yŦllarda 500 m civarŦnda yükseklikleri ile bangay Finans Merkezi ve Taipei Kulesi öne çŦkmŦƔ, en son olarak Dubai’de inƔa edilen 830 m yüksekliŒinde- ki Burj Halife binasŦ bu konuda gelinen en son noktayŦ temsil etmeye baƔlamŦƔƨr. Büyüklüklerine göre içlerinde binlerce kiƔinin ge- ce-gündüz yaƔadŦŒŦ bu yapŦlarŦn tasarŦm ve inƔaasŦnda önemli teknik sorunlarla karƔŦlaƔŦlŦr. Mimari ve yapŦsal tasarŦmda karƔŦlaƔŦlan bu sorunlarŦn yanŦ sŦra geliƔen teknoloji ile paralel mekanik tesisat sorunlarŦ yapŦnŦn saŒlŦklŦ elde edilmesini zorunlu kŦlmŦƔƨr. Bu anlamda ilk sorun geometrik yükseklik nedeniyle karƔŦlaƔŦlan manometrik basŦnçƨr. DolayŦsŦyla bu tür yapŦlarŦn fonksiyonu ne olursa olsun yapŦlarŦn tesisat basŦnç zonlarŦ enerji üreƟm, borulama, tesisat merkezleri, ƔaŌ ve bacalar yönünden çok önemlidir. AyrŦca, bu tür yüksek yapŦlar, çok amaçlŦ, deŒiƔik fonksiyonlarŦ içeren, servis ve iƔletme süreçleri farklŦ, sürekli veya kesikli çalŦƔan yapŦ bölümleri nedeniyle iƔletme ve kullanŦm zonlarŦnŦ içerir. 7Ɣ merkezi, oĮs binalarŦ çarƔŦ ve konutlar dŦƔŦnda si- nema, toplanƨ salonlarŦ, atrium, galeri, alŦƔveriƔ merkezleri, yiyecek-içecek alanlarŦ, teknik merkezler ve tesisat merkezleri ile yüksek yapŦlar mekanik tesi- sat sistemlerinde farklŦ uygulama ve tasarŦm sistem