Tesisat Dergisi 237. Sayı (Eylül 2015)

MAKALE 102 Tesisat Dergisi Say× 237 - Eylül 2015 besleme üartlar× dahil olmak üzere, ver- mektedir. NFPA 20’nin 2013 bask×s×n×n 9. Bölümü yang×n pompalar× için elektrik sürücüleri için özel üartlar× vermektedir. Standart hem normal hem de alternatif enerji için üartlar× belirlemektedir. Normal besleme kaynaù×n×n sürekli olarak mevcut olmas× gerektiùi aç×kt×r ve enerji pompaya aüaù×daki beü yöntemden biriyle gelebilir: x Sadece pompaya ait bir elektrik üebe- kesi baùlant×s× x Sadece yang×n pompas×na ait mahalde elektrik üreten bir donan×m x Yang×n pompas× beslemesi için ayr×lm×ü bir hattan doùruca o pompaya tahsisli bir besleme baùlant×s× x Belli üartlar× saùlayan, çoklu binalar- dan oluüan kampus düzenlemesi par- ças× olan bir besleme hatt× baùlant×s× x NFPA 70: Ulusal Elektrik Yönetmeliùi Madde 695 üartlar×n× karü×layan ve sa- dece bu iüe ayr×lm×ü bir transformatör baùlant×s×. NFPA 20 binan×n yüksekliùi itfaiye teüki- lat×ndaki pompalar×n pompalama yüksek- liùinden fazlaysa veya normal kaynak gü- venliùi zay×fsa alternatif bir enerji kayna- ù×na ihtiyaç duyulacaù×n× üart olarak be- lirtmiütir. Eùer yedek olarak bir dizel veya buhar tahrikli bir pompa varsa, alternatif bir enerji kaynaù×na gerek yoktur. Model binalar×n bir çoùu ve yang×n yönetmelikleri yüksek binalarda alternatif veya ikinci bir enerji kaynaù× saùlanmas× gerektiùini be- lirtmiütir. NFPA’ya göre bu enerji kaynaù× normal elektrik beslemesinin kesilmesin- den 10 saniye içinde kullan×l×r hale gel- melidir. Acil elektrik enerjisi kaynaù×n×n en az 8 saat besleyecek kapasitede olmas× gerekmektedir. Elektrik Enerjisi úçin ûartlar Yang×n pompalar× için acil durum enerji beslemesiyle ilgili genellikle göz ard× edi- len hususlardan biri de yedek kaynaktan kontrolör ve pompa enerjisi için gerekli olan üartlard×r. Yedek enerji kaynaù× ge- nellikle site içindeki jeneratördür. NFPA 20 pompan×n “kilitli motor ak×m×nda”, yani direkt çal×üan bir motorun ilk hareket ak×m× kadar ak×m yükünde çal×üacaù×n× üart olarak belirtmiütir ve bu deùer de tam yük ak×m×n×n alt× kat×d×r. Eùer jeneratör sadece tam kapasiteyi kald×racak kadar seçilmiüse pompay× NFPA 20 üartlar×n× karü×layacak üekilde sürecek kullan×labilir yeterli güç yok demektir. Birçok pompan×n ölçüsü 150-250 hp civar×nda olduùundan bu ihmal sistemin genel performans× ba- k×m×ndan çok ciddi ve sert etkili olabilir. Jeneratör sadece çal×üma ak×m×n× deùil gereken ilk hareket ak×m×n× kald×racak güçte olmal×d×r. Elektrik tahrikli ve yedek enerji besleme- sine ihtiyac× olan birçok pompada pompa kontrolörünün içinde yer alan transfer anahtarlar× bulunmaktad×r. Transfer anah- tar× kontrolörün bir parças×d×r ve kontrolör ile birlikte hareket ederek pompay× normal veya yedek enerji beslemesiyle çal×üt×r×r. Normal besleme enerjisi kesilirse, transfer anahtar× bu kayb× alg×lar ve kontrolörü je- neratörden gelen acil durum beslemesine geçirir. Transfer anahtar× esas olarak yan- g×n pompas× enerjisini normal beslemeden acil durum beslemesine transfer eder. Belirtildiùi gibi, bir yang×n pompas×n×n enerji ihtiyac× elektrik sistemlerinin ta- sar×m× üzerine, en fazla da tam yük ak×m yükünün alt× kat× ile ilgili konuya at×f ya- p×ld×ù×ndan, etki yapar. Yap×lan etki haz×r durumda bekleyen jeneratörün yang×n pompas×n×n ilk çal×üma ak×m×n× ve diùer acil yükleri kald×r×rken bu koüullarda yan- g×n pompas×nda müsaade edilen voltaj düüüüünü karü×lamas×yla ilgili ölçüsünün koordinasyonunu içerir. Normal güç daù×t×m sisteminden de ben- zer kayg×lar yükselmektedir. Elektrik üebe- kesi yüksek ilk çal×üma ak×m×n× karü×larken yang×n pompas× motorunda müsaade edi- len minimum voltaj düümesini saùlayabi- lecek midir? Bunun tipik cevab× sistemin saùlaml×ù× nedeniyle “evettir”. Müüterinin sahip olduùu orta seviyede voltaj daù×t×m× ile ilgili olarak, voltaj düümesi müüterinin transformatör kay×plar×, özellikle seçilen transformatörün ölçüsü yang×n pompa- s× motoru için tam yükte çekilen ak×m×n %125’ine yak×n bir ölçü al×nm×üsa, bir s×- k×nt× yaratabilir. Kilitli motor ak×m×nda yani ilk çal×üt×rmada transformatör doyuma ulaüabilir ve bu durumda transformatör üzerinde voltaj düüüüü artar. Genel bir kural olarak,50 hp bir yang×n pompas× için 100kVa’lik bir transformatör belirlenir. 100hp’lik bir yang×n pompas× için 300 kVa’l×k bir transformatör belir- lenmelidir. Motorun çal×ümas× için daù×t×m sisteminin modellemesini yaparken trans- formatörü doùru ölçülendirme için analiz yap×lmas× önerilmektedir. Düüük voltaj kullanan motor starterle- ri kullan×lmas× jeneratörün gücüne olan etkiyi hafifletebilir. Bunun için birçok tip starter mevcuttur; bunlar reaktans bobin- lerden baülayarak y×ld×z-üçgen kapal× veya aç×k tip oto-transformatörlere kadar gider. Her bir tipin kendine ait üstünlükleri ve çe- kinceleri vard×r ve çok iyi olanlar×n montaj× daha maliyetlidir. Bu düüük voltaj starter- leri ilk çal×üt×rma ak×m×n× %400-150 ara- s×nda azaltabilirler. Starterin tipine baùl× olmaks×z×n, bunlar×n kullan×lmas× yang×n pompas×n× beslemek içil acil durum ener- jisi gerektiùinde jeneratör yüküne gele- cek etkinin azalmas×na yard×m edecektir. Ancak, hareketli parças× olmayan ‘solid state’ starterler kullan×ld×ù×nda, jeneratörü ölçülendirirken direk starter olarak yani ilk hareket ak×m×n×n doùrudan motor sarg×- lar×na uyguland×ù× starterlerin ilk hareket ak×mlar×n× esas alarak ölçülendirmek ge- rekir zira bu starterlerin bir devreden ge- len ilk hareket rampas×n×n etkisini ortadan