Tesisat Dergisi 246. Sayı (Haziran 2016)

MAKALE 113 Tesisat Dergisi Sayı 246 - Haziran 2016 Buhar kabarcŦklarŦ akŦmla birlikte taƔŦnŦr. BasŦncŦn yüksek olduŒu bölgelere taƔŦnan kabarcŦklar aniden yoŒuƔur ve yüzeyde çok yüksek gerilmelere neden olur. Öyle ki bu gerilmeler yerel olarak 1.5GPa merte- belerine kadar çŦkabilmektedir [1]. bekil 9 ’da bu olay ƔemaƟk olarak gösterilmiƔƟr. Pompalarda Kavitasyonun Etkileri Kavitasyon hasarŦ, bir santrifüj pompada küçük çu- kurcuklardan felaketle sonuçlanabilecek arŦzalara neden olabilir ve pompalanan akŦƔkan karakterisƟk- lerine, enerji seviyelerine ve kavitasyon süresine da- yanŦr. ÇoŒu hasar genellikle çarkŦn içinde meydana gelir; özellikle, kanatlarŦn basŦnç olmayan taraŇarŦnŦn sŦrt kŦsŦmlarŦnda. Çark kanadŦnda gözlenen net etki iz lekesi, kaba yüzey ve metal erozyonundan kanatlarŦn Ɣiddetli incelmesi Ɣeklinde olacakƨr. Kavitasyonun, bir hidrolik makinenin sabit parçalarŦnda bile veya dönen parçalarŦnda (örneŒin bir santrifüj pompanŦn çarkŦ gibi) ortaya çŦkabileceŒinden söz edilir. SŦvŦ içe- risindeki katkŦ maddeleri buhar basŦncŦnŦn yanŦ sŦra sŦvŦnŦn aƔŦndŦrŦcŦ özelliklerini yükseltmesi kavitasyon hasarŦnŦ arƨrabilir. FarklŦ malzemeler farklŦ kavitas- yon direnci gösterir. Genel olarak, bu olaya tamamen dirençli hiçbir malzeme yoktur. Rijit plasƟk ve kom- pozitler normalde kavitasyona az dayanŦklŦ malzeme- lerdir. AynŦ kavitasyon koƔullarŦ alƨnda, çok yaygŦn olarak kullanŦlan metallerden dökme demir ve pirinç çok hasar alŦrken, paslanmaz çelik, Ɵtanyum, nikel alüminyum bronzu ve stellite daha az hasar alacakƨr. bekil 7. Herhangi bir sŦvŦ için faz diyagramŦ [7]. bekil 9. KabarcŦklarŦn yoŒuƔmasŦ [8]. bekil 10. Metal yüzeyinde patlayan kabarcŦklarŦn oyuk oluƔturmasŦ [9]. bekil 11. Santrifüj pompa içerisindeki basŦnç proĮli [10]. Bu denli yüksek gerilmeler metal yüzeyinde aƔŦnma- lara neden olur. Bu aƔŦnmalar zamanla yüzeyde pü- rüzlülük oluƔturur ve kabarcŦklar akŦƔ yüzeyinde bulu- nan bir engele çarparak parçalanŦr. Bu olay genellikle metal yüzeyinde patlama Ɣeklin- de meydana gelir ve metal yüzeyi üzerinde kuvvetli bir emiƔ (vakum) etkisi yaparak metalin o noktada oyulmasŦna neden olur. bekil 10 ’da da görülebileceŒi üzere, oluƔan bu oyuk yeni kabarcŦklar oluƔmasŦna ve oyuŒun giƫkçe büyümesine neden olur. [9] Sistemin TanŦmlanmasŦ Bir tanktaki suyun, santrifüj pompa ile emilerek tek- rar tanka gönderildiŒi kapalŦ devre sistemi yapŦlmŦƔƨr. Sistemde emme ve basma haƴna birer sürgülü vana