Tesisat Dergisi 240. Sayı (Aralık 2015)

121 Tesisat Dergisi Say× 240 - Aral×k 2015 MAKALE ûekil 2. dönüüü demektedir. Ülkemizde de devletin halk×n can ve mal güvenliùi için teüvikler vermesi beklenmelidir. Amerika’da bir bölgede (Prince George’s County, MD) 15 y×l önce uygulamaya konan kuraldan sonra yap×lan anket ça- l×ümas×nda yaùmurlama sitemi olmayan evlerde 101 kiüi ölmüü, 328 kiüi yara- lanm×üken; konutsal sprinkler sistemleri ile korunan evlerde hiç ölüm olmad×ù× gö- rülmüü… Amerika’da konutsal sprinkler monte edilmiü konutlar×n deùerlerinin art- t×ù×n× söyleyenlerin oran× %69 dur. Ülkemizde yüksek konutsal binalar, apart- manlar ve villalar artt×kça risk de artmak- tad×r. 2. Amaç Temel olarak konutsal sprinklerler stan- dart ve h×zl× tepkimeli sprinklerlerden farkl×d×r ve binada yaüayanlar×n can gü- venliùi için çok daha artt×r×lm×ü seviyede can emniyeti için kullan×lmaktad×rlar. Bu nedenle, konutsal sprinklerlerin UL (ve de diùer test kurumlar×) taraf×ndan belirlenen test standartlar×, hassasiyetleri ve iülevle- ri de farkl×d×r. Bu testler sprinklerin termal hassasiyetini ve su daù×t×m profilinin ka- rakteristiùini inceler. UL 1626 (Residential Sprinklers for Fire Protection Service) Konutsal Sprinkler test standard× buna örnektir. únsan hayat×n×n korunmas× için mücadele edilmesi zorunlu olan duman ve s×cakl×ùa, özel tasar×m×yla konutsal sprinklerlerin nas×l etki ettiùi, su daù×t×m profilinin önemi ve daha düzenli olmas× gerekliliùi sürekli araüt×r×lmaktad×r. • Can güvenliùi için sprinklerlerin çabuk açmas×; yaüamsal üartlar×n×n aü×l- mamas× gerekir; ki bunlar; insan göz yüksekliùinde 93°C , tavan yüzeyinde 260°C s×cakl×ù×n ve CO konsantrasyo- nunda 1.500 ppm s×n×rlar×d×r. Oksijen seviyesinin %19,5 alt×na düümemesi, insanlatr×n kontrolünü kaybedip güçten düümesinin ve ölmesinin önlenmesi. ve kaç×ü süresinin 4 kata kadar olan apartmanlarda 10 dak. güvenli kaç×ü× saùlamas× gerekmektedir. Yang×n ilerlerse; tavandaki s×cakl×k 595 °C ’ye geldiùinde duman katman× ve CO (karbon monoksit) otomatik tutuüma s×- cakl×ù× olan 315 °C ’ye ulaü×r ki; yang×n tekrar alevlenir ve tamamen yang×n sarar. 1975’lerde bu seviyelere ulaüma süresi 17 dak. Iken 2003’de 3 dakikaya düümüütür. 3. Temel Sistem Özellikleri Konutlarda uygulanabilecek sprinkler sistemi, kesinti olmayacaù× garanti olan yerlerde su üebekesinden beslenir, aksi durumda bir yang×n suyu tank× ve pompa sistemi gerekmektedir. Kuyu suyu tesisat× da alternative bir çözümdür. Tasar×m için gerekli alan ve debiler ticari yap×lardakine oranla çok düüük olduùun- dan su gereksinimi ve dolay×s×yla boru çaplar× da çok düüüktür. NFPA standard×na göre LH – Düüük tehlike s×n×f×na giren konutlarda CPCV diye bilinen özel yang×na dayan×kl× ve onayl× ûekil 2 ’de görülen Plastik Borular kullan×l×r ve her çeüit fittigsleri ve ak×ü anahtar× vb. ekip- manlar×yla uygulanmas× son derece kolay ve güvenlidir. Konutsal (Residential) Sprinklerler tavan, yanduvar tipi veya gizli tip olabilir, buna uygun olarak da borular yan duvar veya tavandan çekilebilir ve hatta su tesisat× gibi betona gömülebilirler. Konutsal sprinklerler ticari veya endüst- riyel sprinklerlere göre daha küçüktürler. Uygulama baùlant× ölçüleri çoùu sprink- ler çeüidinde 15 mm (½”) olup, sark×k (Pendent) ve gizli tip (Concealed) gibi bir iki modelde 20 mm (¾”) baùlant×l× ve K-faktörü 107 olan modeller vard×r. Yaüam alanlar×nda kullan×lan sprinklerler kur- üunsuz ve daha az su kullan×m× saùlayan K-faktörü 43’den baülayan ve çok deùiüik renklerde üretilen standart 3mm cam tüp- lü h×zl× tip olurlar. K deùerleri de daha küçük deùerlerden baülar: K deùerleri 3.0, 4.3, 4.9, 5.2, 5.5, 5.8 (1/2”), ve 7.4 (3/4”) olarak vard×r. • En küçük debili 15mm baùlant×l× K:3 sprinkler ile 0,49 bar bas×nçda 3,7x3,7 m² alan korunurken; - 1,3 bar bas×nçda 4,9x4,9 m² alan ko- runabilir. • Yine 15mm baùlant×l× K:5,8 sprinkler ile 0,52 bar bas×nç alt×nda 3,7x3,7 m² alan korunurken; - 0,9 bar bas×nçda 6,1x6,1 m² alan ko- runabilir.