Tesisat Dergisi 246. Sayı (Haziran 2016)

MAKALE 108 Tesisat Dergisi Sayı 246 - Haziran 2016 mevcut olan gözeneklerin yok olmasŦnŦ veya azalma- sŦnŦ saŒladŦŒŦndan kanaƩa kavitasyon etkisinin göz- lenmesini gecikƟrir. Sürtünme KarŦƔƨrma Prosesi (SKP), yeni sayŦlabilecek bir yüzey iƔleme tekniŒi olarak ortaya çŦkmŦƔƨr. 7Ɣlem esasŦnda Sürtünme KarŦƔƨrma Kaynak (SKK) yönte- mine dayanmaktadŦr. SKK bir kaƨ hal kaynak yönte- mi olup, 1990 yŦlŦnda 7ngiltere Kaynak EnsƟtüsü’n- de Wayne Thomas taraķndan bulunmuƔ ve ilk defa 1991 yŦlŦnda 7ngiltere’de patenƟ alŦnmŦƔƨr [2]. SKP yönteminde, karŦƔƨrŦcŦ (baƨcŦ) uç olarak adlandŦrŦlan ve yüksek devirlerde dönen omuzlu bir pimin, pro- ses edilecek parçalarŦn yüzeyine daldŦrŦlarak omuzun yüzeye sürtünmesinden dolayŦ meydana gelen ŦsŦ, parçalarŦn ŦsŦnŦp yumuƔamasŦnŦ ve çamurumsu bir kŦvama gelmesini saŒlar. Böylece bu bölge içerisin- de bulunan pimin karŦƔƨrŦcŦ etkisiyle parçanŦn yüzey tabakasŦ termo mekanik olarak aƔŦrŦ oranda deforme edilmiƔ olunur. Literatürde, NAB malzemelerine uygulanmŦƔ SKP iƔleminin yüzey özelliklerini iyileƔƟrme amaçlŦ çalŦƔ- malar bulunmaktadŦr. Yüzey özellikleri geliƔƟrilmiƔ olan bu malzemelerin kavitasyon dirençleri sadece ultrasonik kavitasyon test cihazŦ ile gerçekleƔƟrilmiƔ olup, bu durum gerçek çalŦƔma koƔullarŦnŦ temsil et- memektedir. Deney DüzeneŒinin TanŦƨlmasŦ Nikel Alüminyum Bronz – NAB Bu çalŦƔmada piyasadan tedarik edilen C95800 NAB malzeme kullanŦlmŦƔƨr. Bu malzemenin belirlenen kimyasal bileƔim oranlarŦ Tablo 1 ’de verilmiƔƟr. Söz konusu NAB malzemesinin proses öncesi mikroyapŦ görünümü bekil 1 ’de verilmiƔƟr. Ham döküm durumdaki NAB alaƔŦmŦnŦn mikroyapŦsŦ, literatürdeki benzer çalŦƔmalarla karƔŦlaƔƨrŦldŦŒŦnda bakŦrca zengin (ɲ) fazŦ ve Ni-Fe-Al (ʃ) fazlarŦndan oluƔ- tuŒu görülmektedir. ʃ-fazlarŦnŦn yapŦsŦnŦ NAB alaƔŦmŦ- nŦn kimyasal bileƔim oranlarŦ belirlemektedir. ʃ-fazŦ, literatürde de ayrŦnƨlŦ olarak belirƟldiŒi gibi yapŦdaki element oranlarŦna baŒlŦ olarak ʃ I , ʃ II , ʃ III ve ʃ IV fazlarŦ Ɣeklinde oluƔabilmektedir [2]. Sürtünme KarŦƔƨrma Prosesi – SKP Sürtünme karŦƔƨrma prosesinin ƔemaƟk görünümü ve iç yapŦya olan etkileri bekil 2’ de görülmektedir. Tablo 1. Nikel Alüminyum Bronz kimyasal bileƔimi [2]. Element Cu Al Ni Fe Mn % AŒŦrlŦk 78,311 10,917 4,863 3,987 1,312 Element Sn Si Zn Zr Co % AŒŦrlŦk 0,234 0,162 0,132 0,045 0,021 Element Pb Mg Br Cr % AŒŦrlŦk 0,009 0,004 0,002 0,001 bekil 1. Ham döküm NAB malzeme opƟk mikroskop görün- tüsü. bekil 2. SKP yapŦlŦƔŦ (a) ve KarŦƔƨrma Bölgesi, Termo-Meka- nik EtkilenmiƔ Bölge, IsŦnŦn Tesiri Alƨndaki Bölge ve temel malzeme’de iç yapŦya olan etkisi (b) ve görünümü [3].