Tesisat Dergisi 245. Sayı (Mayıs 2016)

108 Tesisat Dergisi Sayı 245 - Mayıs 2016 TEKNİK BİLGİ sonra borular beton kaƨlaƔŦncaya kadar basŦnç alƨnda tutulur. Borular, kazŦk uçlarŦndan kolektörlere taƔŦnŦr- ken inƔaat faaliyetleri dolayŦsŦyla zedelenmemesine azami dikkat edilmeli, borular her evrede su basŦnç tesƟne tabi tutulmalŦ, gömülü kalacak boru devre- lerinde hava oluƔmayacak tarzda tasarŦm yapŦlmalŦ, boru çaplarŦ 25- 32 -40mmnominal çaplarda olabilir. Temel alƨnda kalan kazŦklardan PE borularŦ kolektöre taƔŦmak, iksa kazŦklarŦna uygulanan borularŦn kolektöre taƔŦnmasŦna göre daha kolaydŦr. Saha kolektörleri, inƔaat tamamlandŦktan sonra da ulaƔŦlabilir olmalŦ, kolektörlerde kesme vanasŦ, hava atma pürjörleri, debi kontrol vanalarŦ olmalŦdŦr. Saha kolektörlerinden (ara kolektörler) mekanik odada tesis edilecek ana kolektöre kadar boru yollarŦ tasarlanŦr- ken iniƔli çŦkŦƔlŦ olmamasŦna dikkat edilmeli. bekil 6 ’da, kazŦklara giden ve kazŦklardan dönen boru- larŦn kümelenerek kolektör noktasŦna taƔŦnmasŦnŦ gös- termektedir. 7ksa kazŦklarŦndan, PE borularŦ kolektör noktasŦna kadar taƔŦma aƔamasŦnda, borularŦn hasar görmemesine azami dikkat etmeli ve boru güzergahŦ iyi tasarlanmalŦdŦr. Toprak kaynaklŦ ŦsŦ pompasŦ uygulamasŦnda, toprak taraķ eƔanjör devresinin oluƔturulmasŦnda esas iƟ- bekil 6. KazŦk baƔlarŦndan toplanan enerji boru demetleri bekil 7. Yerinde inƔa edilen saha kolektörü barŦyla iki yöntem uygulanmaktadŦr. Bunlar yatay ve dikey borulamadŦr. Yatay borulamada, topraŒŦn yaklaƔŦk 1,20 – 2.0 metre alƨnda, lineer veya slinky Ɣeklinde boru devreleri oluƔturulmakta ve üzeri toprakla örtülmekte. Dikey borulamada ise 18-20 cm çapŦnda 125-150 metre derinlikte sondaj kuyusu açŦlŦp içine boru devresi yerleƔƟrilmektedir. Her iki metodun avantaj ve deza- vantajlŦ olduŒu hususlar vardŦr. Dikey borulamada sondaj faaliyeƟ proje maliyeƟnin önemli bir kŦsmŦnŦ kapsamaktadŦr. Bu yüzden yani yük- sek sondaj maliyetlerinden dolayŦ vazgeçilen projeler olmaktadŦr. Yatay borulamada toprak kazŦlmasŦ sondaja göre nispeten daha ehven maliyetlerle yapŦlabilmek- tedir. Ancak aynŦ kapasite için yatay borulamada 3-4 kat daha fazla alana ihƟyaç duyulmaktadŦr. Uygulama sahasŦnda zemin kaya ise yatay borulama imkanŦ hiç yoktur. 7Ɣte bu kŦsŦtlar dolayŦsŦyla, fore kazŦklŦ bir yapŦda, zaten inƔaaƨn gereŒi olarak yapŦlmakta olan kazŦklar sayesinde topraŒŦn enerjisinden isƟfade etme Įkri gü- nümüzde yaygŦnlaƔmaktadŦr. Bugün, örneŒin ŦsŦtma- soŒutma yükü toplam1.500-2.000 kW/h seviyelerinde olan bir binanŦn, temel alƨnda ve/veya çevresinde uygulanacak enerji kazŦklarŦ vasŦtasŦyla topraktan alacaŒŦ enerji, binanŦn toplam enerjisinin %10‘u cŦvarŦnda bile olsa bu hiç de küçümsenmeyecek bir katkŦdŦr. Türkiye’de her sene buna benzer projeler hayata geçirilse, topraktan karƔŦlanacak binlerce kW enerji önemli oranda CO 2 emisyonunun önlenmesine katkŦ koyabilir. bekil 8. Toprak taraķ ŦsŦ eƔenjörü oluƔumunda dikey ve yatay borulama