Tesisat Dergisi 240. Sayı (Aralık 2015)

124 Tesisat Dergisi Say× 240 - Aral×k 2015 MAKALE laboratuarlar×n geliütirdiùi sprinkler test prosedürlerinin kombinasyonunu kullana- rak aüaù×da ûekil 6 ’da görüldüùü gibi üç tip sprinkler için hassasiyet alan×n× gös- termektedir. 1. RTI- Response Time Index Tepki Za- man× úndeksi; ×s×ya duyarl× eleman×n s×- cakl×ùa karü× ne kadar süratli reaksiyon verdiùinin ölçüsüdür; ve 2. C -Conductivity Factor úletkenlik: sprinklerin çevreden ne kadar ×s× emdiùi ve ne kadar ×s×y× kondüksiyon yoluyla bo- ruya ve suya ilettiùinin ölçüsüdür: Sprinklerlerin hassasiyet alanlar× RTI de- ùerini Tepki Zaman× úndeksi ve C úletkenlik deùerine dayanan uluslararas× kabul gör- müü bir üemad×r. RTI tamamen bir termal hassasiyet olup, sprinklerin bulunduùu ortamdan ne kadar süratli ×s× emerek pat- lama noktas×na geleceùinin göstergesidir. úletkenlik faktörü ise çok önemli olup, çev- reden toplanan ×s×n×n ne kadar×n×n sprink- ler parçalar×na ve gövdeye ve su borusu boyunca kaybedileceùini gösterir. ûekil:6 üç tip sprinklerin hassasiyet alanlar×n× göstermektedir; standart, özel ve h×zl× tepkimeli. Geleneksel sprinklerler stan- dart-response kategorisindedir. H×zl× tep- kimeli (Fast-response) grup yeni tip h×zl× tepkimeli sprinklerleri de kapsar ki bu ko- nutsal sprinkler için de önemlidir. Özel tip sprinkler grubu, baz× ülkelerde kendilerine özel ulusal standartlar×na uygun sprink- lerler için vard×r. ABD’de baz× geniületilmiü alan sprinklerleri bu gruba girer. Sprinkler tepki zaman× sprinklerin pat- lama s×cakl×ù×n×n bir fonksiyonudur ki bu 74°C’lik sprinklerin art× eksi birkaç derecelik fark ile 74°C’de patlayacaù×n× gösterir. Sprinklerdeki aksam ve cam tü- pün kütlesinin yaratt×ù× termal gecikme ile ortam s×cakl×ù× bu s×cakl×ktan oldukça fazla olabilir. Kütlesi daha az olan çal×üma aksam×na sahip sprinklerin çevresinde yükselen s×cakl×ùa daha duyarl× olacaù× aüikard×r ki daha çabuk açar. Hassasiyeti ölçmek için FM Global araüt×rmac×lar× ön- celeri “tau” ( W ) factorünü uygulam×ülard×r, sonra da RTI deùerini geliütirmiülerdir. a. Residential Sprinkler Testing Konutsal sprinklerlerin farkl×l×klar×ndan dolay×, test ve belgelendirme yapan ku- ruluülarca standart sprinklerler ile ayn× kategoride deùerlendirilmemiü ve liste- lenmemiülerdir. Örneùin UL labrotuar×, konutsal sprinklerlerin testi için UL1626 Standard for Safety for Residential Sprinklers for Fire-Protection Service ku- rallar×n× geliütirmiütir. FM Global Araüt×r- ma merkezi ise konutsal sprinklerler için FM 2030 Research Approval Standard for Residential Automatic Sprinklers Onay Standard×n× geliütirmiütir. Her iki standart da “plunge test” denilen hem yatayda hem de düüeyde su daù×t×m pro- filini inceleyen özel hassasiyet kriterlerini testlere dahil etmiülerdir. Bu test cihaz×n× ve Standart sprinklerler bu testlere tabi tutulmazlar. Her iki standart da bir ya- üam odas×n× temsil eden test odas×nda • Standart Tepkime – 3 Min. 51 Sn. Room Fire Test – 100 Sec. Plunge Test • H×zl× Tepkimeli – 75 Sec. Room Fire Test – 14 Sec. Plunge Test • Konutsal (Residential) – Special Fire Test – 14 Sec. Plunge bir köüede ev eüyalar×n× temsil eden ya- n×c× malzemelerle simüle ederek yang×n testleri yapmaktad×r. ûekil 6. Uluslararas× Sprinkler hassasiyet Alanlar× (Response Time Index (RTI) vs Con- ductivity (C)) Fotoùrafda Plunge Test cihaz× ve tablo- da test deùerleri görülmektedir. UL 1626 test kriterlerini geçmesi için ko- nutsal sprinklerler monte edildikleri 2,4 m (8-ft) tavan yüksekliùinde aüaù×daki kriterlerle 10 dak. yang×n× kontrol alt×nda tutabilmelidir. Konutsal sprinkler yang×n testinde aüaù×- daki ûekil:7’deki düzenlemelerde görül- düùü gibi k×rm×z× renkli termokupl’lar×n da monte edildiùi tavandan 76 mm aüaù×daki s×cakl×k 315°C ’yi geçemez. Döüemeden 1,6m yukar×daki en fazla s×cakl×k ise 93°C olmal×d×r. Bu yükseklik- deki s×cakl×k hiçbir zaman 2 dak. süreyle 54°C’yi geçmemelidir. Tavanda, bitmiü çat×n×n 6mm gerisinde s×cakl×k en fazla 260°C olmal×d×r. Test s×- ras×nda hiçbirkoüulda 2 adet sprinklerden fazla sprinkler aç×lmamal×d×r. Bu nedenle kap×ya konan sprinklerlerin patlamas× durumunda test baüar×s×z olur. UL 1626’ya göre en az debiler (Mini- mum Flows)