Tesisat Dergisi 234. Sayı (Haziran 2015)

MAKALE 91 Tesisat Dergisi Say× 234 - Haziran 2015 2. S×v×n×n viskozitesinin düüürülmesi. Bu genelde pratik bir uygulama deùil- dir. Ancak fueloil gibi viskozitesi çok yüksek olan s×v×larda onlar× ×s×tmak ak×ükanl×klar×n× artt×r×r. Diùer bütün durumlarda bas×nç kay×plar×n×n düüü- rülmesi ×s×tma masraflar×ndan ucuza gelecektir. 3. Girdap ve tedirginliklerin en aza in- dirilmesi. Bu, boru ve elemanlar×nda keskin köüelerden, ani kesit deùi- üimlerinden pürüzlü iç yüzeylerden kaç×nmak suretiyle dikkatli sistem ta- sar×m×yla saùlanabilir. Buna raùmen, standart boru ve baùlant× elemanla- r×n×n kullan×lmas× ekonomik olacaksa bunlar× bas×nç kay×plar×n× en aza indi- recek üekilde seçmek gerekir [1]. 2. Baùlant× Elemanlar×ndaki Bas×nç Kay×plar× Baùlant× elemanlar×ndaki bas×nç kay×plar× s×kl×kla “ikincil kay×plar” olarak adland×- r×l×rsa da yanl×ü kullan×m olduùunda baù- lant× elemanlar×ndan kaynaklanan bas×nç kay×plar× borular×n kendisinden kaynakla- nan kay×plar× geçebilir. Baùlant× elemanlar×ndaki kay×plar×n he- saplanmas×nda çeüitli yöntemler kullan×- labilir, en yayg×n ve geniü kullan×m “K fak- törü” yöntemidir. K faktörü (1) eüitliùinde tan×mlanmaktad×r. Burada; H L = baùlant× elemanlar×ndaki bas×nç kay×plar× (mSS) v = ortalama veya anma ak×ü h×z× (m/s g = yer çekim ivmesi (m/s 2 ) K = boyutsuz baùlant× kay×p faktörü Ak×ükan yoùunluùu U (kg/m 3 ), bas×nç ka- y×plar× ¨P (Pa) cinsinden al×n×rsa baù×nt× aüaù×daki gibi olur: (1) (2) Tablo 1. Baùlant× elemanlar× için tipik K faktörleri [2] Nominal iç çap, (parmak) Diüli baùlant× Flanül× baùlant× ½” 1” 2” 4” 1” 2” 4” 8” 20” Vanalar (tam aç×k) Sürgülü Küresel Çalpara çek valf Kosva 14 0,3 5,1 9,0 8,2 0,24 2,9 4,7 6,9 0,16 2,1 2,0 5,7 0,11 2,0 4,5 13 0,80 2,0 4,5 8,5 0,35 2,0 2,4 6,0 0,16 2,0 2,0 5,8 0,07 2,0 2,0 5,5 0,03 2,0 2,0 Dirsekler 45° 45° uzun radyüslü 90° 90° uzun radyüslü 180° 180° uzun radyüslü 0,39 2,0 1,0 2,0 0,32 1,5 0,72 1,5 0,30 0,95 0,41 0,95 0,29 0,64 0,23 0,64 0,21 0,50 0,40 0,41 0,40 0,20 0,39 0,30 0,35 0,30 0,19 0,30 0,19 0,30 0,21 0,16 0,26 0,15 0,25 0,15 0,14 0,21 0,10 0,20 0,10 Te Paralel (düz) ak×ü Düüey (kol) ak×ü 0,90 2,4 0,90 1,8 0,90 1,4 0,90 1,1 0,24 1,0 0,19 0,80 0,14 0,64 0,10 0,58 0,07 0,41 Tablo 2. Baùlant× elemanlar× için tipik K faktörleri [3] Baùlant× Eleman× K Faktörü U dönüüü (kapal×) 2.2 Standart 45 0 dirsek 0.4 Standart 90 0 dirsek 0.9 Uzun radyuslü (geniü) 90 0 dirsek 0.6 Diüli birleütirme (ünyon) 0.05 T (ak×ü hat boyunca) T (ak×ü yan taraftan) 0.4 1.8 Ani geniüleme (1-A 1 /A 2 ) 2 Ani daralma (A 2 /A 1 ) 0 0 0,1 0,3 0,5 0,7 0,9 0.5 0.4 0.45 0.3 0.2 0.08 Yavaü daralma úhmal edilebilir Yavaü geniüleme, aç×ya baùl× >50° 40° 30° 20° 10° 1.0 0.9 0.7 0.4 0.15 Sürgülü (üiber) vana, (konumu) tam aç×k ¾ aç×k ½ aç×k ¼ aç×k 0.2 0.9 5.0 24 Stop (diskli) vana, (konumu) tam aç×k ¾ aç×k ½ aç×k ¼ aç×k 10.0 11.0 12.5 50.0 Klapeli valf, filtreli (mafsall×) (kald×rmal×) 2.0 10.0 Çek valf (klape), (mafsall×) (bilyal×) (kald×rmal×) 2.5 4.0 15.0 K deùerinin bulunmas× için birçok tablo ve diyagramlar elde edilebilir ki o pratikte üunlara baùl×d×r: 1. Baùlant× eleman×n×n malzemesi ve üretim yöntemi 2. Baùlant× eleman×n×n boyutu 3. Ak×ükan×n doùas× (durumu) (karakteri) Buna raùmen K faktörünün hesab×nda yüksek hassasiyet gerektirmeyen durum- lar için Tablo 1 ve Tablo 2 ’de verilen de- ùerler kullan×labilir. 1. Ani duraklama ve geniülemelerde K faktörü giriü A 1 yüzeyi ile ç×k×ü A 2 yü- zeyi oran×na baùl×d×r. Ani geniüleme durumunda Tablo 2 ’de K faktörünü belirlemek için basit bir formül veril- miütir. Ani daralma durumunda ayn× formül kullan×lmaz ve K deùeri tablo- dan uygun olan oran×na göre seçilir. 2. ûayet bir boru tank veya depoya baùla- n×yorsa, A 1 /A 2 oran× s×f×r al×nabilir. Bun- dan dolay× K=1 al×n×r. Bir tank veya depodan bir boruya giriüte A 2 /A 1 oran× s×f×r al×nabilir, böylece K=0,5 al×n×r. 3. Yavaü daralmalar için, gittikçe incelen veya iyi yuvarlat×lm×ü geçiülerde bas- ma kayb× ihmal edilebilir. Kademeli geniülemelerde K faktörü duvar×n eùi- mine baùl×d×r. ûayet aç× 50º’yi aüarsa