Tesisat Dergisi 233. Sayı (Mayıs 2015)

MAKALE 62 Tesisat Dergisi Say× 233 - May×s 2015 Bas×nç veya s×cakl×k artt×ù×nda fan h×z× artt×r×l×r. Dolay×s×yla kondenser fan× kompresörden baù×ms×z olarak dev- reye sokularak üebekeden ayn× anda aü×r× ak×m çekilmesi (demeraj) önlen- miü olur. K×ü aylar×nda fan daha düüük devirde çal×üt×r×larak enerji tasarrufu saùlan×r ve basma hatt× bas×nc×n×n aü×r× düümesi engellenmiü olur. 2. Kondenser fan× için kullan×labilecek bir diùer kapasite kontrol yöntemi kon- denser yüzey s×cakl×ù× ile d×ü hava s×- cakl×ù× aras×ndaki fark×n 14 K deùerine göre ayarlanmas×d×r. Evaporatör Fan Kontrol Senaryolar× 1. Evaporatör fan× için kullan×lan en yay- g×n yöntem fan×n evaporatör yüzey s×- cakl×ù× ile ayar (set) s×cakl×ù× aras×nda- ki farka göre sürülmesidir. Bu fark 5-7 K civar×nda seçilebilir. Fan h×z×, s×cakl×k fark× azald×ù×nda oransal olarak h×z sü- rücü yard×m×yla yavaülat×l×r. 2. Evaporatör fan× için kullan×labilecek bir diùer yöntem fan×n evaporatör giriü ve ç×k×ü s×cakl×klar× ortalamas×n×n iç or- tam s×cakl×ù× ile oluüturduùu farka göre sürülmesidir. 5. Deneysel Çal×üma Deney düzeneùi olarak 3,8x2x1,85 m iç ölçülerinde (14,06 m 3 ) hacimli panel so- ùuk oda kullan×lm×ü olup ûekil 1 ’de gös- terilmiütir. Bu depoda yoùunluùu 40 kg/m 3 olan 70 mm kal×nl×ù×nda poliüretan panel- ler kullan×lm×üt×r. Depoda 3 farkl× model sarmal (scroll) ve bir adet hermetik pis- tonlu kompresör, fanl×-lamelli kondenser ve fanl×-lamelli evaporatör kullan×lm×üt×r. Soùutucu ak×ükan olarak 7,2 kg R-404A, genleüme vanas× olarak d×ütan dengele- meli termostatik valf kullan×lm×üt×r. So- ùutma sistem üemas× ûekil 2 ’de malzeme listesi ise Tablo 2 ’de gösterilmiütir. Deneysel ölçümler aç-kapat (on-off) ve oransal integral ve türevsel (PID) kontrol senaryolar×na göre yap×lm×üt×r. úç ortamda 11,9 kW’l×k fanl× ×s×t×c× yerleütirilmiütir. Is×t×c× kontrolü PLC ve SSR röle ile zaman oransal olarak ayarlanabilmektedir. Fanl× ×s×t×c× deneylerde ayarland×ù× yükte sürekli çal×üt×r×lm×üt×r. Klasik aç-kapat kontrol senaryosunda depo iç ortam s×cakl×ù× (t i ) termostat ayar deùerine (t s ) düütüùünde kompresörü dur- duracak, s×cakl×k 2 K artt×ù×nda tekrar ça- l×üt×racak üekilde ayarlanm×üt×r. Termostat kompresörü durdurduùunda onunla birlik- te kondenser fan motoru da durdurulmuü, iç ünite fan motorlar× ise sürekli olarak çal×üt×r×lm×üt×r. PID kontrol senaryosunda kompresör, iç s×cakl×k ayar s×cakl×ù×na ulaüt×r×lacak üekilde PLC taraf×ndan inverter sürücü yard×m×yla h×z× deùiütirilecek üekilde ayar- lanm×üt×r. Kompresör için minimum devir say×s× nominal devrin %25’i olarak ayar- lanm×üt×r. Kondenser fanlar× ise kondenser yüzey s×cakl×ù× (t cy ) ile d×ü ortam s×cakl×ù× (t d ) aras×nda 14 K fark oluüturacak üekilde dimmer modülü yard×m×yla oransal olarak (PID) sürülmüütür. Evaporatör fanlar× ise evaporatör yüzey s×cakl×ù× (t ey ) ve iç s×cak- l×k (t i ) aras×ndaki fark 5 K olacak üekilde yine dimmer modülü ile oransal olarak sürülmüütür. Dimmer modülleri evapora- tör ve kondenser fanlar×n×100 V ile 220 V aras×ndaki gerilimlerde oransal olarak çal×üt×rm×üt×r. Her iki kontrol yönteminde (aç-kapat ve oransal) depo iç s×cakl×klar× -5 °C, 0 °C ve +5 °C olarak ayarlanm×üt×r. úç s×cakl×klar -5 °C ve 0 °C için fanl× ×s×t×c× ile %5 ila %30 aras×nda %5’lik art×ülarla yüklen- miü, +5 °C iç s×cakl×ù×nda kapasite %5 ila %40 aras×nda %5’lik art×ülarla yük- lenmiütir. Deneyler s×ras×nda tüm fiziksel deùiükenler 10 saniye aral×klarla Excel dosyas× olarak flash belleùe kaydedilmiü- tir. Daha sonra her sabit fanl× ×s×t×c× yükü için bu ölçüm deùerlerinin ortalamalar× al×nm×üt×r. Fanl× ×s×t×c×dan, evaporatör fanlar×ndan oluüan depo iç ×s× kazançla- r× ve transfer yoluyla panel cidarlar×ndan oluüan kazançlar her yük durumu için ayr× Tablo 1. Kompresör, kondenser ve evaporatör fanlar× için kontrol senaryolar× Kontrollü Cihaz Referans Deùiüken-1 Referans deùiüken-2 Deùiüken Fark× Kompresör úç s×cakl×k (t i ) Ayar s×cakl×ù× (t s ) t i – t a = 5-7 K Emme hatt× bas×nc× (P 1 ) Soùutucu ak×ükana ve uygulamaya baùl× Kondenser Fan× S×v× hatt× s×cakl×ù× (t s×v× ) Soùutucu ak×ükana ve uygulamaya baùl× Basma hatt× bas×nc× (P 2 ) Soùutucu ak×ükana ve uygulamaya baùl× D×ü hava s×cakl×ù× (t d ) Kondenser yüzey s×cakl×ù× (t cy ) t d – t cy =14 K Evaporatör Fan× úç s×cakl×k (t i ) Evaporatör yüzey s×cakl×ù× (t ey ) t i – t ey = 5-7 K ûekil 1. Soùuk depo, d×ü ünite ve kontrol pano- sunun görünümü ûekil 2. Soùuk depo soùutma sistem üemas×